Lesbók Morgunblaðsins - 01.12.1963, Blaðsíða 31

son hafi búið; bans er getið fyrir að
hafa skrifað ættartölur o. fl., yfirleitt
getið sem fræðimanns. Tvö hús sjást
hvoru megin við bæ hans, annað er
smiðja en hitt er hjallur, sem Einar
Jónsson átti. Ég vildi sérstaklega sýna
smiðjuna, því að þar smíðaði ég fyrstu
skeifuna og var hreykinn af, því að
hún þekktist ekki frá skeifu húsbónda'
míns.
Þá koma ellefta og tólfta húsið, bað-
stofa fyrst og þvínæst bæjardyr. Þar
bjuggu Jón Jakobsson, frændi minn,
og Anna Helgadóttir föðursystir mín;
hún á nú heima hér í Reykjavík; er
hún nú 93 ára. Hún var tvígift, hét
fyrri maður hennar Eyjólfur, hún átti
7 börn alls; það var mesta góðgjörða-
heimili hjá þeim hjónum; það kom sér
því vel, að Jón var mikill aðdrátta-
maður til heimilisins; hann lét sér ekki
allt fyrir brjósti brenna. T.d. í fyrsta
sinn, sem hann var formaður, fór fyrir
honum, þegar hann var að ýta á flot. að
uim leið og skipið losnaði við
sandinn, missti hann af skipinu og stóð
í sandinum, þegar skipið var komið út
á síó. Ávallt er bundinn kaðall pftan í
skipið. Jón náði í hann og dró sig
þannig út í skipið.
Næstu tvö húsin, n.f.l. bæjardyr og
b^Jstofa, voru hús föðurbróöur míns,
hjá honum var ég vinnumaður í fjög-
ur ár, hann hét Guðmundur og kona
hans Margrét; þau voru mér góð, en
þó minnist ég sérstaklega ömmu minn-
ar. Margrétar, hún hafði mikið af gæð-
um og dugnaði, var sparsöm en frem-
ur fátæk; en þó var hún alltaf frem-
ur veitandi en þiggjandi. Hún var yfir-
setukona, og ég held hún hafi tekið
flest ef ekki öll börnin heim til sín,
fyrstu vikuna. í hennar húsum fæddist
ég og var hjá henni 6 eða 8 mánuði,
og svo aftur seinna í 1 ár. Hún var
sannarlega góð amma. En hún lifði á
flenmngartímanum, og ekki hætti hún
að flengja föður minn, fyrr en þau
to"uðust á um sóflinn og faðir minn
náði honum af henni. Þá hætti hún.
sá, sem undir varð, tók í hárið á hin*
um og þannig veltiust þeir eftir túninu.
Varð ég að skylja þá, og urðu þeir svo
jafngóðir vinir eftir sem áður.
Aldrei hefi ég séð meiri árangur af
nýtni en hjá Sæmundi, ætíð fékk hann
miklu meira hey af sínum parti en
þeir, sem höfðu jafnmikið og hann;
skepnur hafði hann þvi sem næst jafn-
margar og þeir sem höfðu helmingi
stærri jarðarpart.
Þegar Steinalækurinn hljóp í fyrra
sinn á bæinn og allir voru að flytja,
einkanlega úr austurendanum, þar sem
Sæmundur var, er sagt, að hann hafi
háttað ofan í rúm.
f fyrra vetur þegar lækurinn full-
komnaði hermdarverkið, var Sæmund-
ur horfinn, eins og allir húsbænduinir,
sem voru þegar ég var á Steinum, að-
eins er ein kona lifandi: Anna Helga-
dóttir, eins og ég hefi áður getið um;
93 ára.
Þá er eftir tuttugasta húsið; það sést
illa á myndinni, en það var eld'nús og
það áttu hjónin Halldór og Guðrún.
Þau bjuggu austast í bæjarröðinni,
gengu um sömu bæjardyr og Sæmund-
ur, en baðstofan var baka til; þau voru
þrjú í heimili, nfl. hjónin og dóttir
Guðrúnar af fyrra hjónabandi. Hét hún
Helga.
Fram á hlaðinu stóð kirkjan, eins og
myndin ber með sér. Hún var með
torfveggjum, nema hvað framstaín var
úr þiljum og kórstafn að hálfu leyti.
Pappaþak var á kirkjunni. Byggingin,
sem næst stóð kirkjugarðinum, var
sambyggt, fjós og skemma, skemman í
endanum, næst bænum, en fjósið íjam.
Mjólkurhús í sömu þyrpingu, lítið hús
við hlið skemmunnar. Þá er kálgarður.
En hinum megin við kálgarðinn var
haugstæði frá fjósi því, sem stóð veA-
ast í bæjarröðinni.
Ofan við bæjarhúsin voru hlöður og
heygarðar í samfeldri röð. Hlöður sjást
fjórar á myndinni.
Fimmtánda til nítjánda húsið áttu
þau hjón Sæmundur Jónsson og Ingveld
ur. Þau áttu fjögur börn, tvær dætur
og tvo syni. Annar hét Sigurður; hann
gaf mér uonhafstafi að sk,-ifa eftir. Svo
var eg hjá honum þrjú rökkur og eina
kvöldvöku að læra re’knír''* or ' ð
var allur minn skóQagangur; þá var ég
fermdur kominn í vinnumannsstöðu. —
Þetta þætti ekki gott veganesti nú á
tímum. Fjósamaður varð ég tólf ára
gamall og vinnumaður 14 ára.
Ein dóttir þeirra Sæmundar heitir
Vigdís og á heima hér í Reykjavík.
Dreng höfðu þau hjón tekið, sem Jón
hét; við vorum jafnaldrar og mjög
góðir vinir, minnist ég þess vinfengis
enn í dag.
Fimmtánda húsið var útieldhús og
kom baðstofa og innar af henni ein-
hvers konar skáli og varaeldhús. Því
næst komu bæjardyrnar, þá skemman,
svo sund upp í heygarðinn, svo fjósið.
Það var dálítið loft í því, og þar sátu
oft margir af unglingunum í rökkr.TU
eð segja sögur. Vorum við Jón aðal-
frásöpumennirnir; sumar söpurnar höffj
uim við heyrt, en þegar þær þrutu var
skáldað og þótti gott. Sæmundur var
ágætur karl. Hann var eiginlega for-
söngvari. í kirkjunni. Ekki var samt
sungið eftir nótum, en alltaf hafði Sæm
undur af að enda sálminn. Það kom
fyrir, að Sigurður sonur hans ætlaði að
byrja lagið, en varð að hætta við fyrstu
hendingarnar. Svo kom annar og þriðji,
en enginn haíði iogið. Svo Sæmundur
varð að syngja með sínu lam. Þ°"ar
hann svaraði prestinum sagði hann
alltaf „rog“ með þínum anda. Fúsi i
vesturbænum notaði sér þetta og.stríddi
íqpi jafnaldra nþ'num með því, og
sagtSi: „Trogíð með andanumT Jóm
Sárnaði þetta, og svo ruku þeir saman;
framleiddur með .
einkaleyfi frá
ARNESTAD BR.ÖK,
laugavegi 26
simi 209 70
Vígsluljdð
kaþólsku dómkirkjunnar oð Landakoti
23 júlí 1929
Aftur gistir íslands i>jóð,
ástkær móðir feðra vorra,
fóstra rík á fræði og ljóð,
fremdargjafi Ara og Snorra,
Rómakirkju heilög hönd
heilsar aftur vorri strönd.
Vitjar feðra auðna að,
aftur verma fornar glóðir.
Há þú rís, frá hjartastað
heillar þjóðar, göfga móðir.
Giftusól á gluggum hlær,
geiminn fyllir sunnanblær.
Leitar gnoð í lægis-átt,
lýsir þú á veldi stjarna.
Hátt þig ber við hafið blátt,
heilög móðir foldar barna.
Haf-farendum holl og trú,
heilsar margar aldir þú.
Orðstír ber í önnur lönd,
úti hér við bláu sundin,
íslenzk sál og íslenzk hönd
eru þínum sóma bundin.
Landsins æðsta listasmíð,
lofstír þjóðar háa tíð.
Verðug mjög og víða ræmd,
vegleg gjör og ljós í stafni.
Þeim er hækka þjóðarsæmd
þakkað skal í landsins nafni.
Yðar sæmdir, yðar nöfn
öldin ber í trygga höfn.
Hirðir vor þér fremdir fann,
framar öðrum þakkist honum,
íslands sæmdir elskar hann
einn af landsins heztu sonum.
Þú ert fædd af heila hans,
hugsjón fögur snilldar manns.
Heilög móðir, heill sé þér!
hér á ríki þitt að standa,
heimsins mikla hátign ber,
hróður vorn til fjarra stranda;
undran veltur út um lönd
einstæð gjöf frá páfahönd.
Signuð móðir, sæmd þín er
sungin voru feðramáli;
vígslu Drottins veitir þér
veldisæðstur kardínáli.
Framasæl þinn fyrsta dag;
fagnaðarríkt þitt komulag.
Hár er blóminn, löng þín leið,
ljóssins dómi helguð vinna;
tigin Ijómar há og heið,
hæsti sómi barna þinna;
lýðamóðir, líknarfús,
lífsins óður, Drottins hús.
Lausn er hér við lífsins borð,
líknarvöld, sem frelsa þjóðir.
Syngdu Drottins eilíft orð
íslands niðjum, hjartans móðir,
Signdu þína sálnahjörð,
signdu vora fósturjörð.
Háleit sendi himnavöld
hélgan anda, þig að styðja.
þegar líður okkar öld,
aðrar sálir til þín biðja,
lýði nýjum lýsir þá
ljómarík við sundin blá.
Ævihvörfin öllum vís.
Inn í þínum súlnagöngum
elli kveður, æska rís
afbragðsfríð með sól á vöngum.
Langar aldir líða lijá;
Ijóma þinn mun eins að sjá.
Þökkum Drottni þessa gjöf,
þenna dag og stundir allar.
árdagssól við yztu höf,
eilífð þá, sem til vor kallar.
Fyrir þjóð og fósturjörð
flytjum Drottni þakkargjörð.
Algóð þrenning, eilíft ráð,
öllum heimi bjargir vildi,
eilíf speki, eilíf náð,
eilíf dýrð og föðurmildi;
sól og himinn, sjór og jörð
syngur Drottni þakkargjörð.
STEFÁN FRÁ HVÍTADAL
Járnbrautarmálið
Framhald af bls. 22.
vill það reynast víðast hvar í þing-
ræðislöndunum um þessar mundir.
Og íslendingar eru engin undantekn-
ing í því efni. Stjórnin ætti því, ef þess
er nokkurs kostur, að semja við útlent
eða innlent félag um að leggja og reka
brautina með nokkrum styrk um ákveð
inn tíma, meðan mestar líkur eru til,
að brautin ekki beri sig. Að félagið
mundi okra á flutningsgjöldum er eng-
in hætta á', því það mundi fljótt sjá,
cð þess yrði mestur skaðinn, ef því
yrði beitt.
Járnbrautarhugmyndin hefir nú rutt
sér svo til rúms, að henni verður ekki
hnekkt úr þessu. Og því meiri er vonin
um, að hún komist nú í framkvæmd,
sem sá maður situr nú í ráðherrastóli,
rem mest og bezt hefir barizt fyrir
henni í seinni tíð. Og þá mun það sann
ast, að nýtt framtíðarland brosir við
bændastéttinni íslenzku. '
Við lifum það kannske ekki
landið að sjá,
því langt er þar eftir af vegi;
en heill sé þeim kappa,
sem heilsa því má,
og hvíla sín augu við tindana þ&,
þó það verði á deyjanda degi.
(Eimr. 1.3.)
Höfn, Í2. júlí 1925.
Valtýr Guðmundsson.
32. tölublað 1963
LESBÖK MORGUNBLAÐSINS 31