Frjáls verslun - 01.10.1997, Page 39

VAR
KOMINN!
Jón Baldvin Hannibalsson tekur viö
/
embætti sendiherra Islands í Bandaríkj-
unum um áramótin. Hann er her í ítar-
legu viðtali viö Frjálsa verslun um viö-
skiptalífiö, brottförsína úrpólitík, 30
ára stríö kratanna, árin sem ráöherra,
mestu vonbrigöin, eftirminnilegustu
stjórnmálamennina, Evrópusambandiö,
embættismannakerfiö, sjálfan sig sem
stjórnanda - ogpaö aö veröa
undirmaöur Davíös og Halldórs!
HAGFRÆÐIOG STJÓRNMÁL
kreppuáranna. Það er enn við lýði - þótt það hafi að vísu löngu
dagað uppi; það er ónýtt. Það á aðeins eftir að kasta því á haug-
ana. Þetta hefur verið okkar þrjátíu ára stríð og því miður hef-
ur okkur ekki orðið mjög ágengt. Það eina, sem mér varð
ágengt í þessu stríði, var að koma útílutningsbótunum fyrir
kattarnef - sem, einar og sér, voru vitlausasta formið á misnotk-
un á almannafé á Islandi. GATT-samningarnir eru hins vegar
upphafið að endalokum þessa kerfis. Það kostaði mikinn tíma
og fyrirhöfn að koma þeim á - en núverandi ríkisstjórn eyði-
lagði framkvæmdina þannig að þetta gengur grátlega seint. En
um þetta snýst okkar stríð; það snýst um gæslu almannahags-
muna gegn sérhagsmunum. Sú gæsla er raunar meginhlut-
verk jafnaðarmannaflokka í pólitík á okkar tímum.”
- Þær ríkisstjórnir, sem þú sast í, þurftu lengst af að fást
við verulegan samdrátt í efiiahagslífinu. Ertu sáttur við
hvernig til tókst í þeirri baráttu?
„Stjórnartími okkar frá ‘88 til ‘94 var samfellt samdráttar-
og kreppuskeið. Kreppan stafaði af bresti fiskistofna vegna of-
veiði. Við bættist svo að það efnahagskerfi, sem við tókum
við, var helsjúkt. Yfirleitt hafa krepputimabil endað með stór-
um gengisfellingum og kollsteypum. Okkur tókst hins vegar
að koma íslensku efnahagslífi út úr þessu tímabili - og ís-
lensku þjóðfélagi - betur á sig komnu en það hafði verið áður.
Okkur tókst að koma verðbólgunni niður í eins stafs tölu. Það
tókst að ná raunhæfri gengisskráningu sem tryggði sam-
keppnishæfni atvinnuvega. Við hikuðum ekki við að létta
sköttum af fyrirtækjum í baráttunni gegn atvinnuleysi. Og
það var alveg ljóst að stríðið var unnið þegar umskiptin urðu
til hins betra árið ‘94. Þá hafði mikil hagræðing í atvinnulífinu
átt sér stað og fyrirtækin voru vel undir það búin að nýta bætt
skilyrði í uppsveiflunni.
Eftir stendur hins vegar að þegar góðærið byrjaði hefði
þurft að taka nokkur atriði úr arfleifð kreppuáranna til gagn-
gerar uppstokkunar. Á kreppuárunum vorum við að jafiia út
byrðum. Þá var gengið mjög langt í að tekjutengja allar bætur
laun- og lifeyrisþega svo þær gengju ekki yfir allan tekjuskal-
ann. I góðærinu, þegar innstæða er orðin fyrir bættum launum,
sitjum við hins vegar uppi með tekjutengingar og skattakerfi
sem mjög er gengið úr skorðum. Það þýðir að umsamdar
launahækkanir í góðærinu staldra stutt við í launaumslaginu;
þær eru teknar til baka inn í ríkissjóð í formi skertra bóta eða
hárra jaðarskatta. Það verður til þess að barnafjölskyldur - sem
eru skuldugar - sitja eftir við skarðan hlut. Við erum læst inni í
láglaunagildru. Á þessu hefur ekki verið tekið. Það þarf breytt
úrræði við breyttar aðstæður.”
- Hver eru mestu vonbrigði þín í pólitík? Var það klofhing-
ur Alþýðuflokksins undir þinni stjórn sem varð til þess að
Jóhanna Sigurðardóttir stofnaði Þjóðvaka?
„Það er sjálfsagt af mörgu að taka. Það er eiginlega pólitískt
harmsefni að þannig skuli hafa háttað til eftir kosningarnar ‘91
að samstarfsflokkar okkar í ríkisstjórn Steingríms Hermanns-
sonar, þ.e. Framsóknarflokkur og Alþýðubandalag, sem höfðu
að mörgu leyti tekið út nokkurn þroska í því stjórnarsamstarfi,
skyldu hafa háð kosningabaráttuna fyrst og fremst gegn EES-
samningnum - og það þrátt fyrir þann atbeina sem þeir áttu að
undirbúningi samningsins á stjórnartímanum. Þeir útilokuðu
39