Frjáls verslun - 01.11.1977, Side 26

urum ykkar hér sem sagði það
að mínum dómi alveg réttilega
að það yrði að líta á vexti frá
tveimur mismunandi sjónar-
miðum. Annars vegar yrði að
taka það með í reikninginn, að
vextirnir væru rekstrarútgjöld,
sem hefur sitt að segja í hin-
um almenna rekstri og það væri
þvi ekki aldeilis sama hverjir
vextirnir væru, frekar en önn-
ur útgjöld. Þetta var sem sagt
önnur hlið málsins, en hin hlið
málsins snýr að þeim, sem eiga
það fé, sem vextirnir eru
greiddir fyrir, og það er auðvit-
að, alveg augljóst, að það sem
vakir fyrir mönnum nú með
þessum háu vöxtum, það er þsð,
að þeir að minnsta kosti þykj-
ast vera að reyna að bæta þeim
upp rýrnun á verðgildi pening-
anna, þeim sem að eiga þetta
fé.
Ég held, að það hafi verið
ykkar samtök, sem sögðu það í
lok síðustu verkfallssamninga,
að þeir væru búnir að reikna
það út, að á ársgrundvelli þá
yrði verðbólgan 75% eftir
svona eftir 1 ár. (Aths. rit-
stjóra: Verslunarráð íslands
spáði því, að verðlag myndi
hækka um 75% frá miðju ári
1977 til ársloka 1978 og að með-
altal kaups- og sölugengis
Bandaríkjadals yrði 213 krón-
ur í árslok 1977 að óbreyttum
aðgerðum). Það þýðir það, að
við fengjum vexti hérna fljót-
lega upp í 75% eftir ykkar út-
reikningi. Þá færi nú að vera
heldur gaman að gera út. En ég
segi það fyrir mitt leyti, að ég
met þetta sjónarmið, að það
þarf auðvitað að gæta hags-
muna þeirra, sem eiga þessa
peninga, en bað á að gera það
á réttan hátt. Menn eiga að
gera sér hleypidómalaust grein
fyrir því, hvað það er, sem rýr-
ir mátt þeirra peninga. Hvað
það er, sem hefur orsakað það,
að verðgildi þeirra peninga er
skorið niður og hvort þetta sé
rétta leiðin, að leggja þetta yf-
ir á hinn almenna rekstur eða
þá, sem taka peningalánið.
Menn setia þetta nú upp svo
einfaldlega margir hverjir, að
þeir segja, ja, þeir sem taka
peninga að láni, þeir eru alltaf
að græða á þeim. Eins og að
það sé enginn munur á þeim,
sem t.d. hefur tekið peninga að
láni og við skulum segja byggt
hérna ágætt steinhús í Reykja-
vík, svo að maður taki það
dæmi sem menn tala alltaf um
og við skulum segja selja það
aftur með miklum verðbólgu-
gróða eftir 3 eða 4 ár og á hin-
um, sem tekur fé að láni og
verður að taka fé að láni í heil-
brigðan rekstur af því að það
er ekki hægt að komast yfir
reksturinn á annan hátt og
hann verður að greiða út
þetta fé jafnóðum og hann
stendur í rekstrinum frá degi
til dags. egar hann fær svo
andvirði fyrir það sem hann
var að gera eftir 4, 5 eða 6 mán-
uði þá er hann ekki með neinn
verðbólgugróða, en hann hefur
sko orðið að borga verðbólgu-
skatt til þeirra sem að áttu pen-
inginn.
Nú er þetta sett upp á
bann einfalda hátt hér hjá
mörgum ykkar að menn segja,
ia. það er ekki von til þess að
menn leggi fé inn í bankakerf-
ið sem þarf að þjóna atvinnu-
veeunum. Það er ekki von til
þess að menn leggi fé inn i
bankakerfið, ef vextirnir eru
óraunhæfir. sem nú er talað
um eða neikvæðir rétt eins og
menn leggi einvörðungu pen-
inga inn í banka af þeim ástæð-
um einum að vextirnir eru einu,
t.veimur eða bremur prósentum
hærri. Það er eitthvað allt ann-
að. sem ræður þarna miklu,
miklu meiru um og við höfum
alveg ljóslifandi dæmi fyrir
nkkur um það. hvað þarna ræð-
ur um sparifjármyndunina. Sé
mikil atvinna í landinu og til-
tölulega mikill kaupmáttur þá
snarast fé og ef það fylgir einn-
ig með. að menn hafa sæmilega
trú á bví. að það verði t.d. ekki
gengislækkun á næsta stigi eða
gengissig, þá eru menn ekki í
neinu kapphlaupi að ráðstafa
peningunum.
Ég man i þessu sambandi
að ég las mjög snjalla og
ágæta grein, ég þarf endilega
að gefa Jóhannesi Nordal hana,
ef hann hefur ekki fengið hana,
sem ég las í bresku blöðunum,
þegar forsætisráðherra þeirra
var nýlega að hæla sér fyrir
lækkun vaxtanna þar og hvern-
ig þeir hefðu ráðið bót á sínum
efnahagsvanda með lækkun
vaxta og bjargað sínum iðnaði.
Það sem þar var á fræðilegan
hátt bent á í þessari grein, var,
að það hefði nú sýnt sig, svo að
ekki væri um að villast, að það
sem réði miklu meira um það,
hvert peningarnir leituðu held-
ur en bara vaxtamismunur,
væru auðvitað önnur lögmál.
Nú kæmi það í Ijós, að pening-
arnir leituðu inn á miklu lægri
vexti í Bretlandi frá miklu
hærri vöxtum í öðrum löndum,
af því að þar töldu menn að
eins meira öryggi fyrir pening-
ana, en á hinum stöðunum og
af því leituðu peningarnir í
,,Ef við fengjum vextina upp í
75% eftir ykkar útreikningi
yrði gaman að gera út“.
lægri vexti. Eins er þetta auð-
vitað hjá okkur.
Ég ætla að biðja ykkur
til dæmis að fletta upp á
því hvað gerðist hjá okkur
hér á árunum 1967 og 1968 og
1968. Þá urðum við fyrir áföll-
um í okkar búskap eins og
margir þekkja. Þá var mikill
samdráttur, jafnvel atvinnu-
leysi, þá fór það svo, að árið
1967 var sparifjáraukning-
in í okkar landi 8,7% og 7,3%
26
FV 11 1977