Frjáls verslun - 01.08.1974, Blaðsíða 59

Indriði Pálsson á fundi með tveim samstarfsmönnum sínum,
þeim Böðvari Kvaran, sölustjóra og Ragnari Kjartanssyni, full-
trúa forstjóra.
15 milljarðar á þessu ári. Ég
tel, að verð á olíuvörum frá
Sovétríkjunum hafi verið ís-
lendingum hagstætt, þegar á
heildina er litið í þau 22 ár,
sem viðskiptin hafa átt sér
stað. Verðáð er miðað við við-
urkennda skráningu í Venezu-
ela og þannig tengt heims-
markaðsverði hverju sinni.
Síðiari hluta árs 1973 og í byrj-
un þessa árs þurftum við t.
d. aldrei að greiða eins hátt
verð fyrir olíur og Evrópu-
löndin yfirleitt.
Geysilegar hækkanir hafa ,þó
orðið á olíuverðinu hjá Rúss-
um, eða mjög í samræmi við
þá þróun, sem hefir orðið á
heimsmarkaðsverðinu. Árið
1972 voru keyptar frá Sovét-
ríkjunum olíuvörur fyrir 1
milljarð króna c. i. f., en á
þessu ári verður keypt fyrir
51/2-6 milljarða. Kaupverð á
hverju tonni í dollurum er nú
ailt að fjórfalt hærra en það
var árið 1972. Hins vegar hef-
ur fiskurinn, sem við seljum
til Sovétríkjanna ekki hækkað
á þessu tímabili nema um ca.
57%. Því hlýtur nú að
koma til mat stjórnvalda á
því, hvort nauðsyn sé fyrir
þessi viðskipti í sama mæli og
áður.
Því er spáð að skuldirnar
við Rússa verði um 2000
milljónir við næstu áramót.
Þær hafa oft áður numið
nokkur hundruð milljónum,
en aldrei orðið jafnháar og nú.
F.V.: — En hefur ekki
reynzt vera nokkur trygging
og öryggi í saniningnum við
Rússa miðað við óvissuna og
erfiðleikana, sem ýmsar Vest-
ur-Evrópuþjóðir lentu í þegar
„oIíukreppan“ svonefnda
dundi yfir?
Indriði: — Það má til sanns
vegar færa en það hafa auð-
vitað verið aðrir möguleikar
fyrir hendi til olíukaupa. Til
þess hefur líka ætíð verið
ætlazt af olíufélögunum, að
þau gætu með litlum sem eng-
um fyrirvara útvegað olíu ann-
ars staðar frá, ef misbrestur
hefur orðið á afhendingu frá
Rússum. Yfirleitt hafa þeir þó
staðið vel við samninga og af-
greitt á réttum tíma. í fyrra-
vetur þurftu olíufélögin þó að
leita til viðskiptasambanda
sinna í Vestui'-Evrópu og Am-
eríku vegna nokkurra af-
greiðslueffiðleika frá Rúss-
landi. Samningar við þá aðila
koma að sjálfsögðu líka til
greina varðandi framtíðar-
samninga um kaup á þeim
olíuvörum, sem við fáum nú
frá Sovétríkjunum.
í samningnum við Rússa
eru „force majeure“ ákvæði
þar sem þeir losna undan á-
'byrgð á að sjá okkur fyrir olí-
um, ef til styrjaldar dregur
eða annarra atvika, sem mann-
legur máttur fær ekki við ráð-
ið. Stríð milli Grikkja og
Tyrkja gæti t. d. hindrað olíu-
flutninga frá Sovétríkjunum,
því skipin koma yfirleitt frá
olíuhöfnunum við Svartahaf.
F.V.: — íslcnzku olíufélög-
in gera að staðaldri umtals-
verð innkaup á olíuvörum frá
Vesturlöndum. Hvers'u háar
upphæðir er þar um að ræða
og hvaða tegundir?
Indriði: — Innkaup á öðr-
um olíuvörum en þeim, sem
við fáum frá Sovétríkjunum,
eru gerð fyrir 3-4 milljarða í
ár. Um 20% af gasolíu til
húsa, skipa og véla, kemur frá
Vesturlöndum. Sömuleiðis allt
flugvélaeldsneyti, í fjórum
mismunandi tegundum, og
ennfremur allar smuroliur. Þá
eru fluttar inn þaðan fjöl-
margar kemiskar vörur til iðn-
aðarframleiðslu, en reyndar
geri ég ekki ráð fyrir að fólk
átti sig almennt á, hve víða
olían og innflutningsvörur ol-
íufélaganna hérlendis koma
við sögu í atvinnulífinu. Þann-
ig seljum við ýmis kemisk
efni til framleiðslu á plast-
vörum og veiðarfærum, svo
að dæmi séu tekin, asfalt til
gatnagerðar og margs konar
stjórntæki fyrir hitaveitu og
kyndingartæki til heimila og
annars húsakosts.
F.V. — Við hverju mega ís-
lendingar búast á næstunni
um þróun olíuverðs, bæði með
tilliti til ástandsins á heims-
markaði og hags olíufélaganna
íslenzku?
Indriði: — Heimsmarkaður-
inn er almennt mjög óviss um
framleiðslu, sölu og notkun á
olíuvörum. Arabar, sem fram-
leiða 35-40% allrar olíu í
heiminum, hafa hótað tak-
mörkunum á framleiðslu og
hækkunum á olíuverði og not-
að sér hvort tveggja eftir því
hvernig þeir hafa metið að-
stæður. Þetta bitnar sérstak-
lega á Vestur-Evrópuþjóðun-
um, því um 70% allra olíu-
þarfa sinna kaupa þær frá
Mið-Austurlöndum. Innan O.
P.E.C., samtaka olíufram-
leiðsluríkja, eru nú skiptar
skoðanir um verðlagningu.
Fulltrúar Saudi-Arabíu telja
verðið of hátt en önnur ríki
eins og t. d. Venezuela vilja
hækka enn.
Gæta ber þess, að jarðolíu-
verð hafði verið óbreytt í lang-
an tíma. Því mátti búast við
hækkunum, og eins hafa fram-
leiðslulöndin ætlað sér ríflegri
skerf af framleiðslumagninu.
Þetta eru megin ástæðurnar
fyrir hinum miklu verðhækk-
unum. Jarðolíutunnan, sem
áður kostaði um $1.90 kost-
FV 8 1974
50