Helgarpósturinn - 26.01.1995, Blaðsíða 24

24
MORGUNPÓSTURINN FÓLK
FIMMTUDAGUR 26. JANÚAR 1995
Ég ætJa að
verða ríkur á
Ruanda-Café
Besta saga sem ég heyrði í vik-
unni var á þessa leið:
Æði mörg fyrirtæki eru farin að
velta fyrir sér andlitsupplyffingu í
tilefni aldamótanna sem eru ekki
svo langt undan. Vörumerki eru
sett í endurhönnun, pakkningar og
allt útlit varanna eru metin í ljósi
nýrrar aldar og öll kynningarstarf-
semi endurmetin. Semsagt; gaman.
Nema hjá einu fyrirtæki —
skemmtanaiðnaðarrisanum 20th
Century Fox. Hjá þeim er málið
ekki alveg svona einfalt. Sjálft nafn
fyrirtækisins er allt í einu orðið að
vandamáli, nú þegar aðeins eru
fimm ár eftir af öldinni sem það er
kennt við.
Og vandamálið er stærra en for-
svarsmenn 2oth Century Fox
bjuggust við, því fyrir skömmu
hringdi maður til fyrirtækisins og
spurði það sem alla langar að vita:
„Hvernig ætlar 20th Century Fox
að bregðast við nýrri öld?“
„Nú, ætli við skírum fyrirtækið
bara ekki 2ith Century Fox,“ svar-
aði einn af stjórnendum fyrirtækis-
ins, án umhugsunar.
„Neeei,“ svaraði þá maðurinn og
dró seiminn. „Ég er hræddur um að
það sé ekki svo auðvelt." Og síðan
útskýrði hann fýrir framkvæmda-
stjóranum að hann hefði þá um
daginn skráð firmanafnið 2ith
Century Fox og greitt fýrir það 300
dollara. Honum væri þetta nafn
hins vegar ekki ýkja fast á hendi og
ef forráðamenn 2oth Century Fox
vildu ræða málin þá setti hann upp
3,5 milljóna dollara sem algjört lág-
marksverð.
Þetta er falleg saga. Á meðan við
hin horfum á almanakið, för-
um í hátíðarskap þegar við sjá-
um aldamótin nálgast og veltum
því fyrir okkur hvar við ætlum að
taka upp kampavínið, sá þessi mað-
ur hagnaðarvon í aldamótunum.
Það er eitthvað sætt við það.
Ég hugsa að flestir hafi látið sér
detta í hug snjallar aðferðir til að
verða ríkur án erfiðis. Ég er reyndar
viss um þetta þar sem ég hef leitað
slíkra aðferða og þar sem ég geri ráð
fyrir að allt fólk sé nokkurs konar
bjagaðar útgáfur af mér sjálfum er
ég viss um að aðrir hafi gert það
einnig.
Hér er ein leið og á vel við á tím-
um gullæðisins í Kína:
Kínverjar borða með prjónum
sem kunnugt er. Allt nema súpuna.
Hana borða þeir með skeið. Og
þrátt fyrir að Kínverjar virðist hafa
dottið niður á einstaklega billega
leið með því að nota prjóna í stað
hnífs og gaffals þá klúðra þeir þessu
með því að hafa skeiðarnar sínar
efnismiklar, þungar, mikið skreytt-
ar og dýrar. Þetta býður upp á tæki-
færi.
Ef við tækjum prjónasett Kín-
verjanna og boruðum gat í gegnum
annan prjóninn hefð im við prjóna
sem jafnframt væru rör og mætti
því nota til að sjúga súpuna einnig.
Kínverjar eru 1,3 milljarðar. Segj-
um svo að 10 prósent þeirra myndu
kaupa nýju prjónana innan tveggja
ára. Það gera 130 milljón sett.
Prjónarnir kosta 5 krónur í fram-
leiðslu en eru seldir á 9 krónur.
Hagnaðurinn af sölu þessara 130
milljón setta yrði því 520 milljónir
króna. Ef við gerum síðan ráð fyrir
að þessir prjónar skemmist og týn-
ist eins og aðrir prjónar — segjum
að meðallífaldur sé um tvö ár — og
jafnframt að okkur takist að auka
markaðshlutdeildina um sem nem-
ur 5 prósent Kínverja á ári, þá yrði
hagnaður næstu tveggja ára ekki
520 milljónir heldur 780 milljónir.
Og næstu tveggja ára þar á eftir ekki
780 milljónir heldur 1.040 milljón-
ir. Og svo áfram og áfram, upp og
upp.
Þegar ég skrifa þetta skil ég ekki
hvers vegna ég hef ekki látið verða
afþessu.
Ef til vill er það vegna þess að ég
varð eitt sinn Vitni að því þegar
Hallvarður Þórsson, um-
boðsmaður og viðskiptajöfur, var
að reikna út tilvonandi hagnað af
tónleikum sem hann hélt í Félags-
garði í Kjós. Síðan þá hef ég haft
mikla vantrú á vasareiknivélum við
gerð viðskiptaáætlana.
Hallvarður sat við eldhúsborðið
heima hjá sér og sló inn kostnaðar-
liði; húsaleigu, laun handa rótur-
um, kaup á appelsíni og kóki,
þóknun handa hljómsveitum,
kostnað við húsvörslu og nokkra
útkastara. Þegar hann hafði tínt allt
til skrifaði hann heildarkostnaðinn
á blað. Og tók við að reikna tekj-
urnar.
„Segjum að það kosti 1.500 kall
inn,“ sagði Hallvarður og hnykkl-
aði brýrnar þegar hann sló 1.500
kallinn inn á vasareikninn með blý-
anti. „Og gerum ráð fyrir að 700
manns mæti,“ sagði hann og ýtti á
margföldunartakkann, sló síðan
inn 700 og ýtti á samasemmerkið.
„Uhh,“ heyrðist í Hallvarði sem
leist ekki alveg á útkomuna. Eftir
smáumhugsun byrjaði hann aftur.
„Segjum að það komi 1.200
manns...“
Og svona hélt hann áfram þar til
hann var búinn að smekkfylla hús-
ið og kominn í dúndrandi hagnað
þarna á vasareiknivélinni. Við héld-
um upp á þetta um kvöldið. Á tón-
leikunum kom í ljós að upphafleg
spá Hallvarðar um aðsókn reyndist
rétt og tapið af tónleikunum varð
akkúrat það sem hann sá á vasa-
reiknivélinni, rétt áður en hann
sagði „Uhh“.
En það er fleira en vasareiknivél-
in sem getur staðið í vegi fyrir
að menn verði ríkir. Menn
verða að lesa samtíma sinn rétt, en
sem kunnugt er, er til fólk sem ger-
ir það aldrei. Ef það þarf að taka
ákvörðun þá tekur það ranga
ákvörðun.
Kunningi minn á frænda sem er
þessarar náttúru. Hann reyndi ár-
um saman að verða ríkur á inn-
flutningi alls kyns varnings sem
hann vonaði að myndi slá í gegn.
Hann gerði tilraunir með að flytja
inn megrunarsokkabuxur, nikótín-
lausar sígarettur, eða eitthvað þess-
legt, árum saman en ekkert gekk.
Hann sá eitthvað á ferðum sínum
erlendis sem honum fannst þræl-
sniðugt — eitthvað sem alla vant-
aði þótt þeir vissu það ekki enn —
keypti tvo gáma og sat síðan uppi
með þá í bflskúrnum. Á endanum
gafst konan og börnin upp og hann
sat einn eftir í húsi sínu smekkfullu
af óseldu og óseljanlegu dóti.
Hann var í þessu ástandi þegar
maður, sem þekkti hann lítillega,
aumkaði sig yfir hann og bauð
honum umboð fýrir litla bláa karla
úr hörðu gúmmíi. En frændi kunn-
ingja míns var farinn að þekkja
sjálfan sig og sagði: „Nei, ég má
vera vitlaus og hafa gert mörg mis-
tök en svona vitlaus er ég ekki.“
Þess vegna fékk einhver annar
umboðið fyrir litlu bláu karlana,
kallaði þá strumpa og efnaðist vel á
þeim.
Ef þessi frændi kunningja míns
hefði tekið umboðið fyrir
strumpana hefði saga hans
orðið hetjusaga. Margir þeirra sem
brotist hafa til efna fóru í gegnum
röð gjaldþrota áður en þeir fengu
rétta flugu í höfuðið. Þeir héldu
áfram að reyna og reyna og gáfust
ekki upp þótt allir væru búnir að
missa trúna á þá.
Þessir menn hefðu ekki sætt sig
við að vera blaðamenn í tíu ár eins
og ég. Það er ekki til ríkur blaða-
maður. Hvergi í veröldinni — alla
vega ekki á Islandi.
Og ég held að það sé ekki einu
sinni sniðugt að gerast útgefandi á
Islandi heldur. Nema þá fyrir al-
gjörar skepnur. Fjölmiðlamarkað-
urinn á lslandi er nefnilega að
verða æ sérkennilegri. Fyrir mörg-
um árum tók maður eftir því að
þeir sem auglýstu mest í Moggan-
um fengu bestu umfjöllunina. Síð-
an sá maður að samkvæmt íslensk-
um bílagagnrýnendum eru allir bíl-
ar bestu bílar í heimi og frétti að
ástæðan fyrir því væri sú að gagn-
rýnendurnir fengju ekki lánaða bíla
hjá umboðunum ef þeir fyndu á
þeim galla. Og síðan varð maður
var við að auglýsendur hættu að
auglýsa í þeim blöðum sem þeim
fannst ekki nógu góð við sig.
Útgefendur eru því klemmdir á
milli tveggja ósættanlegra hags-
muna. Annars vegar geta þeir náð í
auglýsingatekjur og gefið út blöð
sem enginn vill lesa. Eða þeir geta
gefið út blöð sem segja satt en kysst
auglýsingatekjurnar bless í leiðinni.
Nema menn vilji beita svokall-
aðri Mánudagsblaðsaðferð. Hún
fellst í því að útgefendur beita aug-
lýsendur sömu meðölum og svo
margir auglýsendur reyna að beita
útgefendur í dag. Kjarni aðferðar-
innar er þessi: Ef þú ert ekki góður
við mig, þá verð ég vondur við þig.
Tökum dæmi: Bílainnflytjandi
flytur inn Assa-bíla frá Sviss. Hann
vill ekki auglýsa í Mánudagsblað-
inu. Mánudagsblaðið leitar uppi
alla árekstra sem eigendur Assa-bíla
lenda í, greinir skilmerkilega frá
þeim og tekur sérstaklega fram teg-
undarheiti bílsins. Ef Assa-bíll
keyrir á gangandi vegfaranda heim-
sækir Mánudagsblaðið hann á spít-
alann, tekur mynd af honum þar
sem hann liggur reyrður á sjúkra-
beði og skrifar yfir myndina: Assa-
fórnarlambið enn rúmliggjandi.
Þessu er síðan haldið áffarn þar til
Assa-umboðið gerir auglýsinga-
samning við Mánudagsblaðið.
En blaðamennska er skemmti-
legri en svo að ég vilji verða
ríkur á þennan hátt. Þess í stað
er ég að hugsa um að flytja til Am-
eríku og opna veitingastaðakeðjuna
Ruanda-Café.
Ruanda-Café-staðirnir bjóða
upp á einfaldan hjálparstofhunar-
mat, torkennilegan hvítan graut úr
korni. Þjónustan er léleg eða engin
og gestirnir mega búast við að ein-
kennisklæddir menn ráðist að þeim
og hrifsi af þeim matinn. Slái þá
jafnvel löðrung í leiðinni.
En þrátt fýrir að gestirnir fái eng-
an gúrmemat, né djúpa stóla að
sökkva í, hef ég trú á að þeir muni
flykkjast á staðinn. Ég held að sam-
viskubit Vesturlandabúa sé auðlind
sem sé langt í frá þurrausin. Með
því að greiða 5.000 kall fyrir skál af
hvítum korngraut geta þeir sett sig
inn í aðstæður þeirra sem ekki búa í
sömu vellystingum og þeir og vit-
andi það að 10 prósent rennur til
hjálparstarfs í Rúanda.
90 prósentin renna hins vegar til
mín. Og þau ætla ég að nota til að
reisa prjónaverksmiðju í Kína og
kenna Kínverjum að sjúga súpuna
sína í gegnum rör.
Eina leiðin til að draga úr fátækt er að verða ríkur.
Þetta eru gömul sannindi og gild. Eða því trúir
GunnarSmári Egiísson alla vega.
Hann hefur pottþétt áform
uppi um að verða ógeðslega
ríkur innan skamms