Frjáls verslun - 01.12.1942, Blaðsíða 9

Það er auðvitað talað ákaflega digurbarkalega
á þingi um það, hver óhæfa slíkar kosninga-
brellur væru en einhvern veginn finnst manni
flokkunum ekki vera þar eins leitt og þeir láta.
Um daginn flutti til dæmis eitt af blöðum þess
stjórnmálaflokks, sem fyrir aðkastinu varð út
úr þessu, samskonar sögur af þeim stjórnmála-
flokki, sem slefsögurnar bar. Látum nú það
gott heita, ef gott mætti kalla, en það fylgdi
böggull skammrifi, — spánný saga. Hún var á
þessa leið. Um kvöldið fyrir kosningarnar síð-
ustu stóð svo á í einni kjördeild í kjördæmi
einu, að tveir kjósendur, karlmaður og öldruð
kona á sama bæ, áttu eftir að kjósa, en kosn-
ingu var að öðru leyti lokið. Með því að ekki
þótti vafi á að karlmaðurinn kysi Framsóknar-
flokkinn, en kerlingin Sjálfstæðisflokkinn, og
það voru þeir, sem kepptu um þingsætið, voru
eins og blaðið orðar það, ,,þeir, sem þarna áttu
hagsmuna aö gæta ásáttir um að báðir mættu
sitja heima“. Það er fjarri því að það sé þetta,
sem blaðið hneykslast á, heldur sú saga að
Framsóknarsmalarnir hafi engu að síður sótt
karlmanninn og látið hann kjósa, og þegar
Sjálfstæðismenn, „þeir, sem þarna áttu hags-
muna að gæta“, knúðu það fram, að bifreið,
sem báðir notuðu til atkvæðafénaðarflutninga,
væri send eftir kerlu, þá hafi einn heimamanna
lokað hana inni, svo að hún komst hvergi. Þetta
er auðvitað ákaflega ljótt, þó að það einna helzt
minni á kosningabrellurnar í Eatensville — Át-
ogsvöllum —, er Dickens lýsir svo skemmtilega
í skáldsögunni „Skjöl Pickwick-klúbbsins". Hitt
hneykslar aftur á móti alls ekki blaðið, að „þeir
sem þarna áttu hagsmuna að gæta“, það er að
segja umboðsmenn flokkanna, koma sér saman
um að svipta tvo kjósendur kosningarrétti. —
Kosningarétturinn er réttur, sem enginn getur
svipt mann, nema dómstólarnir eða maður sjálf-
ur með því að neyta hans ekki. Hér koma fram
alveg óviðkomandi menn, sem „þarna áttu
hagsmuna aö gæta“, sér saman um að „að báðir
mættu sitja heima“. Svona eru flokkarnir orðn-
ir ósvífnir í þrælahaldinu á kjósendum, að þeir,
þegar þeim býður svo við að horfa, ofan í öll
lög svipta kjósendur þessum rétti, sem þó stöð-
ugt er verið að brýna fyrir mönnum, að þeir
séu beinlínis skyldir til að nota. Þetta kalla ég
óþolandi reginhneyksli, en frá þessu segir blað-
ið án þess að blikna eða blána. Flokkarnir, sem
upprunalega ekki eru annað en samtök frjálsra
manna, eru nú orðnir að sjálfstæðum verum
með sjálfstæðu lífi, og þeir eru dýrkaðir eins
og skurðgoð og mikið, ef þeim er ekki gefið
að éta, en frá því að vera sameiginlegt átak af
hendi allra, eru flokkarnir orðnir þrælahaldar-
PRJÁLS VERZLUN
ar og jafnvel þrælasalar, og við kjósendanautin
stöndum bundin á básana hjá þeim. Það hefur
og margsinnis komið fram í flokksblöðunum,
eftir kosningarnar, að flokkarnir væru leiðir á
þessu amstri, sem þeir hafa af kjósendum, og
það hefur verið þrábrýnnt fyrir þeim, að eftir
kosningarnar væru þeir úr sögunni, og að þeir
hefðu með kosningunum afsalað sér öllum rétti
til að grípa fram í málin. Og þetta taka kjós-
endur fyrir góða vöru, en það er rangt. Kjós-
endur landsins, allur almenningur, eru alltaf
herrar og húsbændur þessa lands og eiga aldrei
eitt augnablik að sleppa höndinni af stjórnvel-
inum. Þeir mega ekki láta flokkana leiða sig,
heldur eiga þeir að stjórna flokkunum, og þeir
eiga að láta umboðsmenn sína á þingi stöðugt
hafa hitann í haldinu, því að þeir þurfa alltaf
að vita kjósendurna yfir sér, og þeir eiga að
óttast þá og virða. Til þess að það geti bless-
ast, verður almenningur að halda járnklóm í
rit- og talfrelsið, eða öllu heldur að ná því aftur.
Það veit alþjóð, að flokkarnir loka blöðum sínum
fyrir öðrum skoðunum, en þeim, sem þeir þykj-
ast hafa, og það vita allir af sorglegri reynslu
síðustu daga fyrir kosningar, ef þeir hafa ekki
vitað það fyrr, að útvarpið er líka lokað fyrir
frjálsu tali.Þá máttu kjósendur ekki fá að heyra
áróðurs- og áreitnislaust erindi þekkts læknis
um mataræði og dýrtíð, af því að þeim flokki, er
hefur skipað formann útvarpsráðs, þótti það
ekki henta hagsmunum sínum. Þarna kemur
gamla sagan, að hagsmunir flokka eru látnir
ganga fyrir hagsmunum almennings, en þetta
verður almenningur að venja flokkana af. Fyr-
ir útvarpsráð verður að skipa réttlátann, óhlut-
drægan og menntaðan mann, og útvarpið ætti
aldrei að mega nota til áróðurs beint eða óbeint.
Úr því að minnst er á áróðurinn, þá er hann
eitt hið háskalegasta, sem til er. Hann er vís-
vitandi rangfærsla staðreynda til þess gerður
að blekkja fáfróða menn, — hann er lygi. Hann
er orðinn svo nærgöngull, að það er hvergi frið-
ur fyrir honum, og ég hefi satt að segja oft
verið að búast við því, að hann myndi þrengja
sér inn í þau híbýli manna, þar sem þeir ann-
ars eru taldir friðhelgir, svo að vænta mætti að
áróður væri prentaður á hvern blaðsnepil á
salernispappírsrúllunum. Almenningur verður
að venja sig á að þjálfa flokkana og fulltrúa-
efni sín til að leggja málin rétt fyrir sig, studd
réttum rökum, og að þeir deili á andstæðingana
með réttum rökum, en að útúrsnúningar og
rangfærslur hverfi úr öllum málsundirbún-
ingi. Allir verða að hætta, og vera óhætt að
hætta trúnni á fúlmennskuna í stjórnmálun-
um, nema þegar hún er auðsæ, sem því miður
9