Frjáls verslun - 01.12.1963, Blaðsíða 27

aðinum, ef eignin hefur verið lengur en í 6 mánuði
í eigu skattgreiðanda.i) Þess ber þó að gæta, að
þar í landi eru skattstigar svo háir, að 25% eru
mjög óveruleg tala. Hér á landi eiga menn nú orð-
ið að venjast lægri skattstigum og mundi því mörg-
um finnast lítil bót að þessum skatti, enda er hæsta
skattprósenta af viðbótartekjum aðeins 30%. Þann-
ig mundi skattur þessi verða Iilutfallslega svipað-
xjr eða jafnvel hærri en meðaltekjuskattur megin-
])orra skattgreiðanda,
Ef breyta á þessu ákvæði íslenzku laganna —
og ]xað virðist nauðsj nlegt — koma tvær leiðir til
greina. Annars vegar mætti stytta eignarhalds-
tímann verulega, t. d. niður í 1 ár, en nú eru ein-
mitt ráðagerðir um það í Bandaríkjunum að lengja
tímabilið þar úr G mánuðum í 1 ár, og halda skatt-
frelsinu. Hin leiðin væri sú, að taka upp sérstakan
verðhækkunartekjuskatt án tillits til eignarhalds-
tíma, eða að hafa hann ekki öllu Icngri en 6 mán-
uði. Vegna þess hve skattstigar eru lágir hér á
landi, yrði slíkur skattur að mestu áhrifalaus, nema
hann næmi tiltölulega litlum hluta af tekjunum, t.
d. 10—15%. Hugsanlegt væri þó einnig í þessu sam-
bandi að reyna að aðgreina raunvirðisaukningu frá
sýndaraukningu af völdum verðbólgu og skattleggja
aðeins raunvirðisaukningu. Yrði þá að finna ein-
hverja nothæfa vísitölu til að styðjast við. Þessi
leið mundi þó vafalaust vera ófær vegna margs
konar tæknilegra erfiðleika, og má ætla, að stytting
eignarhaldstímans yrði eina raunhæfa úrræðið.
3. Nú er heimilt að draga frá tekjum, áður en
skattur er á þær lagður, lögboðin iðgjöld af lífevri.
Enn fremur skal draga frá tekjum ]ieirra skatt-
greiðenda, sem eigi eru að lögum skvldir að tryggja
sér eða maka sínum og börnum lífeyri, iðgjöld af
slíkum lífeyri, sem sannanlega hefur verið greiddur
á árinu, allt að 10% af launum eða nettótekjum
skattgreiðanda, þó ekki hærri upphæð en 10 þús.
kr. á ári. Enda þótt hámarksiðgjaldagreiðsla hafi
verið hækkuð með nýju skattalögunum virðist enn
mega gera endurbætur á þessum ákvæðum.
Greiðslur líftrvggingariðgjalda er ein tegund
bundins sparnaðar, og er því rík ástæða til þess
að hvetja nxenn til kaupa á líftryggingum. Ein
leiðin til þess er sú, að heimila ríflegan skattfrá-
drátt vegna iðgjalda. Ein meginástæða þess, hve
lítið er um frjálsar líftryggingar hér á landi, eru
fullkomnar almannatryggingar. Onnur ástæða er sú,
1) Mayer M.: XValI Street, I.ondnn 195!),
að flestir launþegar eru félagar í lífeyrissjóðum, en
þeir koma að miklu leyti í stað líftrygginga. Loks
hefur svo óhagstæð verðlagsþróun dregið mjög úr
áhuga þeirra, sem ekki eiga annarra kosta völ, á
frjálsum líftryggingum. Hugsanlegt er, að áhugi
þessara síðast nefndu mundi aukast, ef teknar
væru upp líftryggingar með einhvers konar vísi-
tölufyrirkomulagi. Iðgjaldagreiðslur mundu þá
hækka í samræmi við verðlagið, en þeir, sem taka
lán hjá líftryggingarfélögunum, yrðu að endurgreiða
þau með vísitöluálagi, og vaxtagreiðslur vrðti að
miðast við höfuðstólinn eins og liann væri með
áorðnum verðlagshækkunum á hverjum tíma. Bú-
ast má við, að sá frádráttur, sem nú er heimilaður,
mundi fljótlega verða of lítill til þess að skipta
verulegu máli, a. m. k. ef verðlagsþróunin verður
áfram með sama hætti og verið hefur.
Hér er minnzt á þetta atriði, vegna þess að æski-
legt er að efla líftryggingarfélög, en þau stuðla að
aukinni sparifjármyndun. Víða erlendis eru líftrygg-
ingafélög mjög fjársterkir aðilar og skipta miklu
máli sem frambjóðendur fjármagns á verðbréfa-
mörkuðum.l) Ilér á landi gegna lífeyrissjóðir nokk-
uð svipuðu hlutverki, en þar fylgir sá böggull
skammrifi, að meginhluti fjármagns þeirra er lán-
aður beint til sjóðsfélaganna, en hefur engin áhrif
á fjármagnsmarkaðinn að öðru Ieyti.
4. Síðan 1954 hafa sparifjárinnstæður í bönkum,
sparisjóðum og löglegum innlánsdeildum félaga ver-
ið undanþegnar framtalsskyklu og eignarskatti mcð
vissum takmörkunum. Undanþegnir framtals-
skyldu og tckjuskatti eru einnig allir vextir af
eignarskattfrjálsum innistæðum. Hins vegar hafa
verðbréf og tekjur af þeim alltaf verið skattskyld-
ar. Varla þarf að draga í efa, að þotta ákvæði um
undanþágu frá framtalsskyklu hefur leitt til alls
konar misferla og verður ekki séð, að það hafi aukið
sparifjáraukninguna svo nokkru næmi eftir að það
var sett. Ef efla á verðbréfaeign landsmanna, virð-
ist það réttlátt, að sparnaðaraðferðum sé ekki mis-
munað í skattlagningu. Það er því eðlileg krafa.
að verðbréf, a. m. k. skuldabréf, séu undanþegin
eignarskatti og tekjur af þeim tekjuskattfrjálsar.
Hins vegar virðist ekki rétt að fara inn á þá braut
að undanþiggja verðbréf framtalsskyldu.
Um það má deila, hvort rétt sé að undanþiggja
hlutabréf eignarskatti. Nú er hlutafélögum heimilt
að draga hlutafé sitt frá eignum sínum áður en
11 Macrae, N.: The London Cnpital Market, London 1957.
PRJÁLS YERZLTTN
27