Dagblaðið - 25.05.1981, Page 13

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 25. MAÍ1981.
t
Þeir fylgja Al-
þýðubandalaginu
f rauðan dauðann
Mikil rimma er um garö gengin í
borgarstjórn. Meirihiutaflokkarnir
þrír létu sig hafa það, að samþykkja
tillögu að aðalskipulagi fyrir borgina
okkar sem engum dettur í hug i al-
vöru að verði nokkru sinni farið eftir.
Um þetta skipulag hefur svo mikið
verið skrifaö og skrafað að engu er
við það að bæta nú. Hins vegar er at-
burðarásin í kringum það merkileg
um margt og gefur góða mynd af
þeim meirihluta, sem rúm 50 atkvæði
skiluðu í stjórnarstóla borgarinnar
1978.
Borgarstjórnarkosningarnar 1978
voru erfiðar og ósanngjarnar kosn-
ingar háðar í gjörningaveðri samn-
inganna í gildi. Kjósendur voru i
0 „Meirihlutaflokkarnir þrír létu sig hafa
, þaö aö samþykkja tillögu að aöalskipu-
lagi fyrir borgina okkar, sem engum dettur í
hug í alvöru að nokkru sinni veröi farið
eftir.”
Frá Rauðavatni — „Framsóknarflokkurinn og Alþýðuflokkurinn stóðu að afdalaskipulaginu þrátt fyrir að þeir bölvi þvi
hátt og í hljóði..
hefndarham og þótt það væri þáver-
andi ríkisstjórn sem skapraunaði
þeim var það borgarstjórnin sem
fyrst lá viö höggi. Þvi fór sem fór.
Auðvitað vorum við sjálfstæðismenn
svekktir og sárir eftir áfallið og sáum
okkur dálftiö eins og í mynd bakar-
ans hengda og var það okkur lítil
hressing þótt smiðurinn héngi líka
mánuði síðar. Hins vegar er óhætt að
viðurkenna það núna að það var viss
léttir að þessi kaflaskipti urðu. Gott
var að fá tóm til endurnýjunar og
endurmats. Sjálfstæðismenn höfðu
setið lengi við stjórn. Ég býst við að
almennt sé viðurkennt að miðað við
opinbert kerfi hafi borginni oftast
verið vel stjórnað og stundum ágæt-
lega. Samanburðurinn við ríkið var
vissulega hagstæður. En stundum
fannst manni stjórnunin vera orðin
of föst 1 viðjum vanans og of seint
gripið til nýrra hugmynda og starfs-
aðferða. Þess vegna ætti eitt kjör-
tímabil i stjórnarandstöðu að geta
orðið til góðs. Og ekki sakaði að fá
upplýst hvort eitthvað væri til í því
hjá þeim kjósendum sem hugsuðu
sem svo að kannski byggju vinstri
flokkarnir yfir nýjum hugmyndum
og ferskum straumum eftir svo langa
setu i sæti gagnrýnandans.
Fjandskapur vlö
útivistarsjónarmið
Vinstriflokkarnir hafa hins vegar
valdið þessu fólki vonbrigðum. Litið
nýtt hefur fylgt þeim, ef frá er talið
punktakerfið sem verður æ afkára-
legra eftir því sem meira reynir á það
og eyðileggingin á valdsviði borgar-
stjóraembættisins sem orðið hefur til
þess aö veikja borgina stjórnunar-
lega, eins og flestum er nú orðið ljóst.
Það þriðja sem vinstri stjórnin í
Reykjavík þekkist af er einhver
óskiljanlegur fjandskapur við um-
hverfis- og útivistarsjónarmið sem
kemur ekki sízt á óvart vegna þess að
vinstrimenn, einkum þó alþýðu-
bandalagsfólk,reyndu á sínum tima
að eigna sér þann málaflokk.
Glundroðakenning okkar sjálf-
stæðismanna var þekkt enda mikið
notuð. Nú segja sumir að hún sé fyrir
bí. En það er öðru nær. Satt bezt að
segja held ég að sjálfstæðismenn hafi
ekki meir en svo trúað þessari kenn-
ingu sjálfir síðustu árin fyrir kosning-
ar þótt henni væri haldið á lofti af
gömlum vana og samvizkusemi. Það
hefur því komið okkur á óvart hversu
mikið var i kenninguna spunnið. Við
sjáum hvert málið af öðru dragast á
langinn von úr viti. Við sjáum for-
ystumenn flokkanna reyna að skera
niður fjárhagsáætlunina við hverja
gerð hennar eins og gert var í okkar
ásaka hinn framtakssama einstakling
fyrir það að hann leitar til opinberra
aðila þegar allt um þrýtur.
Framtakssemin er honum í blóð
borin og hann vill ógjarnan gefast
upp við hvaðeina sem hann hefur
tekizt á við. Hann verður þvi að
velja. Á hann aö hætta við verkefnið
eða taka þann „skammt” sem hann
getur fengið til þess að fleyta sér yfir
fyrsta þröskuldinn til efnahagslegs
frelsis?
En efnahagslegt öryggi fæst aldrei
með því að leita á náðir hins opin-
bera. Ennþá siður fæst athafnafrelsi
á þann hátt.
Það er alkunna að tslendingar
hafa, á sl. tiu árum eða svo, hneigzt
til fylgis við opinbera skipulagningu
meira en aðrar grannþjóðir okkar,
nema ef vera skyldi Sviar.
Til þess að ná einhverjum mark-
miðum í sldpulagnlngu verða þeir er
skipulagninguna framkvæma að
skapa vald — vald manna yfir öðrum
mönnum. Og slikt „vald” hafa núlif-
andi fslendingar ekki þekkt af eigin
raun. Hvort skipulagningin verður
framkvæmd að fullu hér eða ekki er
undir þvi komið hvort tekst aö Skapa
slikt vald, valdlð voðalega.
Hve langt
'’^ngið?
verout ...,
Að nafninu til búum vio is.w.
ar við lýðræði. Og þótt lýðræðis-
skipulagið sé frekar i orði en á borði
nægir það þó enn um sinn til þess að
setja hömlur þeirri frelsisskerðingu
sem nauðsynleg er til þess að allsherj-
ar skipulagning atvinnulifsins af
hálfu hins opinbera sé möguleg.
En það hlýtur að valda óhug þeirra
sem enn vilja fylgja lýðræðisskipu-
lagi i þessu landi hversu mjög hinn
„hægfara sósíalismi” er orðinn rikj-
andi stefna hér.
Ástæðan virðist vera sú að fjöl-
margir landsmenn, þ.á m. margir
þeir sem telja mátti i hópi hinna
„framtakssömu einstaklinga”, álíta
að sóslalismi og lýöræði geti sam-
rýmzt!
Þetta kemur fram viða í þjóðfélag-
inu og i hinum ýmsu myndum. Sumir
tala um „lýðræðissósíalisma”! Aðrir
tala um „sögulegar sættir” og eiga
þá við frumkvæði Morgunblaðsins
eða ritstjóra þess að stjórnarmyndun
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
bandalagsins i stjórnarkreppunni
síðustu.
Auðvitað var Morgunblaðinu
Svo mjög sem Alþýðubandalagið
er sagt ráða ferðinni i núverandi
ríkisstjórn, hversu alfarið heföi það
þá ekki ráðið i þeirri ríkisstjórn sem
mynduð hefði verið með SjéJfstæðis-
flokknum einum, auk þeirra væringa
sem þá voru þar þegar upp komnar!
Sjálfstæöisflokkurínn hefur engan
veginn verið til þeirrar baráttu kall-
aður að vinna að framgangi hins
„hægfara sósíalismá” þótt margir
innan þess flokks séu á mála hjá
hinum ýmsu þrýstihópum og tali sig
hása fyrir framgangi „jafnréttis” og
fleiri dagheimila svo að fleiri giftar
húsmæður geti aðstoöaö eiginmann-
£ „Meðan landsmenn gera sér ekki grein
fyrir baksviði þeirrar hættu sem felst í
samþjöppun valds, ofstjórn og skipulagningu,
er engin von til þess að þjóðfélagið rétti úr
kútnum.”
fr'álst að reifa þessa hugmynd og allt
ér svo sen7 „hey i harðindum”. En
fjarskalega er þaö .71’ klén ^
málafræöi aö láta sér til hugai ...
að árið 1980 hefði verið æskilegt að
stofna til „lýöræðissósialisma-ríkis-
stjórnar” áfslandi!
En eins og réttilega hefur verið
sagt: „Það sem alltaf hefur gert rikis-
valdið að helviti á jörðu eru tilraunir
manna til að gera það að paradis
sinni.”
inn við að afla „ímyndaðra tekna”.
Þeirri spumingu er enn ósvarað —
■hve langt þegnar þessa lands láta há-
væra kröfugerðarforsprakka leiða sig
1 aruggugri vilpu valdasýkinnar áður
‘ . —-Igist á svo um munar.
en þeim
Baksvið
hœttunnar
Einhver mesti árangurinn sem
náðst hefur með þvi að losa framtak
einstaklingsins úr viðjum eru hinar
stórkostlegu framfarír vísindanna,
einkum raunvísinda.
Athafnafrelsi einstaklingsins ruddi
braut frjálsri notkun hinnar nýju
þekkingar — ef einhver vildi taka á
sig þá áhættu sem þvi fylgdi. Og það
voru margir sem vildu taka áhætt-
una, tókust á við verkefni — og sigr-
uðu.
Árangur þessarar þróunar hefur
farið fram úr öllum vonum hér á
Vesturlöndum. En þessi árangur
hefur haft þau áhrif að skapa hjá
mönnum nýja skoðun á þvi hvert
vald þeir hafa yfir örlögum sinum,
nefnilega þá trú að möguleikarnir
fyrir þvi að kjör þeirra batni séu
ótakmaikuuir.
Margir álíta að þaö sem náöst
hefur séöruggt og ævarandi, eitthvað
sem menn öðlast í eitt skipti fyrir öll.
En það er nú eitthvað annað, einkum
hjá þjóð sem stendur mjög höllum
fæti hvað viðvikur samheldni og trú á
persónufrelsi, aö ekki sé nú talað um
almenna siðgæðisvitund.
Hin almenna siðgæöisvitund ts-
lendinga nútímans er, I stuttu máli,
miðuð viö það eitt að hafa hver af
öðrum sem mest hann má og siöan i
sameiningu af hinu opinbera, hinum
sameiginlega sjóöi landsmanna. Það
er t.d. staðreynd að sérhver skatt-
borgari þessa lands, án undantekn-
ingar, reynir að komast hjá að svo
miklu leyti sem hægt er að gefa upp
tekjur sinar að fullu. — Ástæðan?
Skattaok.
Raunar er siðgæöisvitund lands-
manna meö sérstökum hætti ef tekið
er mið af þeim þjóðum sem við mest
þekkjum til. Það er opinbert leyndar-
mál að landsmenn lita ekki alvarleg-
—nm á lögbrot á skattalöggjöf-
inni, tolllöggjoi7.nni og áfengtslög-
gjöfinni, a.m.k. innan vislr.a marka.
r i
Kjallarinn
Davíð Oddsson
tíð þegar endum þurfti að ná saman.
Og við sjáum þá gefast upp í hvert
skipti vegna þess að enginn flokk-
anna vill láta skera „af sínum
málaflokki”. Því eru skattar og gjöld
hækkuð á hverju einasta ári. Fyrsta
árið fasteignagjöld og aðstöðugjöld.
Annað áriö útsvar. Þriðja árið gatna-
gerðargjöld. Guð einn veit eftir
hverju verður seilzt fjórða árið en þó
er nokkuð víst að enn verður farið
dýpra í vasana. Sundurlyndið er dýru
verði keypt og kjósendur greiða það í
beinhörðum peningum.
Vinstri flokkarnir óttast glund-
roðakenninguna. Eina svar þeirra við
henni hefur verið að reyna að gera
sem allra minnst því ekki þurfi að
takast á um aðgerðaleysið. En um
leið og þeir hreyfa sig kemur hún upp
á yfirborðið. Framsóknarflokkurinn
og Alþýðuflokkurinn stóðu að af-
dalaskipulaginu þrátt fyrir að þeir
bölvi því hátt og í hljóði, aðeins
vegna glundroðakenningarinnar.
Þeir höfðu paufazt á eftir Alþýðu-
bandalaginu inn til heiðanna og
þegar þeir loks sáu að hér varð ekki
aftur snúið í einum hóp. Fremur en
að horfast í augu við staðreyndir og
láta Alþýðubandalagið steingervast
eitt á heiðunum var tekinn sá kostur
að ganga í einum og „samhentum”
hóp i björgin. Ég er ekki frá því að
þar hafi forystumenn Alþýðuflokks
og Framsóknarflokks í borginni tekið
um leið ákvörðun um að fylgja
Alþýðubandalaginu í rauðan dauð-
ann í orðsins fyllstu merkingu.
Davlð Oddsson
borgarfulltrúl.
\
Enginn lítur á það sem glæp aö draga
undan skatti, ekki heldur það að
bekkjast til við tollverði meö því að
hylma yfir hluti sem ætlaðir eru til
einkanota en eru tollskyldir. Þó vita
allir að tollverðir og skattaeftirlits-
fólk er launað af almannafé til þess
að hafa hemil á tekjutapi hins sama
almannafjár.
Ástæðuna fyrir lögbrotum á
þessum sviðum og öðrum, er varða
daglega afkomu fólks, má augljós-
lega rekja til þeirrar staðreyndar að
neytendur eru ekki frjálsir að nota þá
þjónustu sem er ódýrust, fljótvirkust
og þægilegust. Þegnarnlr andæfa
með lögbrotum sem flestir verða
samsekir um.
Baksvið hættunnar er þó sifellt hin
sariiá: ssmtjbnpun valdslns. Sú
samþjöppun er ógnvænleg en areií-
ing valdslns er lifvænleg.
Meðan landsmenn gera sér ekki
grein fyrir baksviði þeirrar hættu sem
felst i samþjöppun valds, ofstjórn og
sklpulagningu er engin von til þess að
þjóðfélagið rétti úr kútnum.
Það er mikið djúp sem skilur að al-
ræðisstefnu þá sem við íslendingar
erum smám saman að sætta okkur
við og einstaklingshyggjuna sem ligg-
ur til grundvallar vestrænni sið-
menningu.
Það er litil von til þess að fólk átti
sig á þessum mismun fyrr en um sein-
an. Til þess þyrfti nýtt almennings-
álit. Þróun íslensks samfélags er í átt
til áætlunarbúskapar og er ávöxtur
þeirrar stefnu sem fylgt hefur verið
allan slðasta áratug.
Engar ytri ástæður hafa knúið
slíka þróun fram heldur hafa lands-
menn sjálfir, upp úr og niður úr,
gerzt samsekir um að knýja hana
fram.
Geir R. Anoerseii.
—i