Frjáls verslun - 01.08.1980, Side 52

ti! umrædu
Varnaðarorð frá Kaupmannahöfn
- eftir Markús Örn Antonsson
Kaupmannahöfn hefur löngum skipað sérstakan sess meðal
horga umheimsins í hugarfylgsnum okkar Islendinga. End-
urminningar Nonna, séra Jóns Sveinssonar, frá fyrstu ferð
hans til borgarinnar við Sundið hafa yljað mörgum um
hjartarætur allt frá bernskuárum og opnað íslenzkum
börnum, kynslóð eftir kynslóð, nýjan glugga er veit að
stórum og áður ókunnum heimi fullum af ævintýrum. Borg
ævintýranna hefur Kaupmannahöfn löngum verið. Sögusvið
Nonna og H. C. Andersen. Höfuðborg og aðsetur konunga
íslands. Þeir voru sigldir og lausir úr viðjum átthaganna, sem
gist höfðu Kaupmannahöfn, baðað sig í menningarstraum-
um heimsborgarinnar eða lystisemdum og glaumi gleði-
hverfa hennar. Fyrirmyndir hafa verið sóttar til hennar.
Það er því með nokkrum trega sem maður virðir fyrir sér
ásýnd og innri samfélagsgerð Kaupmannahafnar eins og
málum er nú háttað. Á yfirborðinu og við skjóta skoðun
virðist svo sem allt sé með felldu. Danir hafa ekki glatað
alkunnri glaðværð sinni og enn njóta erlendir gestir hvað-
anæva að skcmmtunar og fjölbreytni í mat og drykk. Þegar
skyggnzt er á bak við tjöldin blasir við önnur mynd og öllu
japurlegri. Það er álitamál, hvort til Kaupmannahafnar
verða lengur sóttar fyrirmyndir, eins og þær, sem áður hafa
reynst heillavænlegar við uppbyggingu og mótun okkar eig-
in samfélags.
Kaupmannahöfn er gömul borg í tvenns konar skilningi.
Hallir og minnismerki tala sínu máli um forna frægð. Mann-
tal og þjónustustofnanir segja sína sögu um aldurssamsetn-
ingu íbúahópsins. í sjálfri Kaupmannahöfn fækkar fólki
hröðum skrefum og meðalaldur verður stöðugt hærri. Unga
fólkið hefur byggt sér hús í nágrannabyggðunum en skilið
gamla fólkið eftir. Atvinnutækifærin hafa líka flúið borgina
og fundið sér nýjan vettvang annars staðar í landinu. þetta
endurspeglast meðal annars í ástandinu við höfnina í Kaup-
mannahöfn. Hafnarbakkarnir standa enn, þó að sumir séu
farnir að láta á sjá. Stóra og mikilvirka losunarkrana ber við
himin, ónotaða. í gámahöfninni var eina Iífsmarkið að sjá
við leiguskip Hafskips, sem þar lá við bryggju. Starfsmenn
hafnarinnar minntust með söknuði þeirra daga, þegar fimm
eða sex Grænlandsför voru til afgreiðslu samtímis við hafn-
arbakka inni í Kaupmannahöfn. Núna hefur Grænlands-
verzlunin flutt starfsemi sína til Álaborgar.
Fyrir skömmu var greint frá átökum lögreglu og íbúa á
Nörrebro í Kaupmannahöfn vegna þess að einhver klúbbur
íbúa viðkomandi hverfis ætlaði að koma í veg fyrir bygg-
ingarframkvæmdir á barnaleikvelli, sem lítið eða ekkert var
notaður. Yfirborgarstjóri Kaupmannahafnar gerði borgar-
fulltrúum úr Reykjavík grein fyrir eðli þessa ástands og flciri
svipaðra uppákoma, sem hann þarf næstum daglega að horf-
ast í augu við. Hann fór ekki dult með lítilsvirðingu sína á
„aktívistum", þeim lektorum og félagsfræðingum, sem hafa
setzt að í tilteknum hverfum borgarinnar í því augnamiöi
einu að róa undir og ala á óánægju meðal íbúanna, búa til
einhver þykjustuíbúasamtök og nota hvert tækifæri til að
koma illindum af stað.
Það er fróðlegt að kynnast viðvörunarorðum sósíaldemó-
kratans, sem skipar embætti yfirborgarstjóra í Kaupmanna-
höfn. Það var ekki síður athyglisvert að heyra hvað flokks-
bróðir hans, fréttastjóri danska útvarpsins, haföi nýlega aö
segja, þegar hann varaði samlanda sína við hinni sífelldu
niðurrifsstarfsemi vinstri aflanna, sem hann sagði að væru
að troða danskt atvinnulíf og þar með þjóðlífiö allt niður í
svaðið. Sérstaklega ncfndi hann misnotkun vinstri óþjóða-
lýðsins á blöðum og ríkisreknum fjölmiðlum. Nákvæmlcga
það sama er að gerast hér á landi. Lektoraliðið, félagsráð-
gjafahersingin og vinstri mafían í fjölmiðlunum með rit-
stjóra Þjóðviljans í broddi fylkingar, eru andlegir fóð-
urmeistarar þcirrar undirróðursfylkingar, sem heggur að
rótum liins frjálsa þjóðfélags og einkareksturs, meðan hún
lofsyngur „fyrirmyndarríki" á borð við Pólland, Kúbu og
Afganistan.
Opinská viðvörunarorð málsmetandi aðila í Danmörku
eru vonandi merki þess að þáttaskil séu að verða í þjóðmála-
umræöu þar í Iandi og í þjóðfélagsþróuninni. Vonandi tekst
heilbrigðum, borgaralegum öflum að reka af sér þetta ó-
þurftarfólk, sem sýkt hefur samfélagið í kringum sig með
undirróðri síöustu áratuga. Vonandi fer brátt að sjá einhver
batamerki á dönsku þjóðlífi. Þangað til svo veröur eru vítin í
Danmörku til að varast þau.
56