Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1963, Blaðsíða 9

31. jan. 1926:
E g býst við því, ati fleiri íslend-
mgar en ég hafi rekið sig á það, að út-
lendingar vita lítið um ísland og is-
Ii-nzka þjóð. Jafnvel hér í Noregi er
þekking manna sáralítil. Menn geta
komið með svo fáranlegar spurningar,
að undrun sætir. Það er t.d. mjög svo
aigengt, að almenningur blandi saman
Færeyjum og íslandi. Margir halda' að
vér tölum dönsku heima fyrir og að-
eins örfáir vita, að vér erum sjálfstætt
riki. Og þeir sem vita það, líta mjög
smáum augum á sjálfstæði vort. Vér
höfum danskan konung og Danir fara
með utanríkismálin. Eru það ekki aðeins
Norðmenn sem líta á sjálfstæði vort
smáum augum, heidur og flestir aðrir
útlendingar, sem ég hefi hitt. Og þó að
r.orskur almenningur viti lítið um ís-
land, þá hefur fólk hér áhuga á íslenzk-
imi efnum, en aðrir útlendingar láta sig
íslendinga engu skipta og dettur varla
i hug að spyrja um land eða þjóð.
En hvað gerum vér íslendingar til að
auka þekkingu útlendinga á landi voru
og menningu? Vér gerum alls ekki neitt.
Cg fréttir frá íslandi eru ófullkomnari
cg sundurlausari en frá nokkru öðru
menningarlandi. — Norsk blöð fá t.d.
þegar í stað að vita, ef glæpamaður
hefur verið tekinn af suður í Búlgaríu,
en þó að íslenzkir merkismenn falli
fró, þá sézt þeirra að engu getið. Hafa
þó að minnsta kosti landsmálsblöðin
góðan vilja á að fá glöggar fréttir frá
ísiandi, en þau eru fátæk og Stóra nor-
ræna hefur haft óheyrilegt verð á sím-
skeytum. Það kostar fám aurum minna
a orðið til íslands en til Tyrklands.
** nnars er það svo, að furðu fáir
ísiendingar skilja það, hvert gagn oss
er í því, að vakin sé eftirtekt annarra
þjóða á menningu vorri og atvinnu-
vegum. Surrtum finnast öll utanríkismál
hieinasti hégómi. Hversu er þetta með
aðrar þjóðir? Ég tek nýjasta dæmið frá
Dönum.
Þeir ætla að senda flugvélar alla leið
til Japan til þess að sýna danskan fána.
Bíkið tekur annan helming kostnaðar
og Austur-Asíu-verzlunarfélagið hinn.
Hvi skyldi verzlunarfélag taka á sig
gífurleg fjárútlát til þess að sýna dansk-
vera um hana líkt og þýzka flotann á
óiriðarárunum, þótt ólíku sé saman að
3afna: þótt hann lægi í höfn lengstan
t.mann, varð meðvitundin um, að hann
lá í höfn og gat siglt út hvenær sem
vera skyldi til þess að hamla öllum
framkvæmdum óvinanna á sjó og kom
þetta greinilega í ljós í árásinni á Salon-
iki. Ef allir togarar þeir, er nú veiða í
Jandhelgi, vissu, að flugvél væri höfð
til eftirlits, myndi tæplega nokkur þeirra
cíirfast að fara inn fyrir landhelgislín-
una, því að flugvélin gæti verið kom-
in að þeim hvar við land sem væri, á
ems til 2 tíma fresti, eða því sem næst.
Ameríkumenn nota flugvélar til strand-
gæzlu og reynist ágætlega, enda eru
þær útbúnar með loftskeytatækjum og
ýmsum mælum og er unnt úr loftinu
að ákveða stað hvers skips, hvort það
er fyrir utan eða innan landhelgislín-
una. Einkum myndi verða gagn að þess-
sri strandvarnaflugvél á Norðurlandi
un síldveiðitímann, og gæti hún ekki
oðeins hindrað öll landhelgisbrot, held-
t<r einnig gefið íslenzkum skipum vís-
bendingu um síldargöngur — með loft-
skeytum. Þá væri og hentugt að hafa
ílugvél þessa til fólksflutninga og póst-
Uuomunaur Ú. 'nagaiin
Island og sumir þeir, sem kunna nor-
rænu, hafa beðiö um nöfn á íslenzk-
um blöðum. En það sem bændurnir hafa
spurt mest eftir, eru hestarnir íslenzku.
Bændurnir hafa haldið, að íslenzku hest
srnir væru svo litlir og máttlausir að
lítið gagn væri að þeim. Og þeir hafa
orðið ærið hissa, þá er þeir hafa heyrt,
að íslenzkur hestur gæti borið full-
crðinn mann dag eítir dag og vér hefð-
um venjulega 50 kg. í klyf á klyfjahest-
L’m. „Þeir eru þá ekki mikið lakari en
fiarðahestarnir hér“, segja bændurnir
l orsku. Og þá er þeir heyra, að þe;r
geta fengið tvo íslenzka hesta fyrir
sama verð og einn norskan, spyrja þeir
þegar, hvert þeir geti snúið sér, ef þeir
vilji fá hest frá íslandi. Ég er alveg viss
um það, að hér mætti skapa markað
fyrir íslenzka hesta. Bændurnir hafa um
þá alveg rangar hugmyndir. Sumir hafa
séð illa meðfarnar íslenzkar húðarbykkj
ur, en flestir hafa aldrei séð íslenzkan
hest. — Eitthvað þyrfti að gera til þess
i'ð menn kynntust hestunum og aldrei
takast okkur veruleg viðskipti, ef hver
einstakur á að panta fyrir sig og veit
ekki einu sinni, hvert hann á að snúa
ser.
x etta um hestana er aðeins eitt
dæmi þess, hvers virði það getur verið
SLANDUT
Eftir Guðmund G. Hagal'm
an fána? Auðvitað sakir þess, að félagið
telur það borga sig að láta framandi
þjóðir vita að Danir og Danmörk sé
t.il. Það hefur því blátt áfram fjárhags-
iega þýðingu að aukin sé þekking á
íslandi og íslendingum erlendis.
E g hefi nú haldið fyrirlestra um
ísland í öllum sveitum Hörðalands og
er nú byrjaður í Sogni. Mér hafa virzt
menn hlusta á mig með áhuga og á-
nægju og margir eru hissa á því,'hve
þeir í rauninni vita lítið um oss ís-
lendinga. Sumir hafa jafnvel fyrirorð-
jð sig fyrir vanþekkingu sina. Ýmsir
hafa fengið hjá mér nöfn á bókum um
ílutninga um landið og mætti einnig
Eytja sjúklinga frá afskekktum stöðum
til bæjanna, ef þörf væri t.d. á bráð-
um uppskurði. Er þetta algengt í Amer-
íku. og eru sumar flugvélar þar ein-
göngu útbúnar í þessu skyni.
Loks má geta þess, að þegar næstu
harðindi koma og öll norðurströnd
landsins lokast af ís, verður auðvelt að
flytja mörg tonn af matvælum í loft-
inu, og því meiri vitanlega sem flug-
vélarnar verða fleiri. Mætti þá svo fara
áð flugvélar gætu bjargað þúsund-
um mannslífa frá hungurdauða.
Hér eru að starfi í þessu landi ýmis
letjandi öfl, er reyna að koma í veg
fyrir ýmsar framfarir og álíta bezt að
dotta og búa eins og við höfum gert í
1000 ár. Þeir trúa hvorki á sjálfa sig,
íramtíðina eða þjóðina. En þorskurinn
v;ð strendurnar og grasið á grundunum
hrópar á framkvæmdahug þjóðarinnar
cg heimtar nýtingu. Sá dottandi lýður
leggst út af, en ný viðreisnaröld er í
vændum, aukin framleiðsla til lands og
s^ávar og endurbættar samgöngur. Flug
vélar á íslandi verða einn þáttur í
þessu starfi.
Alexander Jóhannesson.
fyrir atvinnulíf vort, að útléndingar fái
e tthvað að heyra frá þjóð vorri. Vér
stöndum og verr að vigi en aðrar þjóðir,
þar eð vér höfum ekki íslenzka sendi-
herra eða vora eigin konsúla. Danska
sendimenn skortir bæði þekkingu og
áhuga. íslands mun og heldur ekki gæta
mikið hjá hinum dönsku konsúlum.
Konsúll Dana (og íslendinga) í Björg-
vin er norskur. Ég fór til hans í haust,
ti! þess að fá framlengt leiðarbréf mitt
og konu minnar. Hann stimplaði leiðar-
bréfin með dönskum stimpli. Hann hafði
aldrei fengið önnur íslenzk gögn en
fánann og skjaldarmerkið. Á dyrunum
stendur: „Kongelig Dansk konsulat“.
Jslenzkur maður fékk hjá honum leiðar-
bréf í fyrra. Utan á því stóð „Kongerig-
ei Danmark“ og danskur fáni. Leiðar-
bréfið var og einungis á dönsku. En
þetta á kannske að vera svona? Ég veit
það ekki með vissu. Getur það verið,
að Danir brjóti svona sambandslögin?
Nei, það mun ekki geta átt sér stað.
Hið íslenzka sjálfstæði er víst ekki
n.eira eða merkilegra út á við. Og er
ekki von, að útlendingar hlæi að því,
hafi það að háði?
Ég sá nýlega hjá íslendingi leiðar-
bréf, undirskrifað af lögreglustjóra
Siglufjarðar. Það er einungis á dönsku.
Mitt fékk ég í Reykjavík. Það var fyrst
og fremst á íslenzku, en einnig á dönsku
og frönsku. Eru önnur lög á Siglufirði
en í Reykjavík?
að er mikið talað um kostnaðinn
við sendiherra og konsúla, en minna um
hitt, hve mikið fé við förum á mis við,
þá er þeir annast um hag vorn
út á við, sem ekki hafa sakir vanþekk-
ingar tök á því að sjá honum vel borg-
íð. Ég sá nýlega í blöðunum, að Aust-
urríkismenn hafa sama sendiherra fyr-
ir Þýzkaland, Finnland og Svíþjóð,
Noreg og Danmörk. Mundum vér ekki
geta gert svipað! Annars gæti það ver-
ið, að „lepparnir“ dönsku á enskum og
sæuU'um, býzkum, frönskum og norsk-
um skipum kynnu um síðir að sýna Is-
lendingum, hvað þeim ber að gera. Vér
getum gjarnan litið á utanríkismálin frá
fjárhagslegu sjónarmiði, en á ekki þjóð-
in einnig að hafa metnað? Það þykir lé-
legur einstaklingur, sem metur sjálfan
sig einskis.
' Lavík í Sogni 3. jan. 1926
8. apríl 1928:
ÞÝSKUR
TÖFRAMAÐUR
Krossfestur í sjö daga
og sjö nætur.
ýzkur maður, Fritz Töpfer að
rafni, hefir getið sér allmikla frægð upp
á síðkastið með töfrum sínum, sem
ganga kraftaverkum næst. Það má
segja, að hann bregði sér hvorki við sár
eða bana. Lætur hann krossfesta sig
með nöglum gegnum hendur og fætur
og getur hangið þannig dögum saman.
Ekki er svo mikið, að einn blóðdropi
ýri úr sárunum, og töframanninum verð
ur ekki meira fyrir því að hanga
þannig en svo, að þegar hann var eitt
s*nn búinn að vera krossfestur í sjö sól-
arhringa, þá fór hann tafarlaust á dans-
ieik, þegar búið var að taka hann ofan,
og dansaði alla nóttina, eins og ekkert
hefði í skorizt.
Fritz Töpfer er ungur maður. Hann
tók þátt í ófriðnum mikla og stýrði þá
f.ugvél. Varð hann þá fyrir því slysi að
beinbrotna. Hafðist brotið illa við og
læknarnir ætluðu að taka beinið úr hon
um. Vildi hann það ekki og þvertók
íyrir að láta svæfa sig eða deyfa meðan
læknarnir fengust við sárið. Hann fékk
vilja sínum framgengt og með vilja-
krafti sínum tókst honum að vinna bug
á sársaukanum, svo að hann hafði fulla
n eðvitund meðan á læknisaðgerðinni
sióð. Þetta varð til þess, að hann tók
að stæla vilja sinn svo að hann kenndi
emskis sársauka og þeim æfingum hélt
hann áfram í 3 ár. Þá fór hann að láta
krossfesta sig með því að reka stóra silf
ur nagla gegnum hendur sínar og fætur
og nú orðið er hann búinn að þroska
svo einbeiting viljans, að hann finnur
engan sársauka framar.
I fyrra mánuði kom Fritz Töpfer
til Kaupmannahafnar til þess að sýna
list sína. Þótti mönnum mikið til þess
koma og undruðust stórum. Segir m. a.
svo frá sýningu hans í dönsku blaði:
„Það var hljótt í salnum, þegar hann
gekk berfættur að einkennilegu áhaldi,
er líktist helst myllnu með hreyfanleg-
um vængjum og staðnæmdist þar með
utbreiddar hendur. Fyrst var hann bund
inn við myllnuna, en þvinæst tók að-
sioðarmaður hans fram einn af hinum
longu nöglum og lítinn silfurhamar, hag
ræddi naglann í hægri lófa hans og fór
að reka hann inn. Áhorfendurnir voru
fullir eftirvæntingar. Eftir fáeinar sek-
úndur var hægri höndin negld föst við
myllnuvæginn og loks báðar hendur og
fætur. Gengu þá til læknar og vísinda-
menn og rannsökuðu töframanninn, en
hann var brosandi og ánægjulegur á
svip. Eftir það var hann látinn laus,
naglarnir dregnir út, en ekki sást dropi
sT blóði. Voru þá gerðar fleiri tilraunir
við hann. Hann var stunginn með örum
í brjóstið og sjóðandi vatni hellt á ann-
an handlegg hans — en honum blæddi
ekki og hann brenndist ekki.
Læknarnir vissu ógjörla, hvað þeir
áttu að segja um þennan merkilega
mann. Og hvað sem má annars láta sér
detta í hug um hann, þá er það eitt víst,
að þarna er um alveg sérstaka hæfileika
að ræða og óvenjumikinn viljakraft.
82. tölublað 1963
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS 9