Frjáls verslun - 01.10.1997, Side 71

Listir
tónskáldinu vannst ekki tími til þess að
ljúka verkinu. Operan er í þremur þátt-
um en við andlátið skyldi Giacomo
Puccini aðeins eftir sig uppkast að
seinni hluta lokaþáttarins. Lengra
komst hann ekki. Við getum þvi litið
svo á að Turandot sé hápunktur list-
sköpunar eins mesta óperutónskálds
allra tíma. En frá dánardægri tónskálds-
ins (28. nóvember 1924) hafa menn deilt
um það hvernig það hefði fullkomnað verkið
hefði því enst aldur til. Turandot var ekki frum-
sýnd fyrr en árið 1926. Þegar Toscanini, sem
stjórnaði frumflutningnum á Scala í Mílanó, kom
að þeim stað í þriðja þætti þar sem tónsmíð Puccinis lauk, lagði
stjórnandinn frá sér tónsprotann og sagði: „Operan endar hér af
því að á þessum stað dó meistarinn.“ Oftast er notast við endi tón-
skáldsins Franco Alfano sem hann byggði á uppkasti Puccinis að
lokum þriðja þáttar.
Turandot í uppfærslu Metropolitan Operunnar í Nýju Jórvík
var frumflutt fyrir 14 árum og er leikstjóri hennar nú Franco
Zeffirelli sem hannaði einnig ótrúlega glæsileg leiktjöld
sýnngarinnar. Voru leiktjöld svo tilkomumikil að óperugestir
menmn?
Bravó fyrir okkar manni
Turandot eftir Giacomo Puccini.
Metropolitan Óperan í New York.
Leikstjóri: Franco Zeffirelli.
Hljómsveitarstjóri: Nello Santi.
Turandot : Eva Marton.
Liú : Ruth Ann Swenson.
Calaf : Kristján Jóhannsson.
Baíhvel þeir, sem ekki eru mikið fyrir óperur, þekkja aríuna
„Nessun dorma“ sem valin var kynningarlag Heimsmeist-
arakeppninnar í fótbolta á Ítalíu árið 1990. Þetta er ein af fal-
legustu perlum óperubókmenntanna, samin af tónskáldinu
Giacomo Puccini, og er aðaltenórarían í óperu hans Turandot.
Við setningu Heimsmeistarakeppninnar var það enginn annar en
Luciano Pavarotti sem söng „Nessun dorma“ en þessi aría er orð-
in að nokkurs konar vörumerki tenórsins sem endar tón-
leika sína undantekningalítið á henni.
Operan Turandot er umlukin ákveðinni dulúð. Hún
er lálin gerast í Kína en er svo fjarlæg og ævintýrakennd
að sögusviðið gæti alveg eins verið kafli í Star Wars.
Leikstjórar nýta sér oft á tíðum hið mikla rými,
sem tónlist og söguþráður óperunnar gefa, til að
hleypa hugmyndaríkinu á skeið og gerir það
uppfærslur hennar ólíkar og spennandi. Einu
sinni voru það tónskáldin sem voru lífæð óperu-
listarinnar en nú eru það leikstjórar og óperu-
söngvarar. En dulúðin, sem umlykur þessa
óperu, er sennilega enn meiri vegna þess að
gripu andann á lofti þegar tjaldið var dregið frá og klöppuðu af
hrifningu. Þessi uppfærsla er sett upp árlega og flutt íyrir fullu
húsi. Þó að þetta sé meðal frægustu uppfærslna óperuheimsins
er ástæðan fyrir því að ég lagði lykkju á leið mína til að sjá hana
fyrst og fremst sú að í þetta sinn var aðaltenórhlutverkið í hönd-
um Kristjáns Jóhannssonar. Það er ekki ætlun mín að fjalla
um erlendar óperuuppfærslur í tónlistargagnrýninni, enda hef
ég sjálfur takmarkaða ánægju af að lesa gagnrýni um uppfærsl-
ur sem ég get ekki séð og metið frá eigin brjósti. Nú stendur þó
sérstaklega á. Þessi uppfærsla á Turandot er hrein unun frá
upphafi til enda. Hin gamla kempa Nello Santí, sem stjórnaði
fyrst við Metropolitan Óperuna árið 1962, stjórnaði Hjómsveit-
inni af snilld og gaf söngvurum mikið frelsi eins og nauðsynlegt
er til að ná fram sönnum Puccini. Söngkonurnar Eva Marton,
sem söngTurandot, og þó sérstaklega Ruth Ann Swenson,
sem söng Liú, voru frábærar. Kristján Jóhannsson
söng hlutverk prinsins Calaf. Eg hef ekki heyrt
Kristján í betra formi. Þótt það hljómi þversagnarkennt
virðist röddin vera unglegri og bjartari en við það hefur
hún fengið meiri mýkt. Hugsanlega má þakka það því
að Kristján hefúr öðlast öryggi þroskaðs listamanns
og finnur að hann getur treyst hljóðfæri sínu án
átaka þvi það hljómar um allt. A sýningunni íylltu
háu C-in hans Kristjáns þetta risa óperuhús og í lok
sýningarinnar var hann hylltur með verðskulduðu
lófaklappi og bravóhrópum. Maður fylltist stolti af
þessari frammistöðu. SD
Turandot eftir Puccini í Metropolitan Operunni í New York
71