Frjáls verslun - 01.10.1977, Qupperneq 6

Greinar 09 uiðiil
Hugleiðingar um efna-
hagsmál Breta
— eftir dr. Guðmund Magnússon, prófessor
Það er áberandi hve Bretar eru óragir við að gera grín að sjálfum sér — stjórnarfari, löggjöf,
háttum og siðum. Til þessa harf sjálfsöryggi, enda eru þeir jafnframt innst1 inni vissir um að þeir
taki öðrum fram að þessu leyti. Frammistaða þeirra í efnahagsmálum hefur verið heldur bágborin
eftir heimsafyrjöldina síðari. Hagvöxtur hefur verið hægari um langa hríð en meðaltalið í vest-
rænum ríkjum og verðbólga og greiðslujafnaðarerfiðleikar meiri en hjá þeim stórþjóðum sem þeir
keppa við og hafa helst til samanburðar. Jafnvel að bessu hafa þeir skopast en með minna sjálfs-
trausti en áður, sem von er.
Frá síðasta þingi brezka alþýðusambandsins í Blackpool. Þar var
ákveðið að hafa almennar kaupkröfur innan *þess ramma, sem
ríkisstjórnin hefur lagt til.
Verksmiðjuiðnaður fæddist í
Bretlandi og gerði þá að stór-
veldi á sviði iðnaðar. Þótt iðn-
væðing annarra þjóða, og vax-
andi samkeppni og þróun sam-
veldis -og nýlendumála hafi
breytt valdahlutföllum og efna-
hagslegum forsendum Bretum i
óhag á þessari öld eru þeir enn
stórir á mörgum sviðum. Þeir
eiga fimmta stærsta hlut í
heimsversluninni. Fjármagns-
markaðurinn í London er enn
afar mikilvægur i alþjóðavið-
skiptum. Þeir eiga 5 af tuttugu
stærstu fyrirtækjum Vestur-
Evrópu. Það er kannski tákn-
rænt að þeir eiga stærstu hjól-
reiðaverksmiðju og regnhlífa-
verksmiðju í heimi og þeir
framleiða grennstu pípuna.
• ROFAR TIL
Nokkuð hefur rofað til í efna-
hagsmálum upp á síðkastið. Það
hefur lengi verið vitað að Bret-
ar eiga mikinn kolaforða, en ný-
lega hefur komið í ljós að þeir
fljóta á olíu. Auk þess hefur
náðst víðtækari samstaða en
áður að setja niður innbyrðis
deilur á vinnumarkaði og ein-
beita sér að því að glíma sam-
eiginlega við verðbólgudraug-
inn.
Verðbólgan snarjókst á þess-
um áratug. Eins og hjá mörgum
öðrum átti verðhækkun hráefna
og oliu þar drjúgan þátt svo og
miklar launahækkanir eftir mitt
ár 1974. Betur hefur tekist til
síðan 1975 og nú nýverið hefur
pundið styrkst í kjölfar minni
verðbólgu og greiðsluhalla við
útlönd.
Stjórn Verkamannaflokksins
hefur treyst á samninga við
verkalýðsfélögin við að stilla
kaupkröfum í hóf. Hefur ver-
ið tíðrætt um þá félagsmála-
samninga (social contracts) sem
rtaðið hefur verið að, en í þeim
hafa verkalýðsfélög lofað að
halda launahækkunum innan
tiltekinna marka (samanber 6
punda hækkunina á viku á laun
undir 8.500 pundum á ári 1975)
og ríkisstjórnin á móti gengist
fyrir niðurgreiðslum á vöru-
16
FV 10 1977