Frjáls verslun - 01.09.1960, Blaðsíða 10

Rannsóknir á íslandi
Hér á landi liófust rannsóknirnar á Suðvestur-
landi, og annaðist Atvinnudeild Háskólans allar
framkvœmdir og naut góðrar fyrirgreiðslu Vega-
málaskrifstofunnar og verkstjóra hennar úti á
landi. Hefur þessum rannsóknum síðan verið hald-
ið áfram, og má heita, að grundvallarrannsókn í
sjö sýslum á Suður- og Vesturlandi sé nú að mestu
lokið. Auk niðurstöðu rannsókna á hundruðum sýn-
ishorna af steypuefnum og ofaníburði hefur einnig
fengizt dágóð vitneskja um magn og dreifingu lausra
jarðefna á svæðum þessurn auk ýmissa upplýsinga
varðandi steypuskemmdir o. fl.
A síðastliðnu ári tók Atvinnudeildin að sér, fyrir
Ræktunarsjóð íslands, að rannsaka steypuefnanám-
ur og kynna sér eftir föngum ástand steinsteyptra
mannvirkja í sveitum landsins. Þar með var kom-
ið í framkvæmd rannsókn á gæðum og magni þessa
undirstöðubyggingarefnis, bæði til húsbygginga og
brúargerða, sem lengi liafði verið vanrækt.
Auk rannsókna í Borgarfjarðar- og Mýrasýslu,
þar sem sérstaklega var tekið tillit til steypuefna-
náma, og steypuskemmda á mannvirkjum, söfnuð-
ust alls nokkuð á 3. hundrað sýnishorn á sl. sumri,
þar af 105 sýnishorn í Vestur-Húnavatnssýslu, og
eru það fleiri sýnishorn en bárust Atvinnudeildinni
á tímabilinu 1048—50. Með þessum rannsóknum er
stigið stórt spor í rétta átt, og cr það von mín, að
árangur þeirra verði ekki lakari en sagt hefur ver-
ið um hliðstæðar rannsóknir í Svíþjóð. Hvað sncrt-
ir rannsóknirnar á vegaofaníburði, er tilgangur þeirra
og markmið í höfuðatriðum þetta: a) að stuðla að
auknu slitþoli vegaofaníburðarins, b) að fyrirbyggja
holu- og þvergárumyndun á vegayfirbborði, c) að
koma í veg fyrir frostþenslu af völdum holklaka,
d) að rykbynda slitlag.
Vissulega eru víðtækari og nákvæmari rannsókn-
ir nauðsynlegar til að þessum atriðum verði gerð
viðunanleg skil, en grundvallarrannsóknin er hafin,
— víðtækari rannsóknir fylgja væntanlega í kjöl-
farið.
Undanfarin ár hafa þessar ofaníburðar- og
steypuefnarannsóknir aðallega verið fólgnar í eftir-
farandi atriðum:
1. Sýnishornasöfnun.
2. Oflun vitneskju og upplýsinga um notkun
efnanna á rannsóknarsvæðunum.
3. Athugun steypuskemmda á mannvirkjum.
4. Rannsókn og athugun efnanna á rannsókna-
stofu
5. Skýrslugerð um staðsetningu námanna,
magn, gæði, kornadreifing, helztu bergefni,
sýrustig, rúmþyngd, leirinnihald, landfræði-
og jarðfræðilegt yfirlit svæðanna.
0. Kortainnritun og spjaldskrárfærsla námanna
og flokkun þeirra og geymsla.
Þannig er það takmark okkar, að í náinni fram-
tíð verði liægt á örskömmum tíma að „slá upp“ í
sérstakri spjaldskrá, á landakorti og í skýrslu sér-
hverri steypuefna- og ofaníburðarnámu landsins og
„lesa“ þar allar helztu upplýsingar um efnið og
staðinn, sem að gagni mega koma við væntanlega
vinnslu efnisins.
Rykbinding
Mikið hefur verið rætt og ritað undanfarið um
rykbindingu þjóðveganna. Mcst hefur þar þó bor-
ið á órökstuddum blaðaskrifum, sem hafa vcrið í
skammar- og nöldurstón. Þótt mörgum kunni að
finnast tilraunaframkvæmdir hér í þeim efnum vera
í dvala og menn aki í sama rykkófinu til Þingvalla
sumar cftir sumar, er hér hægra um að ræða en í að
komast. Staðreyndin er hins vegar sú, að undanfar-
in sumur, og þar með talið það sem af er þessu
sumri, hefur Vegagerðin gert tilraunir með ryk-
bindiefni (klór-kalsíum og súlfítlút) og dreift þeim
á fjölförnustu vegina hér í nágrenninu, en því mið-
ur er árangurinn ekki alltaf sem beztur, og má
kenna veðráttunni um það að miklu leyti. Rign-
ingarvatnið leysir fljótlega upp rykbindiefnið og síg-
ur það þá ii])pleyst burtu á skömmum tíma og eft-
ir er bindiefnislaust vegarslitlag. Það er því mikils-
vert að vegirnir séu mátulega ávalir, svo að rign-
ingarvatnið geti runnið af veginum til beggja hliða
og eyði þar með ekki rykbindiefninu
1 Svíþjóð er talið æskilcgt að rykbinda malarvegi,
þar sem umferð er meiri en 100 bílar á sólarhring
að sumarlagi, og verja Svíar miklu fé til rykbind-
ingar, cins og sjá má af töflu hér að framan (sjá
fyrri greinina), bæði með olíu og saltsamböndum.
Árið 1948 var t. d. dreift rykbindiefnum á rúmlega
50 þús. km malarvega í Svíþjóð með ágætum
árangri. Tilraunir til olíubindingar á ofaníburði hafa
enn engar verið gerðar hér á vegum Vegagerðarinn-
ar. Svíar hafa verið brautryðjendur um olíubindi-
tilraunir á Norðurlöndum, og árið 1958 kom út, á
vegum Statens Váginstitut, ritgerð eftir Dr. Sten
Hallberg um tilraunir Svía á þessu sviði. Fyrstu
tilraunirnar gerðu Svíar árið 1932—’33 og síðan allt-
af öðru hvoru, en með mjög misjöfnum árangri. Það
er ekki fyrr en 1956, að gerðar eru umfangsmiklar
tilraunir, en þá var olíubundið slitlag á um 200 km
löngum malarvegum, og árangur þeirra tilrauna hef-
ur enn sem komið er verið jákvæður.
í athugasemd í Tímariti Verkfræðingafélags ís-
lands, 3. hefti 1958, um þessar tilraunir Svíanna
kemst Iíaraldur Ásgeirsson, verkfræðingur að þeirri
niðurstöðu, að ein aðferðin, sem notuð var i Sví-
þjóð „henti vel íslenzkum aðstæðum, og væri því
10
frjals verzlun