Frjáls verslun - 01.12.1963, Blaðsíða 19

eru steinhús með kjallara. Ef byrgt er fyrir glugga
og önnur op í útveggjum herbergis í slíkum kjall-
ara, með sandpokum eða einhverju álíka efnis-
miklu (t. d. steyptum bitum eða hellum), má yfir-
leitt búa til byrgi, sem draga u. þ. b. eitt hundrað-
falt úr stvrkleika gammageislunar frá geislavirku
úrfalli á jörðinni úti við.
Ahnannavarnir okkar myndu því einkum byggj-
ast á því að hafa þannig útbúnað við hús í landinu,
að það mætti breyta einstökum kjallaraherbergjum
þeirra í byrgi með stuttum fyrirvara, og hafa jafn-
an tiltækar nægar vistir til tveggja vikna fyrir þann
fjölda manna er þar gætu rúmast (en miðað er
við 1 y» m2 gólfflatar á mann). Auk þess þurfa
geislamælir, viðtæki með rafhlöðum, hreinlætistæki
og heilbrigðistæki o. s. frv. að vera í byrginu.
Kostnaðurinn við slíkan útbúnað ætti ekki að verða
meiri en u. þ. b. 1.000 kr. á mann.
Ef við snúum okkur aftur að dæminu um flug-
farþegann, sjáum við að mörgum finnst sjálfsagt
að kaupa sér ferðatryggingu áður en þeir fljúga.
Sýnir það, að þeir álíta hættuna á því að farast í
flugslysi hvergi nærri hverfandi. Þar sem sú hætta
er minni en hættan á því að farast í kjarnorku-
styrjöld mætti ætla, að menn hikuðu ekki við að
eyða nokkru stærri upphæð en ferðatryggingu nem-
ur, sér og sínum til aukins öryggis ef til kjarnorku-
styrjaldar drægi.
Friðsamleg notkun kjarnorku
Þá er að snúa sér að seinni möguleikanum, en
hann fjallar um áhrif kjarnorkunnar á íslenzku
þjóðina, ef friður helzt.
Margir fiskifræðingar álíta, að innan skamms
munum við fullnýta miðin, þannig að magn það.
sem fiskast árlega, aukist ekki verulega úr því.
Aukning á bátafjölda myndi því einungis hafa í
för með sér minni afla á hvern bát, en litla eða
enga aukningu heildaraflans. Að vísu mætti enn
um sinn auka verðmæti aflans með því að vinna
hann betur en gert hefur verið, en það myndi ekki
duga nema að takmörkuðu leyti, sem aðaltekju-
lind sívaxandi fólksfjölda í landinu (en við munum
tvöfaldast að höfðatölu á næstu 40 árum). Því hefur
verið mikið rætt og ritað nokkur síðastliðin ár nm
nauðsyn stóriðju hér á landi, er hagnýtti orku-
lindir okkar til framleiðslu á ýmsum útflutnings-
vörum.
Vegna þess, að flytja þyrfti inn hráefnin í flest-
um tilfellum, og flytja út vöruna á markað, auk
þess sem greiða þyrfti tolla af henni, verður fjár-
hagslegur grundvöllur fyrir framleiðslunni að byggj-
ast á því, að hér sé ódýrari orka fyrir hendi, en
annarsstaðar.
Enn sem komið er, er raforka frá kjarnorkuver-
um ckki samkeppnisfær við raforku frá orkuver-
um, sem nota olíu eða kol, en hún er aftur dýrari
en raforka frá vatnsorkuverum. Þó er álitið, að um
1970 geti raforka frá kjarnorkuverum verið orðin
samkeppnisfær við raforku frá orkuverum, sem
nota olíu eða kol. Hinsvegar er ólíklegt að raforka
frá kjarnorkuverum verði nokkurntíma ódýrari en
raforka frá vatnsorkuverum.
Nú hafa ennfremur verið gerðar áætlanir um
mjög stór (20.000.000 KW) kjarnorkuver, sem
myndu eima sjó til þess að bæta úr vatnsskorti
víða í heiminum. Slík kjarnorkuver myndu einnig
framleiða rafmagn, og þar sem þau myndu selja
bæði vatnið og rafmagnið, yrði rafmagnsverðið mun
lægra en ella. Verð á rafmagni frá þessháttar orku-
verum gæti nálgazt það að vera jafnódýrt og raf-
magn frá vatnsorkuverum.
Vegna alls þessa, gæti svo farið, að við misstum
fjárhagslegan grundvöll fyrir orkufrekri stóriðju
hér á landi (ef til vill eftir 20 ár), ef við ekki hefj-
umst bráðlega handa um framkvæmdir á þessu
sviði. En ef stóriðjan kemst á laggirnar áður en
þetta yrði, væri auðveldara að halda henni áfram
þá, en það væri að koma henni á fót.
Þetta sýnir að það er engu að síður nauðsynlegt
fyrir okkur íslendinga að gera okkur grein fyrir
því, hver áhrif kjarnorkunnar á okkur geta orðið
í friði, sem í ófriði. í báðum tilfellum þurfum við
að taka tillit til þessara áhrifa og haga áætlunum
okkar eftir því.
*
Hvað er það fyrsta sem Austur-Berlínarbúi
mundi gera ef hann frétti að leiðin inn í Vestur-
Berlín yrði opin í tvo tíma? Klifra upp í tré
til þess að troðast ekki undir.
*
Forstjóri einn, sem var þekktur fyrir að vera
töluvert uppá kvenhöndina, sagði kunningja sín-
um frá því að kona sín væri nýbúin að ráða
fyrir sig nýjan einkaritara.
Einmitt það, svaraði hinn, og er hún ljóshærð
eða dökkhærð?
Hvorugt, svaraði forstjórinn heldur súr á svip.
„Hann er sköllóttur",
FRJÁX/S YERZPPN
19