Ársrit Ræktunarfélags Norðurlands - 01.01.1913, Síða 80

84
Ársrit Ræktunarfjclags Norðurlands.
Matreiðsla jarðepla. Eg vildi láta ritgerðina enda
með dálitlum kafla um það efni. En eg bjóst við, að
meðferð jarðeplanna í eldhúsinu þætti alt of fábreytt hjá
mjer, ef eg væri einn um hituna. f*ess vegna skrifaði
ungfrú Jónína Sigurðardóttir frá Lækjamóti þann kafla
eftir ósk minni. Hann er þannig:
»F*ó að kartöflur hafi í rauninni ekki mikið næringar-
gildi, þegar miðað er við ýmsar aðrar fæðutegundir, þá
hafa þær þó mjög mikla þýðingu sem fæðutegund vegna
þess, hve afarmikið þær eru notaðar víðsvegar um heim.
Og þessi mikla notkun á auðvitað rót sína að rekja til
þess, hve ódýrar þær eru og auðvelt fyrir hvern og einn
að afla þeirra, og í öðru lagi til þess, að þær eru lystug
og holl fæða. F*ví sagði Friðrik mikli: »Meðan kartöflur
og púður er til í landinu, skal eg ekki uppgefast.«
Algengasta aðferðin vió matreiðslu á kartöflum er að
sjóða þær. F*ær eru þá ýmist soðnar flysjaðar eða með
hýðinu og flysjaðar soðnar. Til að flysja kartöflurnar
hráar er hentugast að nota sjerstaka hnífa, sem til þess
eru ætlaðir. Pað er bæði fljótlegra og það fer minna af
kartöflunni sjálfri með hýðinu. En sjeu þessir sjerstöku
kartöfluhnífar eigi til, má nota smáhnífa til að flysja með.
Pess ber að gæta, að leggja kartöflurnar undir eins í
kalt vatn, þegar búið er að flysja þær hráar, því bíði
þær þurrar ósoðnar, verða þær dökkgular. Kartöflur, sem
flysjaðar eru hráar, skal aldrei láta í pottinn, fyr en vatn-
ið sýður. F*á losna þær minna í sundur. Vatn, sem á að
sjóða kartöflur í, skal ávalt vera saltað. Hæfileg sölt-
un á þær er, að láta eina teskeið af salti í hvern lítra
vatns. Pað er mjög mismunandi, hve langan tíma kart-
öflur þurfa að sjóða. Tegundirnar eru svo margar. En
altaf má finna, hvort þær eru soðnar, með því að stinga
í þær með prjóni. F*egar þær eru soðnar, skal undir eins
hella vatninu af þeim og leggja þær á fat, og bera á
borð rjúkandi heitar. Kartöflurnar eru lystugastar og
bragðbeztar vel heitar. F*ví verður að gæta þess vel, ef