Helgarpósturinn - 26.01.1995, Qupperneq 12

12
MORGUNPÓSTURINN FRÉTTIR
FIMMTUDAGUR 26. JANÚAR 19951
Tapað-fundið
Gramsaö í
Internetinu
Undánfarið hefur gífurlega verið
látið með Internetið sem eitt helsta
framfaraskrefið í sögu mannsand-
ans. Það er náttúrlega tóm steypa,
en þar kennir þó margvíslegra
grasa, sem getur verið meira en vert
að kanna nánar. Til þess að kanna
Internetið til þrautar er eiginlega
Inter net
Andrés MagnússonI
ekkert vit annað en að nota forrit á
borð við Mosaic Netscape, sem ger-
ir notandanum kleift að njóta
myndræns viðmóts þeirra upplýs-
inga, sem á boðstólum eru. Það
krefst aftur á móti hraðra gagna-
samskipta og ég get eiginlega ekki
mælt með öðru en að menn verði
sér úti um 28.800 bauda mótald.
Annað reynir einfaldlega um of á
þolinmæðina. Hér skal hins vegar
hafin barátta og kvabb fyrir því að
Póstur og sími komi á ISDN-teng-
ingum hérlendis, en það kerfí býð-
ur upp á allt annan og meiri hraða
en nú þekkist hér á skeri.
Nóg um það. Netið er dásamlega
stórt og víðfemt, en fyrir vikið er
líka hægðarleikur að týnast á því.
Þess vegna verða hér taldar upp
nokkrar athyglisverðar heimasíður
til þess að glugga í.
http://www.savba.sk/log-
os/list-e.html — Project LOG-
OS í Slóvakíu gefur nokkra mynd af
því, sem er að gerast í austantjald-
slöndunum fyrrverandi. Þar eystra
eru menn bókstaflega í skýjunum
yfir nýfengnu frelsi og láta gamm-
inn geisa í öllu því, sem Iýtur að
upplýsingum og upplýsingatækni.
Það má náttúrlega ekki gleyma því
að fýrir aðeins fimm árum missti
þetta lið vatn ef það svo mikið sem
sá faxtæki. Á Logos er að finna
fréttir og ýmislegt góðgæti annað
(til dæmis listaverkasýningar) frá
Slóvakíu.
Menn þurfa samt ekkert að fara
alla leið til Slóvakíu á netinu til þess
að finna listaverkasýningar. Hér
heima er Ómar Stefánsson
myndlistarmaður með yfirlitssýn-
ingu í fullum gangi, sem er vel þess
virði að skoða. http://www.
centrum.is/menning/galleri/
index.html
Vilji menn fá fréttir enn austar úr
álfunni en frá Bratislava er hægt að
tékka á Satikti Pétursborgar-Press-
unni á http://www.spb.su/
sppress/index.html, en það er
frjálslynt blað, sem hatast á við
gömlu kommamafíósana. Það birt-
ir daglega fréttir sínar, bæði á ensku
og rússnesku. Fréttamyndir fylgja
með í kaupunum.
Það eru fleiri athyglisverð blöð á
netinu. Mogginn er þarna vitaskuld,
en hann segir bara fréttir fyrradags-
ins og hefur ekkert að bjóða annað
en þurrt lesmálið. Hið sama er
vægast sagt ekki hægt að segja um
foringjana á Daily Telegraph, sem
gefa út öldungis frábæran pakka á
http://www.telegraph.co.uk.
Þar er það besta úr blaðinu og ým-
islegt annað að auki. Telegraph er
sennilegast besta dæmið um hvern-
ig gefa á út fjölmiðil á netinu og þó
svo það taki dágóða stund að lesa
sig í gegnum síðurnar með mynd-
um er þeim tíma vel varið.
Vilji menn fikra sig nær frænd-
um vorum á netinu er tilvalið að
glugga í smáauglýsingar hins góð-
kunna fjölmiðils Lila Tidningen á
Skáni í Svíþjóð. Á
http://www.algonet.se/~lilan er
allt á boðstólum frá lítið notuðum
garðhúsgögnum til mikið notaðra
kvenna. Svo geta menn auglýst
sjálfir og það ókeypis.
Enn skal fjölmiðill nefndur til
sögunnar, en það er tímaritið Wir-
ed, sem fjallar um allt það, sem
tengist upplýsingabyltingunni í
víðasta skilningi. Wired er fjarska-
lega vandað og fallegt tímarit í
pappírsútgáfunni og ekki er það
SÍðra á http://www.wired.com/,
þar sem finna má ágætt upplýs-
ingamarkaðstorg.
Lífið er engan veginn tóm alvara
á netinu. Vilji menn til dæmis ekki
kaupa áskrift að Alþýðublaðinu til
þess að lesa Hinumegin eða The Far
Side eftir Gary Larson geta þeir
tengst http://www.acm.uiuc.edu:
80/rml/Gifs/Farside og lesið
nægju sína þar. Þessar myndir eru á
Margmiðlunarsíðum Robba eða í
Rob’s Multimedia Lab (RML) í 111-
inois. Skammt frá má einnig finna
ýmis hljóð, hreyfimyndskeið og
fleira, sem lýtur að margmiðlun. Til
dæms geta menn hlaðið á tölvur
sínar ýmsa fleyga frasa fyrirmynd-
arunglinganna Beavis og Buttheads
og látið tölvuna svo spila þessa
hljóðbúta, en þá er að finna á
http://www.acm.uiuc.edu:80/rml
/Sounds/Beavis-n-Butthead-
snds/
Netið er kjörið varnarþing sér-
kennilegra áhugamála. Aðdáendur
Viggós viðutan geta til dæmis
fræðst um hetju sína og skapara
hennará http://www.ifi.uio.no/
-janl/ts/viggo.html, en það er
norsk heimasíða fyrir Viggó.
Séu menn aftur alvarlegar þenkj-
andi geta þeir gert sig heimakomna
á DeathNET, sem er rekið af tveim-
ur áhugamannasamtökum um rétt-
inn til dauða, en þar ræða menn
líknardauða, réttinn til sjálfsmorða
og annað slíkt allt þar til yfir lýkur.
ht tp://www.islandnet.com/
-deathnet
Undanfarin ár hafa íslenskir at-
hafnanrenn vart mátt opna munn-
inn án þess að fara að röfla um
gæðastjórnun og staðlanauðsyn. Á
netinu er eitthvað fyrir alla og þess-
ir karlar geta nú heimsótt alþjóð-
legu staðlastofnunina International
Organization for Standardization
(ISO) í Genf á http://www.iso.
ch/, en þar er að finna upplýsingar
um alla heimsins staðla og drög að
stöðlum framtíðarinnar.
Til allrar hamingju eru pólitísk
afskipti á netinu ekki bundin við
Guðmund Árna Stefánsson,
enda árangur hans í prófkjörinu
ekki beinlínis til þess fallinn að
undirstrika áhrifamátt þessa nýja
miðils. í maí verður gengið til for-
setakosninga í Frakklandi og ef
menn vilja taka þátt í vinsældavali
fyrir þær geta menn tekið strikið á
http://www.b3e.jussieu.fr/cgi-
bin/je-vote og látið skoðun sína í
Ijós. Þegar ég var búinn að kjósa
Balladur var staðan svona: D. Voi-
net (24,14%), E. Balladur (17.65%),
J.M. Le Pen (16.23%), J- Chirac
(11.56%), J. Lang (5.88%) og aðrir
minna.
Enginn skyldi þó halda að netið
sé bara jafngeggjað og jafnalvarlegt
og að ofan greinir. Sem fyrr segir
hefur það allt að geyma. Áhuga-
menn um ónýta bíla geta til dæmis
glaðst þegar þeir komast í tæri við
http://www.teleport.com/
-carparts, því þar er hægt að leita
bílaparta allar götur frá 1937.
í apríl á síðasta ári voru sett lög í
fjórum fylkjum Bandaríkjanna
sem skylda alla þá, sem fjárfesta
vilja í skotvopnum, til að taka —
og standast — próf. Spurningarnar
á prófinu snúast um öryggi og rétta
meðferð skotvopna. Tilgangurinn
með prófinu er að sjálfsögðu aa
sigta út þá sem líklegastir eru til að
valda hinum ýmsu vandræðum,
sem menn tengja gjarnan við byss-
ur.
Bandaríkjamenn eru hins vegar
og hafa löngum verið ákaflega
byssuglöð þjóð. Þar hafa menn til
skamms tíma getað labbað sér inn í
næstu vopnaverslun og keypt sér
byssur af öllum stærðum og gerð-
um án nokkurra vandkvæða og í
hvert skipti, sem stjórnmálamenn
hafa reynt að setja einhverjar
hömlur á byssueign landa sinna
hefur risið upp mikið reiðiöskur
riffilsamtakanna, sem telja það
sjálfsagðan rétt hvers frjálsborins
Bandaríkjaborgara að kaupa, eiga
og nota þau vopn, sem hann langar
í það og það skiptið. Það þarf því
ekki að koma á óvart að það þarf
engar stórkostlegar mannvits-
brekkur eða skotvopnasérfræðinga
til að standast prófið, sem yfirvöld
í Kaliforníu gera mönnum að taka
áður en þeir fá morðtólin í hendur.
Hér á eftir fylgja nokkrar spurn-
ingar úr prófinu - og ekki endilega
þær auðveldustu...
Það, að hafa jákvætt hugarfar,
er fyrsta skrefið í áttina að því
að verða ábyrgur byssueig-
andi.
Rétt/Rangt
Öryggisregla númer eitt í með-
höndlun skotvopna er að fara
alltaf með þær eins og væru
þær
ajónothæfar
b)í eigu annarra
cjhlaðnar
djrifflar
Öryggisregla númer tvö er að
miða byssunni.
a) í norður
b) í átt að annarri byssu
c) í öruggustu áttina
d) upp
Hvert af eftirtöldum öryggisat-
riðum ættir þú að hafa f huga
þegar þú meðhöndlar byssu?
a) Aldrei að hleypa af byssu í
fagnaðarskyni
b) Skjótið ekki á vatn eða flata
og harða fleti
c) Ekki skal prýða sig byssum,
sem væru þær skartgripir
d) Notið eyrna- og augnhlífar
þegar þú skýtur af byssu
e) ÖII ofangreind atriði
Það er mikilvægt að börn læri
það, að byssur eru ekki leik-
föng.
Rétt/Rangt
Áfengi og eiturlyf geta haft nei-
kvæð áhrif á dómgreind, við-
brögð og líkamlega hæfni
fólks, sem hafa byssur með
höndum.
Rétt/Rangt
Undir hvaða kringumstæðum
er leyfilegt að ganga með dulið
vopn?
a) Þegar þú ert í hættulegu
borgarhverfi
b) Þegar þú ert vanur byssu-
maður og þekkir allar öryggis-
reglurnar
c) Þegar þú hefur tilskilið leyfi
frá yfirvöldum
d) í öllum ofangreindum tilfell-
um
e) í engum af ofangreindum til-
fellum
Það er almennt óheimilt að
ógna bílstjórum eða farþegum
ökutækja með byssu.
Rétt/Rangt
Jafnvel hjá vönum byssumönn-
um getur það komið fyrir að
voðaskot ríði af.
Rétt/Rangt
Til að koma í veg fyrir slys af
völdum skotvopna verður að
framfylgja öryggisreglunum
a) aðeins þegar börn eru ná-
laegt
b) alltaf
cjaðeins þegar þú hefur byss-
una í höndunum
djoftast
æöj/byggt á grein í
.--.-r-.-xr—Lu;-.. r-. ■ >
• Fjöldi skotvopna í einkaeign:
201 milljón. • Fjöldi Bandaríkja-
manna sem drepnir hafa verið
með skotvopnum árið 1991 (morð,
sjálfsmorð og slys): 38.317
Fjöldi Bandaríkjamanna sem lét-
ust í Kóreustríðínu (1950 -1953);
33.746 • Fjöldi bandarískra
barna 19 ára og yngri, sem drepin
eru með skotvopnum dag hvern:
14 • Hlutfall unglingsstráka sem
Hingað til hefur
það þótt sjálf-
sagður réttur
hvers frjálsborins
Bandaríkjamanns
að eiga eins og
einn Colt eða tvo.
segjast geta náð sér í byssu „hve-
nær sem þeim dettur það í hug“:
41 af hundraði. • Hlutfall ung-
lingsstúlkna, sem segja það
sama: 21 af hundraði. • Fjöldi
New York-búa sem dóu af völdum
skota, sem skotið var út í ioftið:
1985: 41990: 40 • Af hverjum
hundrað einstaklingum, sem eiga
skammbyssu, eiga 35 fleiri en 5
stykki.
Samband morðingj-
ans og smástelpunnar
er að vissu leyti eins
og dálítið úrkynjuð
útgáfa afsögunni um
Fríðu og Dýrið. Hann
er algjör þurs en með-
færilegur og meyr
þegar á reynir, hún er
klœdd eins og smá-
mella og virðist alveg
úti á þekjuy en þegar
fram dregur kemur í
Ijós að hún er eldklár
ogsnögg.
bærlega ankannalegur í meðförum
Jean Reno og smástelpuna sem Na-
talie Portman leikur af krafti og
greind.
Stútungskarlar og smástelpur
Hetjan hann pabbi
Regnboginn
★ ★★★
Léon
Bíóborgin
★ ★★★
Tvær franskar myndir og báðar
fjalla þær um samband karímanna
á miðjum aldri við táningsstelpur.
Báðar taka þær obbolitla sénsa í
umfjöllun um efni sem getur verið
viðkvæmt, en varla þannig að farið
sé yfir nein velsæmismörk. Annað
eiga þær varla sameiginlegt, enda
eru Léon og Hetjan hatm pabbi
framleiddar í gjörólíku skyni.
Fyrrnefndu myndinni er beinlín-
is ætlað að hljóta vinsældir út um
allan heim — og það hefur heppn-
ast —, sú síðarnefnda er kómedía
af þeirri sort sem Frakkar framleiða
gjarna til heimabrúks. Sjaldan ná
þær teljandi vinsældum í útlönd-
um, en þegar vel tekst til koma
Bandaríkjamenn á vettvang, kaupa
handritið og endurgera myndina
upp á amerísku. Yfirleitt fer það
heldur hrapallega.
Ég man raunar ekki betur en að
þegar sé búið að gera Hetjan hann
pabbi upp vestra og gott ef Gérard
Depardieu leikur ekki aðalhlut-
verkið þar, rétt eins og í frumgerð-
inni. Hún er semsagt komin nokk-
uð til ára sinna þessi mynd, en það
breytir varla því að hún er að flestu
leyti bráðsniðug og íjallar um feðg-
in sem fara í jólafrí til Maurice-eyju
og flækja sig þar inn í þann óþægi-
Iega lygavef að þau eigi í rauninni í
ástarsambandi. Úr þeirri flækju
greiðist seint en skemmtilega og í
lokin ná þeir auðvitað saman, ungu
elskendurnir sem eru ætlaðir hvor
öðrum.
Lengi vel var það eins og gamall
vani að hrósa Depardieu, þótt ein-
hverjar undantekningar hafi orðið
á því hin síðari ár. Hér misstígur
hann sig hins vegar aldrei; hann er
Egill HelgasonI
ansi svíramikill orðinn og ekki par
grannur þegar hann fer að synda í
Karíbahafi, en það er góð skemmt-
un að sjá þennan svipsterka mann
takast á við hlutverk sem fyrst og
fremst útheimtir að hann sé glett-
inn og blíðlegur. Á móti stórstjörn-
unni leikur unglingsstúlkan Marie
Gillain og er frábærlega kenjótt og
skrítin, eins og svo oft er um stelp-
ur á þessum aldri.
Jean Reno er ekki ýkja smáfríð-
ur maður heldur og hann þarf líka
að takast á við unglingsstelpu sem
hefur munninn fýrir neðan nefið.
En hann er ekki pabbi hennar og
ekki er hann glettinn eða blíðlegur í
blóðugum upphafsatriðum mynd-
arinnar þegar hann með köldu
blóði myrðir hóp manna. Hann er
semsé leigumorðingi, en við hliðina
á honum í húshjalli býr fjölskylda
af vafasamara taginu; heimilisfaðir-
inn er dópsali, mamman mella og
börnin ganga nánast sjálfala.
Bakgrunnurinn eru háhýsi og
götur New York-borgar sem eru
þröngar og brattar eins og gljúfur.
Mannlífið er ekkert tiltakanlega
fagurt; þetta er harkalegur heimur
fyrir litlar stúlkur.
Að fjölskyldunni dauðri finnur
barnið þó athvarf hjá morðingjan-
um kaldrifjaða og smátt og smátt
kemur í ljós að innst inni er hann
hálfgerður einfeldningur, ljúflynd-
ur innst inni en einmana.
Þungamiðja myndarinnar er
samband hans og stúlkunnar og
það skyggir á bófahasarinn sem er í
raun miklu óáhugaverðari, þótt
náttúrlega sé hann útfærður með
miklum stælum og ofbeldi sem
kannski fer stundum yfir strikið —
að minnsta kosti fyrir menn sem
hafa lélegt ofbeldisþol eins og ég.
Gary Oldman leikur vonda löggu
og kemst upp með að gera það á
tómum töktum og gömlum lumm-
um. Samband morðingjans og
smástelpunnar er að vissu leyti eins
og dálítið úrkynjuð útgáfa af sög-
unni um Fríðu og Dýrið; hann er
algjör þurs, en meðfærilegur og
meyr þegar á reynir, hún er klædd
eins og smámella og virðist alveg
úti á þekju, en þegar fram dregur
kemur í ljós að hún er eldklár og
snögg.
Einhvern tíma kom Jean Reno til
íslands og þá heyrði ég hann segja
um vin sinn, Luc Besson leik-
stjóra, að hann væri ekkert nema
kvikmynd, hann horfði á heiminn
og sæi í honum ekkert nema efni í
kvikmynd og í raun kærði hann sig
ekki um neitt annað eða hefði
áhuga á neinu öðru. Máski hefur
þetta verið hálfgerður dragbítur á
myndum Bessons; í þær hefur oft
vantað fólk sem maður getur haft
einhvern áhuga á, að maður noti
ekki orðið samlíðan. Svo er hins
vegar ekki um Leon sem verður frá-
Nokkrar staðreyndir úr ameríska byssuheiminum