Frjáls verslun - 01.09.1960, Blaðsíða 26

bátana (sem allir gengu fyrir gufu) „Hovgaard“,
„Nordenskjold“ og Nansen“. Thor E. Tulinius átti
mörg gufuskip og hóf reglubundnar siglingar til
íslands, er hann stofnaði Thorefélagið. — Nokkur
skip voru gerð út á fiskveiðar við Island, svo sem
„Jason“, sem Bryde átti og stundaði hákarlaveiðar
frá Vestmannaeyjum, og annað skip átti hann til
þorskveiða.
Auk þeirra tekna, sem runnu til hinna mörgu, er
unnu við þessar siglingar, verður að geta þeirra
tekna, sem flutu af hinum miklu vörukaupum í
Danmörku, en þaðan kom um langa stund megin-
þorri alls varnings, er til íslands fór. Þeir voru ekki
fáir kaupmennirnir, sem seldu vörur til íslands í
stórum stíl, og það draup einnig í aska hinna
smærri kaupmanna. Ég vil til dæmis geta þeirra
manna, sem smíðuðu spunarokka, klossa eða saum-
uðu derhúfur og „kaskeiti“, veiðarfæri komu einnig
víðar frá en vélgengum verksmiðjum. Ég man vel
cftir litlu kaðlarafyrirtæki á Kolatorgi í Kaup-
mannahöfn, sem seldi álitlegar birgðir til íslands.
— Eftir því sem á leið dró þó úr viðskiptunum við
heildsölufyrirtæki hér í Kaupmannahöfn, sérstak-
lega í álnavöru og járnvöruverzlun. Samkeppnin
gerði það að verkum, að menn urðu að leita til
annarra staða og að mikill varningur var keyptur
erlendis frá fyrir meðalgöngu umboðsmanna. Um-
boðssölufélagið Ottesen & Meyer, sem hafði áunnið
sér viðlíka traust og Simmelhag & Holm í sölu ís-
lenzkra afurða, tók að sér innkaup á öllum „stærri“
varningi, svo sem korni og nýlenduvörum. Islands-
kaupmaður verzlaði með allar tegundir varnings
og hann aflaði sér viðskiptaþekkingar af j)ví tagi,
sem Englendingar kalla „a smattering of every-
thing and a knowledge of nothing.“ —
Verzlunin með íslenzkar útflutningsvörur var
mikil, og J)að var ekkert smáræði, sem flutt var
hingað á níunda og tíunda tug aldarinnar. Árs-
skýrslur þær, sem Simmclhag & Ilolm birtu á ári
hverju um innflutningsmagn á hinum sundurleitu
vörutegundum fram á tíunda tug aldarinnar, eru
ljósast vitni um þetta. Ég skal birta hér skýrslu
um árið 1881, er greinir frá innflutningnum frá ís-
landi til Kaupmannahafnar:
uu
Lýsi
Saltfiskur
Harðfiskur
Saltkjöt
Tólg
Saltaðar gœrur
Hreins. æðard.
1.300.000 pund
8.300 tunnur
4.390.000 pund
270.000 pund
9.300 tunnur
359.000 pund
31.900 pör
5.800 pund
300.000 pundum meira en 1880
1.000 tunnum minna en 1880
30.000 pundum minnaen 1880
Beint frá Islandi til Spánar
7.400.000 pund, lil línglands
2.700.000 pund
62.000 pundum minnaen 1880
1.500 tunnum minna en 1880
12.900 pörum meira en 1880
0.000 pundum minna en 1880
1.800 pundum minna en 1880
Verðlagið var sem hér segir: Ull af Suður- og Vest-
urlandi 72 — 80 aura, 9% — 10d, ull frá Norður- og
Austurlandi 83 — 90 aura, 1 !%<•, miðað við dönsk
eða ensk pund. Hákarlalýsi 52 — 55 kr. pr. 210
pund netto. Hausskorinn saltfiskur 70 — 80 kr.,
óhausskorinn 60 — 63 kr„ smáfiskur 48 — 54 kr„
ýsa 40 — 45 kr. Til Spánar 65 — 80 ríkismörk skip-
pund. Harðfiskur 70 — 100 kr. pr. skippund. Kjöt
45 — 53 kr. pr. tunnu á 224 pund netto. Tólg 35 —
36 aura pr. pund. Gærur 4,10 — 6,25 pr. par. Æðar-
dúnn 11 — 13 kr. pund.
Hinn 29 ágúst 1879 sigldi ég til Islands í fvrsta
skipti. I. P. T. Bryde hafði ráðið mig fyrir 1200
krónur á ári, og voru jietta geysihá laun á þeim
tíma, jafnvel fyrir mann í yfirboðarastöðu. Ég átti
nefnilega að taka við af verzlunarst.jóranum, sem
hafði verið kvaddur til Kaupmannahafnar. Ég man,
að ég liafði dálítinn tekjuhalla, þegar ég kom aftur
til Kaupmannahafnar ári síðar, meðal annars voru
kolin svo dýr á íslandi. Eg ferðaðist með „Jó-
hönnu“, skútu sem hafði verið smíðuð árið 1825,
ckki sérstaklega mjögsiglandi, en traust skip og vel
viðhaldið. Við vorum 40 daga frá Kaupmannahöfn
til Vestmannaeyja, og ég vil ekki beinlínis stað-
hæfa, að vistin hafi verið Jiægileg á skipinu. Iig
sigldi síðan tvisvar með þessu sama skipi, en hafði
í bæði skiptin styttri ferð.
Ég skal geta Jiess hér, að um það leyti er ég
sigldi fyrst til íslands, tóku danskir kaupmenn að
kenna sívaxandi samkeppni, ekki aðcins af hálfu
íslendinga, svo sem við var að búast, Jjví að Jiað
er eðlileg þróun í verzlun, að landsins börn sitji að
verzluninni, heldur gætti einnig samkeppni vegna
vaxandi gufuskipasiglinga erlendis frá, einkum frá
Englandi og Skotlandi. Fyrirtækið R. & D. Slimon
í Leith hóf reglulegar gufuskipaferðir milli Leith og
íslands, sem einkum voru ætlaðar til flutning'a á
hestum og sauðfé, en einnig til fólksflutninga og
innflutnings á miklum varningi til íslands. — Undir
stjórn Eggerts Guðmundssonar (sem var bróðir
Tryggva Gunnarssonar, heiðursfélaga samtaka okk-
ar) var stofnað til innkaupasamtaka, er verzluðu
við England og Þýzkaland og höfðu mikla veltu.
Danskur umboðssali með búpening, Hans Laurit-
zen í Newcastle, kemur á fót, ásamt Jóni Vídalín,
útflutningi hesta og sauðfjár, ásamt miklum vöru-
innflutningi til íslands. Síðar gengur Vídalín í
þjónustu fyrirtækisins Louis Zöllner í Newcastle,
og skapast þarna geysimiki! viðskipti, miðað við
allar aðstæður. — Einnig má í þessu sambandi geta
um Copland & Berrie í Leith, sem taka J)átt í Jiess-
ari samkeppni. Keppinautana drífur alls staðar að,
og þegar stundir Hða fram fellur hvert danska
fyrirtækið á fætur öðru úr leik, og leikslokin verða
þau, að Jæssa stundina má telja víst, að enginn sé
26
FRJÁLS VERZLUN