Vísir - 22.06.1978, Blaðsíða 13

vism Fimmtudagur 22. júni 1978
13
ÞCSSA VIT-
FIRRINGU
VERÐURAÐ
STÖÐVA
A undanförnum misserum hefur
Vilmundur Gylfason haldiö uppi
órökstuddum, ósönnum,
rætnum og illkvittnislegum ár-
ásum á ýmsa einstaklinga.
Hann hefur komist upp meö
sóöalegar dylgjur og virðist
leggja alla sina orku i þaö, aö
sverta náungann meö spilltum
skrifum sinum.
Ódauninn af þessum skrifum
hefur um nokkurn tima lagt fyr-
ir vit allrar þjóöarinnar.
tstaö þess aö sitja I sjálfskipuöu
dómarasæti ætti Vilmundur aö
sitja á bekk hins ákæröa.
Siðasta Visisgrein.
I Visi siöasta þriöjudag, birtir
Vilmundur aldeilis ótrúlega
grein. Þar lætur hann aö þvi
liggja, aö ég sé tengdur hinu
svokallaöa Guöbjartsmáli.
Uppsetning myndar af Sam-
vinnubankanum meö innsettri
mynd af mér, á i huga lesenda
aö tengja allt saman I eitt, Guö-
bjartsmálið, Samvinnubankann
og Guömund G. Þórarinsson.
Lævfelegur og ósvifinn texti i
grein Vilmundar á siöan aö
renna enn frekari stoöum undir
tengslin.
TAFARLAUS SVÖR
Er drengurinn gjörsamlega
búinn að missa vitiö?
Ég krefst þess, aö Vilmundur
Gylfason geri tafarlaust grein
fyrir þvi, hvaö hann er aö fara.
Tafarlaust veröur hann aö
svara þvi, hvers vegna hann
tengir mig viö þetta mál.
Þaö getur vel verið, aö Vil-
mundur geti hellt skit og óhróöri
yfir aöra, jafnt látna sem lifend-
ur, en þennan leik leikur þú ekki
gegnmér, karl minn. Nú veröur
þú aö svara til saka. Þetta mál
skulum viö taka I botn.
Aköf andúö ber vott ....
Þaö hefur stundum veriö sagt,
aö áköf andöö beri vott um
leyndan skyldleika.
Aköf andúö Vilmundar á
imyndaöri spillingu sýnir lika i
reynd skyldleika hans viö
spillinguna, þ.e. hans spillta
hugarfar.
Af skrifum Vilmundar leggur
ódaun siöferöilegrar og and-
legrar rotnunar. Rauöi þráöur-
inn er , aö skynsemi, rök og
sannanir séu hreinasti óþarfi og
hugarfar mannsins er áþekkast
skranbúö.
Meö brjálæöislegu ofsóknar-
hugarfari fer hann meö lesend-
ur sina inn á kamrana og læsir
þá þar inni.
Meö þjóöfélagsgagnrýni sina
fer hann eins og óviti meö eld.
Málefni eru ekki tekin, heldur
ráöist á einstaklinga. Ekkert
atriöi þessara vitfirringslegu
galdraofsókna hefur sannast
rétt.
Ég lýsi ábyrgö ....
Ég lýsi ábyrgö á hendur þeirra,
sem hyggjast styöja þetta
mannkerti inn á þing. Vil-
mundur Gylfason er uppaUnn I
ráðherrabilum, viö airæmda
forsögu Alþýöuflokksins, sem á
sér enga Miöstæöu I islenskum
stjórnmálum. Ég trúi þvi ekki,
aö þaö séu þessi vinnubrögö,
sem alþýöa Islands vill hefja til
vegs og viröingar. Þá er illa far-
iö.
Drengstaulinn hefur tileinkaö
sér aöferöir nazista, aö ráöast
meö svo yfirgengilegum og
ótrúlegum lygum á einstak-
linga, aö fjöldinn trúi þvi
ekki.aö neinn geti búiö svo
fáránlegar sögur til og þvi hljóti
þær aö vera sannar.
Trúa menn öllu, ef fyrirsagnirn-
ar eru nógu stórar? Hvernig
væri aö staldra viö og hugsa?
Þessu máli er ekki lokiö.
Þessa vitfirringu veröur aö
stööva. Nú veröur Vilmundur aö
standa fyrir máli sinu. Hann
sleppur ekki með þaö aö gera
mig aö sakborningi i þessu Guö-
bjartsmáli. Einfaldlega hingað
ogsvo nákvæmlega ekki lengra.
Þetta mál skulum viö taka i
botn Vilmundur Gylfason, þótt
við veröum aö fara i gegnum
allt dómstólakerfiö.
Nú er nóg komið og hér á ViF-

Guömundur G.
Þórarinsson svarar
hér grein Vilmundar
Gylfasonar í Vísi á
þriðjudaginn og segir
meðal annars: „Nú er
nóg komið og hér á
Vilmundur við
fullkomið ofurefli að
etja. Ég hef bæði rétt-
inn og sannleikann mín
megin, en Vilmundur
stendur einn með sitt
spillta og sýkta hugar-
far hins vegar."
mundur við fullkomið ofurefli
að etja. Ég hef bæði réttinn og
sannleikann min megin, en
Vilmundur stendur einn meö
sitt spillta og sýkta hugarfar
hins vegar.
Vilmundur Gylfason hefur gjör-
samlega misst sjónar af
sannleikanum. Sumar árásir
hans á einstaklinga hefðu getaö
leitt af sér mikla ógæfu, ef
auðna heföi ekki ráöiö meiru.
Sjálfs hans vegna vona ég, aö
hann nái einhverjum tengslum
við raunveruleikann, áður en
hann af óvitaskap og illgirni
verður til þess að eyöileggja lif
saklausra einstaklinga.
Við Berlínarinúrinn mœtast
tvœr kenningar í framkvœmd
Carl J. Friedrich and Zbigniew
Brzezinski: Totalitarian
Dictatorship and Autocracy, 2nd
edition, Praeger Publishers 1972,
439 bls. 450 kr. (hjá Bóksölu
stúdenta).
Alexander Sozhenitsyn: The Gu-
lag Archipelago, I-II, III-IV,
Collins/Fontana 1974-1976, 660 og
695 bls.
George Orwell: Nineteen
Eighty-Four.PenguinBooks 1976,
251 bls., 365 kr. (hjá Sigfúsi Ey-
mundssyni).
Berlinarmúrinn er til marks
um siðferðilega uppgjöf sam-
eignarsinna: Þeir neyddust til aö
hlaöa múr á miUi borgarhluta, til
þess aö ekki yröi auön I öðrum
hluta þeirra. En viö Berlinarmúr-
inn mætast ekki einungis tvö riki,
Vestur-Þýskaland og
Austur-Þýzkaland, heldur einnig
tvær kenningar i framkvæmd,
lýöræöi og alræöi, takmarkaö
rikisvald og ótakmarkaö, réttar-
vald og geðþóttavald. Þaö er
okkur Vesturlandabúum
stundum hoUt að horfa yfir múr-
inn, skoöa varöturnana, kastljós-
in gaddavirsgiröingarnar, blóö-
hundana og vopnaöa verðina. Ég
ætla I þessari grein aö geta
þriggja útlendra bóka, sem rak á
fjörur mlnar fyrir nokkrum
árum. I þeim er alræðisrikinu lýst
i einni frá sjónarmiöi stjórnfræð-
ingsins, I annarri frá sjónarmiöi
ibúans, i hinni þriöju frá sjónar-
miöi skáldsins.
Sameign og alræði
Höfundar bókarinnar Alræði og
harðstjórn („TotaUtarian Dicta-
torship and Autocracy”) eru
stjórnfræöingarnir Carl J.
Friedrich, prófessor I Harvard-
háskóla, og Zbigniew Brzezinski
fyrrverandi prófessor I Colum-
bia-háskóla ognúverandi ráögjafi
Carters Bandarlkjaforseta i
öryggismálum. Hver eru alræðis-
riki nútlmans? Umfram allt riki
sameignarsinna, Ráöstjórnar-
rfcin og Kina og fylgiriki þeirra.
Riki þjóöernissinna, Þýzkaland
Hitlers og Italia Mússólinis, voru
einnig alræöisriki. AlræöisrUciö
hefur áhrif á allt mannlifiö, lætur
ekkert afskiptalaust. (Hugtakiö
alræðier viöaraen einræöi). Vald
alræöisrUtisins er ótakmarkaö,
engar sjálfstæöar stofnanir eru
til, sem takmarka völd þess,
sveitarfélög, hagsmunasamtök,
dómstólar, söfnuöir, fjölmiölar
eöa stjórnmálaflokkar.
I bókinni er alræöisrikinu lýst,
sambandi valdsmannanna og
flokksins, hugmyndafræöi þeirra,
áróöri, öryggislögreglu og skrif-
finskubákni. I alræöisrikinu er
rekinn altækur áætlunarbú-
skapur, hagkrefiö er mið-
stjórnarkerfi. Valdsmenn þess
reyna aö sUta þau bönd, sem
binda fjölskyldur eöa söfnuöi
saman, þvi aö ibúarnir eiga
engum aö vera trúir nema þeim.
Þeir reyna einnig aö segja fista-
mönnum og visindamönnum fyrir
verkum, þviaðallireiga aö hugsa
eins og þeir. Höfundar bókar-
innar telja lifsmátt alræöisrikis-
ins mikinn, ekki er auövelt aö
steypa kerfinu. Valdsmennirnir
neyöast ekki til aö myröa tug-
múljónir manna eins og á timum
Stalins og Hitlers, heldur nægir
þeim aö loka andófsmenn — þá
örfáumenn, sem hafa hugarafl —
inni á geöveikrahælum og dæla i
þá heilaskemmandi lyfjum.
Staðreyndir fá heljarafl
Fáeinum andófsmönnum hefur
tekiztaö komastyfir múrinn, sem
valdsmennirnir hlaöa um lönd
sin, og lýsa reynslu sinni. Einn
þeirra er rússneski rithöfundur-
inn og nóbelsverðlaunahafinn Al-
exander Solsjenitsyn. Hann er
umdeildur á Vesturlöndum, þvi
aö sumar skoöanir hans eru ekki
studdar nægilega sterkum rök-
um, stjórnmálaskilningur hans er
ekki skarpur, hatur hans á
Kremlverjum ber stundum skyn-
semina ofurfiöi. Þaö breytir þvi
ekki, að verk hans, Gúlageyj-
arnar („The Gulag Archipel-
ago”) er mikiö. Þaö viöurkenna
allir þeir, sem einhvern lág-
marksskilning hafa á bók-
menntum og stjórnmálum, þótt
Islenzkuróttæklingaflónin hristist
af taugaveiklunarhlátri, þegar
nafn hans er nefnt.
Reynslu sinni og annarra lýsir
hann I Gúlageyjunum — tUraun
rithöfundar til rannsóknar á
mestu glæpaverkum sögunnar,
vinnubúöum ráöstjórnarinnar,
þar sem lifiö var murkaö úr tug-
miUjónum manna. Ekki er unnt
aöendursegjaefni Gulageyjanna,
allir upplýstir Vesturlandabúar
veröa aö lesa bókina. Hún lætur
engan ósnortinn, þvi aö lesandinn
veit.aö þaösem sagterfrá, hefur
aUt gerzt. I meöförum Solsjenits-
yns fá einfaldar staöreyndir
heljarafl, skella yfir lesandann.
Suma greinir á viö Solsjenitsyn
um skýringuna á vinnubúöunum,
hann finnur hana i kenningu sam-
eignarsinna, i hugmyndafræöi
marxsinna. En bók hans er þrátt
fyrir allan slikan ágreining sönn,
reist á lifsreynslu, og þess vegna
ómetanleg heimild fyrir okkur,
sem erum sólar megin viö múr-
inn, vestan megin viö hann.
Innrásin i sálina
Vestrænir róttæklingar reyndu
lengi aö telja okkur trú um þaö,
aö handan múrsins væri griöar-
staöur frelsisins, sælureitur sam-
eignarinnar. Þaö er umhugsunar-
eftii, hvaö olli blindu eöa óhefi-
indum þessara manna. ööru
hvoru var ábóta vant, dóm-
greindini eða sannleiksástinni.
Einn róttækur Vesturlandabúi
hafði þó hvort tveggja ómælt.
Hann var George OrweU. Skáld-
saga hans Nitján hundruð áttatiu
og fjögur („Nineteen
Eighty-Four”),eraövörun, ætluö
Vesturlandabúum. Hún gerist i
Bretlandi áriö 1984. Þrjú stór-
veldi, Eyjaálfa, Austurálfa og
Noröurálfa, hafa skipt heiminum
á mUli sin. „Stóri bróöir” ræöur
öllu I Eyjaálfu, en Bretland telst
tU hennar. Söguhetjan, Winston
Smith, vinnur við aö skipta um
sögulegar staöreyndir i Sann-
leiksráðuneyti rikisins. Stóri
bróöir ræöur hugsun þegna sinna,
óæskUegir menn eru „eimaöir”,
máðir af spjöldum sögunnar i
bókstaflegri merkingu, þvi aö
staöreyndir eru geröar að engu,
gömul blöö prentuö aftur. Smith
gerir tUraun til aö komast undan
kerfinu, en er handtekinn af
Hugsunarlögreglunni og „endur-
hæföur” (eins og stjórnar-
(
y
eftir Hannes Hólm
stein Gissurarson
Gengið á reka
andstæöingar ISuöur-VIetnam). 1
bókarlok trúir hann þvi, aö tveir
og tveir séu fimm, þvi aö Stóri
bróöir segir honum þaö, hann
elskar Stóra bróöur.
Hugsun OrweUs er þessi: Al-
ræöisrikiðgerir einstaklinginn aö
engu, þviþaö ræöst inn i huga
hans, reynir aö heilaþvo hann,
reynir aö þvo af honum þann
blett, sem einstaklingseöliö er.
Innrásin i sálina er ógnvænleg-
asta einkenni alræðisrikisins.
Fyrirmyndir Orwells i rikjum
sameignarsinna og þjóöernis-
sinna eru augljósar. Alræöisrikiö
er ekki einungis viöfangsefni
hugsuöa, bókarefni. Þaö er
grimmur veruleiki. A hverjum
degi veljum viö vegi frá alraeðis-
rikinu eöa til þess vegi frá múrn-
um eöa aö honum, vegi I vestur
eöa austur. Hvar veröum viö Is-
lendingar áriö 1984 — eftir 6 ár?
Vestan múrsins eöa austan? (Viö
samningu þessarar greinar
studdist ég viö grein eftir mig i
stúdentablaöi Vöku 4. marz 1977.)
VÖRN GEGN VINSTRI STJÓRN