Dagblaðið - 17.03.1981, Blaðsíða 20

Dagblaðið - 17.03.1981, Blaðsíða 20
DAGBLAÐIÐ. ÞRIÐJUDAGUR 17. MARZ 1981. 20 1 D Menning Menning Menning Menning Bók menntir Bækur og bókmenning: Af greifum og barónum Óvönum lesendum kann að þykja fólk og atburðir, frásagnarefni í sögu eins og Nágranninn hennar eftir Theresu Charles, og getið var í fyrri grein, allt með nokkrum ólíkindum. Það er þó svo sem ekki neitt á við þau ódæmi sem verða, baróna og drakúna sem uppi vaða í öðrum ást- arsögum. Barbara Cartland: VÆNGIR ÁST- ARINNAR. Sigurður Steinsson þýddi. Skuggsjá, 176 bls. Tröllkarlinn og stúlkan Vængir ástarinnar eftir Barböru Cartland er söguleg skáldsaga, gerist í Englandi á Napóleonstímunum. Það vofir yfir innrás keisarans í ríki engla. Amanda, hin blíða og góða prestsdóttir í sögunni er þar teygð og toguð á milli gamla, gráðuga Ravenscars lávarðar og hins unga, ókunna og hetjulega Peter Harveys. Hún.á kvölina en svo sem enga völ í sögunni. Lostafulli lávarðurinn kúg- ar hana til að játast sér, að öðrum kosti framselur hann Peter Harvey réttvísinni og vísum dauða sem frakkneskan spíón. Og hún má til með að bjarga Pétri! Fyrir nú utan hvað hún er góð og væn þá hefur líka ástin snortið hjarta hennar: „Varir þeirra mættust á ný, og henni fannst veröldin hverfa umhverfis þau, og þau stóðu ein hátt fyrir ofan skýin í geislandi sólskini.” Það er ekki að því að spyrja hvernig fer. Ravenscar er ekki bara hrokagikkur og saurlífisseggur alltaf að káfa á Amöndu, hann er líka argur drottinsviki. Frilla hans, lafði Isabel, reynir að koma Amöndu af sér í skelfilegt vændishús. Þar er þá auðvitað Pétur til taks að bjarga henni, hann tignar Amöndu og tilbiður á knjánum, hann er í sínu rétta eðli markgreifinn St. Just, sem ljóti lávarðurinn kom í ónáð hjá herra sínum, prinsi af Wales. Og þeg- ar loksins er búið að tosa Amöndu upp að altarinu i sögulokin, hver kemur þá askvaðandi nema markgreifi þessi, kemur upp um landráð Ravenscars, skvlmist hetjulega við hann og skellir iionum ofan stiga, svo hann hálsbrotnar. Þetta er dálítið eins og þegar gervilegur prins sprettur í brúðar- sænginni út úr gervi Hordinguls tröllkarls. Og markgreifinn St. Juste eraldeilis ekkiað láta erkibiskup fara erindisleysu fyrir altarið. Biskup gefur þau Amöndu bara saman í staðinn, en í brúðargjöf fá þau allar eigur hins hálsbrotna lávarðar og vinskap prinsins í ofanálag. Uti er ævintýri. Denise Robins: SAKLAUSA" STÚLKAN. Valgerður Bára Guðmundsdóttir þýddi. Ægisút- gáfan, 189 bls. öskubuska, andarungi Saklausa stúlkán, Celia i sögu Denise Robins er í byrjun dálítið eins og öskubuska. Það á hún raunar sammerkt með Amöndu hjá Barböru Cartland þangað til Ravenscar lætur systur sina, hina ólukkulegu greifynju af Standon dressa hana upp. Sama miskunnarverk vinnur greifafrúin Nadine á Celiu í Saklausu stúlkunni þegar hún er komin heim til pabba síns í Villa Psyche, i Monte Carlo. Pabbi hljópst á burt frá Celiu og mömmu hennar til að verða frægur og rikur. Nú kallar hann um síðir dótturina til sins og ætlar að eftirláta henni allan sinn auð. Celia á í sögunni völ á milli tveggja mannsefna, 1 glaumgosans Philippes, friðils Nadiu, og hins dygga og tryggja einkaritara föður hennar, Geoffreys, sem er í öllum sínum tómstundum að hjúkra sjúkum og heimilislausum hundum. í blindni sinni og barnaskap glæpist hún á Philippe sem auðvitað ætlar sér ekkert með hana annað en komast' yfir arfinn. Samt er hann alltaf, oj bara, að suða i henni að sofa hjá sér Og hvað haldiði nú, lesendur góðir? Haldið ekki að þær mæðgur og Edward greifi komi sökinni af þessu ódæði á Walter greifa — sem að vísu hafði þann ósið að hóta föður sínum og bróður öllu illu þegar í hann fauk við þá og var þar á ofan gefinn fyrir glannalegan akstur. Nú skal ég ekki spilla ánægjunni fyrir neinum með að ljóstra upp ná- kvæmlega hvernig fer. Nema auðvitað fer allt vel og Súsanna hlýtur alsjáandi bæði greifa og bónda um síðir: dóttir hjá okkur. Mér skilst að Sigge Stark sé nú látin í hárri elli og södd lífdaganna. En af ævi hennar og bókum er mikil saga sem áhugafólk um kvenfólk og bókmenntir, kvenfrelsi í bókmenntum mætti vel gefa gaum. Og kynni að vera tilvinnandi að bera verk hennar og feril saman við höfuðskáld íslenskra alþýðubókmennta, Guðrúnu frá Lundi. En ég hef fyrir satt að Sigge Stark hafi ekki bara búið við óhemjif vinsældir á meðal lesenda sinna á- samt ómældri fyrirlitningu alls hins betra fólks í bókmenntunum, heldur hafi hún alla sína tíð átt hin erfiðustu ævikjör og mátti skrifa sögur sínar hörðum höndum frá morgni til kvölds til að hafa undan skulda- kröfum útgefenda sinna — sem sam- timis óku sjálfir saman fé á ritum hennar. Sigge Stark var dulnefni. En Skuggsjá gaf i haust út sögu eftir höfundinn undir hennar rétta nafni, Signe Björnberg, en bókin nefnist „Hann bar hana gegnum grenilundinn niður að ströndinni. . . „Prinsinn minn,” hvíslaði hún og brosti við honum.„Öskubuska mín litla,” hló hann. Hann setti hana niður og hönd í hönd gengu þau eftir ströndinni ... Á hinni ströndinni grillti í hvítu höllina milli gulnandi trjánna í trjágarðinum. Heimili þeirra ogframtíð.” Aumingja við Aumt er mannkynið, lesandi minn. Og þó er kvenkynið áreiðanlega ennþáaumara! Aum má sú ævi vera sem líður við þetta les sem nú var lýst og annað þvílikt. Hin fornu ævintýraminni um stúlkuna og tröllið, prinsinn og öskubusku, and- arungann og svaninn svíkja að vísu engan: að því leyti til er uppistaða ástarsagna áreiðanlega holl og heilbrigð. En bókmenntir eru ekki lifsnauðsyn eins og saltkjöt, soðning og rúgbrauð. Þær eru aftur á móti lífsgæði rétt eins og kaffi, tóbak og brennivin. Aum má sú ævi vera, sem ekki á völ á betri lífshressingu en þessu lapþunna exportsoði með slegnu sykri. Þessari bláu undan- renningu af rjóma fornrar sagnalistar. Aumingja Súsanna blinda, Selía fagra, hjartaprúða Amanda! Aumingja lesendur, aumingja við! miðum frænku sinnar, og það er strangt tekið hennar áhugamál sem sigurinn ber að sögulokum. Aldeilis ekki út í bláinn að hundurinn Gigi á síðasta orðið i sögunni. Bodil Forsberg: SÖNN ÁST. Skúli Jensson þýddi. Hörpuútgáfan, 185 bls. Rautt skal það vera Þá er ekki heldur gott ástandið í sænsku greifastéttinni samkvæmt sögu Bodilar Forsberg, Sönn ást. Bodil Forsberg er vel að merkja dulnefni höfundar sem einnig nefnist Erling Poulsen. Rit Poulsens koma um þessar mundir hér á landi út hjá Hörpuútgáfunni á Akranesi í flokki sem nefnist „rauðu ástarsögurnar”, fimm bækur komnar í flokknum. Bækur Bodilar eru aftur á móti sér í flokk, 12 bækur komnar á 12 árum, fjórar þeirra endurprentaðar I haust samtímis með nýju sögunni. Til samanburðar má nefna að eftir Theresu höfuðskáld Charles er hér hefur verið á markaðnum síðan 1955, eru um þessar mundir fáanlegar 16 bækur hjá forlaginu Skuggsjá í Hafnarfirði. En mér sýnist að minnsta kosti 8 skáldsögur eftir Theresu sem hér hafa verið gefnar út séu um þessar mundir ófáanlegar. Það er nú vonandi að standi til bóta. Skuggsjá gefur líka út bókaflokk er nefnist „rauðu ástarsögurnar” og koma þar út sögur eftir þennan sama Erling Poulsen undir þriðja höfund- arheiti hans, Else-Marie Nohr, Barnlaus móðir nefnist sagan siðan í haust. í þessum flokki eru ýmsar sögur eftir Margit Söderholm sem eitt sinn var elskuð, dáð og virt úti um sveitir lands þegar Norðri gaf út bækur hennar fyrr á árum. En ná- kvæmlega þriðja hver bók í flokkn- um er eftir sænskt alþýðuskáld, Sigge Stark, sem var fyrir eina tíð víðlesnastur höfundur þar í landi og er kannski enn, hvað veit ég, og samtímis höfð í enn meiri forakt af ráðsmönnum bókmenntanna heldur en t.a.m. höfundar eins og Ingibjörg Sigurðardóttir eða Snjólaug Braga- Ástin er enginn leikur og er nr. 15 í flokknum rauðu ástarsögurnar, nr. 14 er fyrrnefnd saga eftir Else-Marie Nohr, nr. 13 Örlögin stokka spilin eftir Sigge Stark. Það sem nú var sagt má þá í einu lagi hafa til marks um fjölbreytni og fábreytni ástarsagna sér í lagi og skemmtibókmenntanna almennt á íslenskum bókamarkaði. Vonda stjúpa og biðlarnir Nú, nú. . . Ekki tjáir að gleyma greifunum. Súsanna blinda í sögu Bodilar Forsberg tekur eins og Celia í Saklausu stúlkunni heldur en ekki misgrip á mannsefnum sínum. í barnaskap og blindu sinni glæpist hún til að taka Edward greifa og píanista fram yfir Walter búfræðing og greifa, lofast honum og má fyrir vikið sitja lon og don og hlusta og dást að píanóspilinu i honum. En eftir að hún hefur fengið sjónina fara nú sem betur fer að opnast á henni augun. Edward greifi er í verunni lakur píanisti og gerir ekkert nema eyða og spenna auði gamla greifans, föður bræðra. Walter er aftur á móti sannur greifi, mesti forkur við bú- skapinn og lipur píanóleikari sjálfur, og hefur alveg ágætan smekk á tónlist þótt hún glepji hann ekki frá öðrum áhugaefnum. Ottó gamli greifi gefur Súsönnu sjónina, sem hún fær hjá frægum skurðlækni i Ameríku. En í millitíð hefurvonda stjúpa Súsönnu og litla tæfan Maríanna, dóttir hennar, sem áður höfðu tælt og pretlað föður Súsönnu sölsað undir sig auð hans og ætluðu að loka Súsönnublindu inni á andstyggilegu hæli — i millitíðinni hafa þær, segi ég, vafið bæði Ottó greifa og Edward greifa um fingur sér með smjaðri og skjalli þótt Walter greiFi sjái auðvitað rakleitt í gegnum þær. Þegar Maríanna stelur sportbíi Walters og fer út að aka þá keyrir hún á gamla greifann og steindrepur hann. fyrir brúðkaupið. Hún hjálpast nú úr þessum háska sem betur fer fyrir tilstuðlan góðra manna, Tiny frænku sinnar og Geoffreys. Hann er aftur á móti svo siðprúður að hann ætlar ekki að fást til að eiga Celiu, þó hann auðvitað elski hana út af lifinu, af því hvað hún er rik. Þau sættast á það um síðir að nota auðinn til að reisa hundaspítala um heim allan. Enda er það við sjúkrabeð hunda sem hjörtu þeirra fundust fyrst: ,,. . . það var svo ótrúlegt öryggi sem streymdi frá þessum sterku höndum hans, sem hún vissi að gátu þó verið svo óendanlega blíðar þegar hann annaðist um veiku hundana.” Samt er það ekki fyrr en í sögulokin að Celia finnur til fullnustu manngildi Geoffreys: „Aldrei hafði hún fundið aðra eins sælu og þegar hún endurgalt koss hans.. . . Þetta var ástin. Það var Geoffrey sem hún elskaði.” Skrýtnast við þessa sögu um litla ljóta andarungann er nú samt að þeg- ar Celia vex upp, kemst til vits í sögunni — þá verður hún barasta önd og enginn svanur. Eiginlega er skrukkan frænka hennar hetja sögunnar, heilladís litlu prinsessunnar, góða nornin sem beinir henni á réttar brautir. Hún stýrir Celiu lipurlega i þá hjóna- bandshöfn sem hún kýs henni, Celia lagar líf sitt að smekk og sjónar-

x

Dagblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið
https://timarit.is/publication/260

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.