Frjáls verslun - 01.10.1997, Qupperneq 73

•................
en þrjú leikrit sem
gátu ekki talist boð-
leg eins og þau voru
borin fyrir áhorf-
endur: Háifkaraða
leikgerð Þórunnar
Sigurðardóttur á
Tröllakirkju Ólafs
Gunnarssonar,
hráan og ófyndinn
farsaleik Kjartans
Ragnarssonar og
Einars Kárasonar,
Nönnu systur, og
vasaklútaleikrit
Karls Agústs Ulfssonar, I hvítu myrkri. Kennarar óskast Ólafs
Hauks Símonarsonar bætti ekki heldur spönn við stærð hans sem
leikritahöfundur; ætli myndi nokkuð skaða hann sjálfan eða áhorf-
endur, þó hann hægði aðeins á sér, hvíldi sig jafnvel eitt og eitt
leikár og skilaði í staðinn betri afurðum? En úr því forystan á sjálfu
flaggskipinu hagar þannig seglum sínum, er ekki nema eðlilegt, þó
að smáskúturnar sigli beint í kjölfarið.
Gengið í bókmenntirnar:
Draumsólir og Gallerí Njála
Sú hefur einnig orðið raunin. Eg hef á öðrum vettvangi (2. tbl.
Fjölnis) gert hinu „íslenska leikári" Þórhildar Þorleifsdóttur og
Leikfélags Reykjavíkur nokkur skil og læt hér nægja að vísa til
þess; þetta fyrirtæki hefur endað í allsheijar brotlendingu, sem
Borgarleikhúsið mátti síst af öilu við ofan í fyrri áföll. Utan stofn-
ana er sama uppi á teningnum: Leikstjórarnir taka völdin í sínar
hendur, eins og þeir séu aðalnúmerin, og keppast við að setja upp
hvert leikritið öðru veigaminna.
Þórarinn Eyíjiirð kann vel tíl verka og hlýtur að teljast meðal
efnilegri leikstjóra okkar, þó að hann hafi naumast enn sem komið
er sýnt sömu tílþrif og sumir aðrir af hans kynslóð. Hvað hann var
að vilja með hinn kyrrstæða og drama-lausa skáldheim Gyrðis Ei-
íassonar upp á leiksvið skildi ég ekki. Tilraun hans tíl að búa Gyrð-
is-textum leikrænt form var vissulega full af sterkum myndum,
sem sátu eftír í huganum, en eins og Strindberg heitinn sagði:
„Fólk fer ekki í leikhús tíl að horfa á málverk“. Það eru sannindi
sem leikhúsfólk - og gagnrýnendur - mættu oftar hafa í huga. Leik-
endur stóðu allflestir fýrir sínu, en allt sveif þetta meira eða minna
í lausu loftí og var komið eitthvað út í hafsauga áður en yfir lauk.
Leikstjórinn réð einnig ríkjum í tvíleik Hlínar Agnars-
dóttur um ástir rútubílstjóra og leiðsögumanns með vís-
unum í Njálu og Njálu-þemu. Hlín er, eins og allir vita, líf-
legur húmoristí, þó að aðaláhugasvið hennar, kvenfólk og
kynferðismál, sé nokkuð einhæft og taktar hennar í þeim
efnum ekki mjög ferskir (sbr. nýjustu kvennaleiki hennar í
Sunnudagsleikhúsi Sjónvarpsins). Hún hefur mikið
yndi af því að gera gys að hörðum femínistum og er í
sjálfu sér allt gott um það að segja; sem skopfígúra
var leiðsögukonan Hafdís ágætlega heppnuð, en dá-
lítíð undarlega staðsett í einhverju sem átti að þró-
ast yfir í alvöru ástardrama með tilheyrandi
dauðsfalli í lokin. Þó að Hlín „síteri“ í Njálu fram
og aftur, hefur hún
ekki lært af þessum
mesta dramatíker
íslenskra bók-
mennta fyrr og síð-
ar það sem öllu
skiptir: Að skapa
margræðar og lif-
andi persónur,
byggja upp spennu í
samskiptum þeirra,
vekja hugboð um yf-
irvofandi örlög,
sýna manneskjuna
við aðstæður sem
kalla ýmist fram hið besta eða hið versta í fari hennar.
Hún gerir í raun og veru ekki meira en lífga upp á stefnulitla
sögu sína með smásprelli og sviðsetningarbrellum, sem sumar
ættu best heima í barnaleikrití. Leikararnir halda sig mest á löng-
um sviðsgangi í gegnum miðjan áhorfendasalinn, blómastíg að
hættí kabúkí-leikhússins japanska; sú sviðsskipan er sjaldan notuð
í leikhúsi hér, enda vandmeðfarin. A baksviði er natúralísk mynd
af heimili bílstjórans; verk myndlistarmannsins Vignis Jóhanns-
sonar. Leikrænir tónar Guðna Franzsonar vöktu meiri athygli
og ekki má gleyma leikurunum tveimur, Stefáni Sturlu Sigur-
jónssyni og Sólrúnu Gylfadóttur, sem fylltu vel út í þau fátæk-
legu klæði, sem höfundurinn gaf þeim á kroppinn - og Stefán
Sturla kastaði reyndar öllum um stund af sönnum hetjuskap.
Draugagangur í Þjóðleikhúsinu: Grandavegur 7
Nýrrar leiksýningar frá hendi Kjartans Ragnarssonar er alltaf
beðið með eftirvæntíngu. Kjartan hefur að vísu ekki verið í neinu
„toppformi" um alllangt skeið; frumsamin verk eins og Gleðispilið
og Nanna systir beinlínis verið misheppnuð og leikgerðirnar (Eva
Lúna, Islenska mafían) ekki staðist samanburð við bestu leikgerð-
ir hans frá fyrri tíð (Ofvitann, Djöflaeyjuna, Ljós heimsins). Hann
er greinilega staddur i einhverri langvarandi lægð og virðist ekki
vita almennilega, hvaða stefnu hann eigi að taka. Er hann e.t.v.
ekki enn farinn að gera upp við sig, hvort hann sé fremur höfund-
ur eða leikstjóri?
Hvað sem því líður held ég ekki, að Vigdís Grímsdóttir, Einar
Kárason eða aðrir vinsælir prósaistar muni leysa vanda Kjartans
sem leikhúsmanns. Eigi prósi að nýtast tíl leikgerðar, verður
hann að búa yfir dramatískum eigindum, sem leiksmiðurinn get-
ur látíð hefja sig til flugs. Slíkt er naumast að finna í Granda-
vegi 7, þessu einkennilega samblandi af uppvaxtar- og
þroskasögu, ættarsögu, ástarsögu og draugasögu (hvort
sem draugarnir eiga iremur að vera sálfræðileg symból
eða alvöru vofur skv. spíritismanum). Þar er sagt frá
ungri stúlku, Einfríði, sem sér í tvo heima; framliðnir
ættíngjar og nágrannar úr fjölskylduhúsinu þyrp-
ast að henni og hún kynnist samanfléttaðri örlaga-
sögu þeirra. Sjálf er hún að breytast úr barni í
konu og þarf að laga sig að breyttum veruleika.
Eg ætia að eftirláta fræðimönnum í Vigdísi
Grimsdóttur og Kjartani Ragnarssyni að vega
og meta tök hans á verki hennar, sem hann fer
Leikrit Vigdísar Grímsdóttur, Grandavegur 7, er nú sýnt í Þjóðleikhúsinu. „Maður
fær fljótlega nóg afþessu eilífa hringli yfir landamœri hins sýnilega og ósýnilega,
sem áhorfendur mega áreiðinlega hafa sig alla við til að fylgjast með,
þekki þeir ekki verk Vigdísar jyrir. “ Mynd: Grímur Bjarnason.
Grandavegur 7 - Gallerí Njála - Draumsólir vekja mig - Bein útsending
73