Dagblaðið - 05.10.1981, Blaðsíða 10

DAGBLAÐIÐ. MÁNUDAGUR 5. OKTÓBER 1981.
Erlent Erlent Erlent Erlent

Þingkosningar í Grikklandi 18. þessa mánaðar:
Ná sósíalistar stjómar-
taumunum í fyrsta
skipti frá stríöslokum?
'.............
—tvísýnt talid
umúrslit
kosninganna
ogkommún-
istargætu
jafnvel
komiztí
oddastöðu
í fyrsta skipti frá lokum síðari
heimsstyrjaldar eiga sósíalistar með
róttæka stefnuskrá nú möguleika á
að velta íhaldsmönnum úr stjórn
Grikklands. Þann 18. þessa mánaðar
verða þingkosningar í landinu og eru
hinar stríðandi fylkingar Nýja
lýðræðisflokksins, sem nú fer með
völd í Grikklandi, og hellenska
sósíalistallokksins (PASOK) taldar
standa nokkuð jafnt að vígi fyrir
kosningarnar. í síðustu þingkosning-
um árið 1977 hlaut Nýi lýðræðis-
flokkurinn 42% atkvæða og 177 af
hinum 300 þingmönnum en PASOK
fékk 94 þingmenn kjörna.
Sigur sósialista gæti haft í för með
sér verulegar breytingar á sam-
skiptum Grikklands við önnur ríki
Vestur-Evrópu, bæði á sviði efna-
Hann heldur því einnig fram að úr-
sögn úr NATO mundi veikja
hernaðarlega stöðu Grikkja gagnvart
Tyrkjum. Grikkir hafa eldað grátt
silfur við Tyrki út af yfirráðum yfir
ttJ37
samleið með löndum þriðja heimsins
og að þeim bæri að standa utan við
öll efnahagsbandalög.
Skoðanakannanir nú sýna að sósía-
listar eiga álika góða sigurmöguleika
i þingkosningunum og íhaldsmenn og
því hefur Papandreou breytt litillega
um stefnu. Nú vitnar hann til sögu-
legra raka og segir Grikki verða að
vera í varnarbandalagi með öðrum
þjóðum. Fréttaskýrendur telja líklegt
að Papandreou vilji að Grikklandi
nái sömu stöðu innan NATO og
Frakkland. Frakkar eru í NATO en
taka ekki þátt í sameiginlegum her-
æfingum aðildarríkja bandalagsins.
Snilldarleikur
Papandreou
í þeirri tvísýnu stöðu sem ríkir
Frá réttarhöldunum yfir 36 herforingjum árið 1975. Þeir voru ásakaðir um að hafa pyntað pólitfska fanga f tfð herforingja-
stjórnarinnar. Sósfalistar hafa ekki viljað þekkjast boð kommúnista um stuðning á þingi af ótta viö afstöðu hersins.
hags- og varnarmála. Einkanlega eru
Tyrkir uggandi yfir þeirri stefnu-
breytingu sem sigur sósíalista mundi
þýða en samskipti Tyrkja og Grikkja
hafa verið frekar stirð í seinni tið.
Prófessor Andreaas Papandreou,
leiðtogi PASOK, hefur krafizt þess
að Grikkir segi sig úr NATO og að
þjóðaratkvæðagreiðsla verði haldin
um áframhaldandi veru Grikkja í
Efnahagsbandalagi Evrópu, EBE.
Talið er þó að Papandreou hafi eitt-
hvað mildaö hina hörðu afstöðu
sósíalista gagnvart NATO, með það í
huga að næla í atkvæði miðjumanna
í komandi kosningum.
Nýi lýðræðis-
flokkurinn
Nýi lýðræðisflokkurinn var stofn-
aður árið 1974. Þá var lýðræði
endurreist i Grikklandi ikjölfar falls
herforingjastjórnarinnar sem öllu
hafði ráðið í Grikklandi frá árinu
1967. Flokkurinn beitti sér fyrir þvi
að Grikkir gengju í EBE í janúar sl.
og hann er mjög hlynntur hvers kyns
einkarekstri.
George Rallis, forsætisráðherra og
leiðtogi flokksins, hefur sagt aö efna-
hag landsins verði stefnt í voða segi
Grikkir sig úr efnahattsbandalaeinu.
hafsbotni Eyjahafsins. Þá hefur
framtíð Kýpur verið bitbein þessara
landa en Tyrkir, sem eins og Grikkir
eru í NATO, réðust á Kýpur árið
1974 og lögðu undir sig nyrðri hluta
eyjarinnar. Eftir þá innrás Tyrkja
hættu Grikkir um tíma allri
hernaðarsamvinnu við önnur aðildar-
ríki NATO, án þess þó að segja sig úr
Atlantshafsbandalaginu. Þeir tóku
síðan upp fulla samvinnu aftur í
fyrra.
Breytt afstaða
sósíalista
Kommúnistaflokkur Grikklands
(KKE), sem fékk 10% atkvæða í
kosningunum 1977, og PASOK unnu
sigur sinn það árið með því að krefj-
ast þess að Grikkir segðu sig úr
NATO og létu loka öllum banda-
riskum herstöðvum í landinu.
Þremur árum áður hafði Papan-
dreou viðrað þá skoðun sósíalista að
Grikkir ættu að segja sig úr NATO.
Þá krafðist hann þess einnig að
Grikkir segðu upp öllum tvíhliða
varnarsamningum við erlend ríki.
Papandreou taldi að þeir samningar
hefðu gert Grikkland að stökkpalli
fyrir útþenslustefnu Bandaríkjanna.
Þá taldi Papandreou Grikki eiga
þessa síðustu daga fyrir kosningarnar
lék Papandreou nýlega snilldarleik.
Honum tókst að fá George Mavros,
leiðtoga miðjumana, til að leggja sér
lið í baráttunni gegn Nýja lýðræðis-
flokknum.
Með þessu sveigði Papandreou
örlítið til hægri og þá stefnubreytingu
kunnu hinir róttækustu innan raða
sósíalista ekki við. Þeir telja að
kröfum sósíalista um úrsögn Grikkja
úr EBE og NATO og brottför banda-
riskra hermanna frá Grikklandi hafi í
raun verið hafnað með stefnu-
breytingunni.
Hægrimenn í Grikklandi óttast
mjög að ef sósíalistar komast til
valda muni staða Tyrkja viö austan-
vert Miðjarðarhaf batna mjög á
kostnaðGrikkja.
En Tyrkir hafa aðra skoðun á
málinu. Að mati þeirra gæti stjórn
sósialista spillt mjög fyrir allri samn-
ingaviðleitni milli þessara
grannríkja. Þá hafa tyrknesk dag-
blöð gert mikið úr andstöðu sósíalista
við NATO ög telja þau að sú afstaða
Grikkja gæti einangrað Tyrki frá
öðrum NATO-ríkjum og minnkað
varnarmátt Tyrklands.
Andreas Papandreou, leiðtogi sósialista. Flokkur hans i nú góða möguleika á að
ná hreinum meirihluta f griska þinginu.
Akrópólis f Aþenu: Papandreou hefur nokkuð mildað afstöðu sina til NATO og
telur nú söguleg rök sýna að Grikkir verði að vera f varnarbandalagi.
DB-mynd: JR.
Áhyggjur í
aðalstöðvum NATO
Ráðamenn í aðalstöðvum NATO" í
Brtlssel hafa sömuleiðis áhyggjur af
versnandi sambúð Grikkja og Tyrkja
ef sósíalistar ná meirihluta á þingi.
Þeir telja þó að sósíalistar myndu
verða raunsærri en stefnuskrá þeirra
gefur til kynna og telja ólíklegt að
þeir hefðu hug á að raska valdajafn-
væginu við austurhluta Miðjarðar-
hafs.
Stjórnmálamenn í Grikklandi segja
að hvorki hægrimenn né sósíalistar
munu fá hreinan meirihluta í
kosningunum, en óháðar skoðana-
kannanir benda til þess að PASOK
eigi meiri möguleika.
Samkvæmt grískum lögum verður
flokkur að fá a.m.k. 17% atkvæða
til að fá mann kjörinn á þing og
stjórnmálaskýrendur telja litla mögu-
leika á að aðrir flokkar en PASOK og
Nýi lýðræðisflokkurinn nái því
atkvæðamagni. Þó gæti
kommúnistaflokkurinn, KKE, náð
því marki' og þá mundi flokkurinn
komast í oddaaöstöðu á gríska þing-
inu.
Margt þykir benda til þess að
kommúnistar væru fúsir til að styðja
sósialista, án þess þó að mynda með
þeim stjórn. En Papandreou hefur
hingað til hafnað stuðningi komm-
únista vegna afstöðu hersins. Vitað er
að herinn er mjög hlynntur áfram-
haldandi veru og þátttöku Grikkja í
hernaðarsamstarfi NATO og Papan-
dreou óttast að kosningabandalag
kommúnista og sósíalista gæti reitt
herinn til reiði.
-SA.
REUTER