Frjáls verslun


Frjáls verslun - 01.09.1960, Blaðsíða 29

Frjáls verslun - 01.09.1960, Blaðsíða 29
ÚR GÖMLUM RITUM Samgaungur og verzlun í siðasta liefti Frjálsrar Verzlunar voru birtir tveir kaflar úr rilgerð Einars Ásmunds- sonar í Nesi „Uni framfarir Islands“, er kom út árið 1871. Hér fer á eftir kafli úr ritgerðinni, sem fjallar mn samgöngur og verzlun. Verzlunin gelur ekki þróazt eðlilega án góðra samgangna, og er fróðlegt að kynnast samgönguerfiðleikunum, sem þjóðin átti við að búa allt fram undir aldamótin siðustu. Fátt lýsir betur liinu ömurlega ástandi en sú slaðreynd, að margt, sem senda átti milli Iandshluta hér, var flutt um Kaupmannahöfn. Voru sendingarnar þannig oft liálft árið á leiðinni. Ekki hefur límaritaúlgáfa verið neinn leikur á þeim tímum! Mcðal hins marga, scm hjá oss er í vanrækt og ólagi, eru vegirnir um landið, og samgaungurnar milli sveita og héraða. Fyrir þessar sak- ir verða ferðalög manna mjög erf- ið, og flutningarnir á vörum og öðr- um nauðsynjum úr einum stað í annan opt ókljúfandi erfiðleikum og kostnaði bundnir. Það cr al- kunnugt, að menn hafa lengi neyðzt til, og neyðast til þess enn, að senda farángur, og það jafnvel smáa böggla, sem eiga að fara úr einu héraði í annað, með kaup- skipum suður til Danmerkur, og fá þá aptur flutta þaðan árið ept- ir út til íslands á næstu höfn við þann stað, sem þeir eiga að fara til. Þessi aðferð hefir einkum tíðk- azt, þegar bækur liafa þurft að komast frá Reykjavík í ýmsar áttir út um landið, og til hennar hafa nokkrir orðið að grípa, sem þurft hafa að flytja sig búferlum milli fjarlægra héraða, t. a. m. em- bættismenn; þeir hafa stundum með geisimiklum kostnaði keypt flutning á nokkru af búsgögnum sínum til Danmerkur með kaup- skipum frá næstu höfn við liið fyrra heimili sitt, keypt geymslu á þeim um veturinn og loksins keypt flutníng á þeim aptur til ís- lands sumarið eptir á einhverja liöfn í nánd við hinn nýja. bústað sinn. En þó að þetta sé nú, ef til vill, fremur sjaldgæft, þá er or- sökin til þess meðfram sú, að þeir sem vildu nota þessa aðferð, hafa eigi einusinni átt þess kost, og þeim verið þannig allar bjargir bannaðar. Það er annars eigi dæmalaust, að mcnn hafi milli hafna í sömu sýslu neyðzt til að senda farángur þcnna afar lángan krók í annað land, þó hann þurfi að vcra heilt ár á leiðinni. Af þess- um örðugleikum á samgaungum leiðir auðsjáanlega, að viðskipti manna á milli innanlands geta eigi farið í neinu lagi, og er það þó eitt hið allra nauðsynlegasta fyrir liverja þjóð, henni til framfara og blómgunar, að viðskipti manna í milli sé sem greiðust og hægust að verða má. En eins og nú er hátt- að, verður liver einn að sitja þar sem hann er kominn; hann verður að stunda eptir því, að geta kom- izt af fyrir sjálfan sig sem skárst að honum er mögulcgt, án þess að sækja nema sem allra minnst til annara, hann verður að leitast við að bæta sjálfur úr sem flestum nauðsynjum sínum, og til þess út heimtist að hann leggi allt á gjörva liönd, jafnvel þó allt fari með þeim hætti í ólagi fyrir honum, eins og ekki er heldur ncitt tiltökumál. I stuttu máli: hver og einn útaf fyr- ir sig verður að lifa eins og ein- setumaður, og fara mis við það hagræði og þá ánægju. er greiðar samgaungur, óhindruð viðskipti og samlíf við mannfélagið vcitir þeim, er þess geta notið. Iívern skyldi því geta furðað á því, þó öll al- þýða á íslandi sé frábitin félags- skap, hafi jafnvel enga ljósa hug- mynd um, hvað félagskapur til nytsamlegra fyrirtækja er, cða hvernig hann þarf að vera lagað- ur, og allra sízt von um, að hann geti orðið að töluverðu liði. Þeir, sem annaðhvort liafa nokkuð meiri reynslu en almenníngur, eða sjá lengra fram á veginn, og hafa ef til vill séð, liverju aðrar þjóðir áorka með samtökum og félags- skap, þeir álíta gjarna, að hér megi einnig koma töluverðu til lciðar mcð samlögum, og margir láta sér þetta reyndar vel skiljast. Menn hafa því líka, þegar allt cr talið, stofnað ekki svo fá félög hér og livar, cn allflest hafa þau liðið apt- ur vonum bráðar undir lok, án efa flest fyrir þá sök, að sam- gaungurnar eru svo torveldar; rnenn hafa ekki getað sókt félags- fundi, nema með lángtum meiri erfiðismunum og tímaspilli en góðu hófi gegndi. Og svo hefir sú orsökin eigi verið minnst verð, að samgaunguleysið, sem alltaf hefir átt sér stað í landinu um margar aldir, hefir gjört menn frábitna fé- lagsskap, og bæði ólagkæna til að stjórna félögum og til að starfa í samfélagi. Þetta er eðlileg afleið- ing, og þó illt sé til þess að vita, þá er ennfremur eðlilegt, að fyrst um sinn muni elda eptir af þessu, sem mönnum er svo lengi orðið innrætt, jafnvel þó að bætt yrði úr samgaunguleysinu, en vonanda er FRJÁLS VERZLUN

x

Frjáls verslun

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Frjáls verslun
https://timarit.is/publication/282

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.