Morgunblaðið - 13.03.2001, Blaðsíða 49

allra vöruflokka, skipaafgreiðsluna
og fleira. Hann var hamhleypa til
verka. Ekki voru rafdrifnar reikni-
vélar, en hausinn á Venna vann sem
slík og gekk vel. Venni var ágætur
málamaður.
Hann gerði mikil bein innkaup frá
Evrópu og var vörunum skipað upp á
Húsavík. Með þessu móti gat K.Þ.
selt ódýrara en almennt var. Vegna
reglna um álagningu, undir verðlags-
eftirliti, var leyfilegt að leggja meira
á sem einn innflytjandi, heldur en að
kaupa í gegnum annan aðila, og fá
þannig fram tvískipta álagninu. Ekki
voru allir „dús“ við þessi beinu kaup.
Það er önnur saga. Hann var hafn-
sögumaður þegar það átti við og aldr-
ei varð neitt óhapp, þótt stundum
væri snörp hafgola eða ættingur á
Skjálfanda.
Vernharður er fenginn til að taka
við Fiskiðjusamlagi Húsavíkur í árs-
byrjun 1957 og er þar í nokkur ár.
Mikil umsvif og góður árangur er
hjá honum og nýtur Húsavík þess.
Hann fór víða á vegum FH. Kemst í
erlend blöð vegna umsvifa með fisk-
sölu. Venni rak einnig síldarsöltun og
gekk vel. Hann hafði aðstöðu úti á
hafnargarðinum. Minnisstæð mynd.
Venni á skyrtunni, farandi milli
kvenna og verkamanna og gæta þess,
að allt færi vel fram.
Venni var vanur að fylgjast vel
með öllum nýjungum á þessum ár-
um. Hann þekkti fjölda manns og gat
haft sambönd víða. Eftir eina ferð á
sýningu til Kaupmannahafnar kemur
hann með upplýsingar um ný fjar-
skiptatæki. Hér á ég við stuttbylgju-
stöðina „DISA“. Hún var með 100
vatta sendiorku. Hann sýnir mér
upplýsingar um tækið og þar sem ég,
ásamt öðrum, er að kaupa nýtt skip,
150 tonna stálskip, ákváðum við að
kaupa stöðina En þá kom babb í bát-
inn. Landsíminn sagði nei. Engin
stuttbylgja um borð í fiskiskip. Þar
er enginn loftskeytamaður. Aðeins
millilandaskip og togarar fá að hafa
stuttbylgjustöð. Málinu þar með lok-
ið af þeirra hálfu með tilkynningu.
En þeir áttuðu sig ekki á því að hér
vor tveir harðákveðnir Húsvíkingar á
ferð, sem ætluðu ekki að gefa sig. Svo
fór, að eftir liðlega fjögurra mánaða
baráttu, gat Venni, eða Radíómiðun
(Baldur bróðir hans), keypt stöðina
og hún kom um borð í júní 1960.
Kerfið var brostið. Nýir tímar fram-
undan fyrir seiglu þeirra bræðra.
Margir útvegsmenn mega muna
afrek hans, þegar hann fékk frá Jap-
an miklum mun ódýrari dýptarmæl-
ispappír og sparaði þar með tugi
milljóna í kostnaði við leit á síld,
loðnu og öðrum fiski.
Vernharður Bjarnason þekkti vel
til meðal bænda og kaupfélaganna
um allt land. Hann taldi, að stofnun
Samvinnubanka yrði ekki til hags-
bóta fyrir bændur landsins, þegar
fram liðu stundir. Innlánsdeildir
kaupfélaganna með peningum
bændanna, eða viðskiptamannanna
væru heppilegasta fyrirkomulagið.
Frá bankanum kæmi miklu dýrara
fjármagn, sem leiddi af sér dýrari
vöru. Venni spáði hér rétt um allt.
Venni hafði gaman af ferðalögum
og fóru þau hjónin í margar ferðir.
Hér vil ég tilnefna eina, sem er
skemmtileg og lýsir Venna vel og má
segja með smáskopi. Þau hjón fóru í
siglingu á Queen Elizabeth II, því
heimsfræga risaskipi. Áður hafði
Venni brugðið sér til London og
fengið sér viðeigandi klæðnað, eða
kjól og hvítt. Baldur sýnir mér mynd
af honum ásamt fjögurra borða- og
stjörnu-skipstjóranum. Venni brosir
þessu kunna góðlátlega brosi. Ekki
er laust við að kímni gæti til munns-
ins. Hann gæti verið að segja. „Sjá nú
er öldin önnnur. Það er langt frá létt-
matrós hjá Eimskip að skipstjór-
aborði á Queen Elizabeth.“ Mikið
væri gefandi fyrir að eiga samtal
kappanna á bandi.
Árum saman fór Venni í hringferð
um Ísland með skipi frá Eimskip.
Hann vildi fylgjast vel með og halda í
gömul kynni.
Við áttum löng og góð samskipti í
orðum og viðskiptum. Það átti faðir
minn einnig við fólkið í Bjarnahúsinu.
Alltaf var gott að hitta Venna eða
spjalla við hann í síma. Margir munu
sakna umræðunnar. Minni hans var
slíkt, að það lá við að „fletta“ mætti
upp í honum sem orðabók. Hann var
hvers manns hugljúfi. Drengur góð-
ur. Hann háði sína einkabaráttu um
nokkurt skeið og hafði sigur.
Ég þykist þess fullviss, að mér sé
hér heimilt að flytja kveðju hundruða
Húsvíkinga með einlægri hluttekn-
ingu til Birnu, eiginkonu hans, og til
allra í fjölskyldunni. Einnig til systk-
ina Venna. Minningin lifir.
Jón Ármann Héðinsson.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 13. MARS 2001 49
Það var unun að sjá hvað ástin
blómstraði milli Guðrúnar og Ólafs
þá og alla tíð og ánægjulegt var að
fylgjast með hvað þau báru ætíð
mikla umhyggju hvort fyrir öðru og
ræktuðu vel samband sitt.
Guðrún varð amma barnanna
okkar Benna og þakka ég fyrir það.
Ég man vel þegar þau kölluðu hana
fyrst ömmu, en þá voru þau rétt far-
in að tala. Kinnar Guðrúnar roðnuðu
af feimni og gleði. Börnin okkar, Ás-
laug Dagbjört og Benóný Jens, áttu
eftir að njóta góðsemdar ömmu Guð-
rúnar í ríkum mæli.
Alltaf þegar við komum í heim-
sókn svignuðu borðin undan kræs-
ingum og Guðrún hafði stöðugar
áhyggjur af því að við fengjum ekki
nóg.
Guðrúnu þótti afar gaman að
ferðast. Þá virtist ekki endilega
skipta máli hvort það var til fjar-
lægra landa eða bara til Grindavíkur
á æskustöðvar Ólafs eða til Ólafs-
víkur í heimsókn til móður minnar,
tilhlökkunin og ánægjan var alltaf
mikil og innileg. Nú er Guðrún lögð
af stað í sitt síðasta ferðalag en sam-
ferðafólkið stendur eftir og syrgir
góða og eftirminnilega konu. Hver
veit nema Guðrún standi með dekk-
að borð og bjóði okkur velkomin
næst þegar við hittumst í fyllingu
tímans. Ég vil þakka fyrir að hafa
fengið að vera Guðrúnu samferða í
lífinu um sextán ár skeið.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V.Briem.)
Elsku Ólafur, Edda og fjölskylda
og aðrir aðstandendur. Guð styrki
ykkur á þessari sorgarstund.
Jenetta Bárðardóttir.
MIKIL áhersla er lögð á, að handrit séu vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprent-
uninni. Það eykur öryggi í textameðferð og kemur í veg fyrir tvíverknað.
Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi (569 1115) og í
tölvupósti (minning@mbl.is). Nauðsynlegt er, að símanúmer höfundar/
sendanda fylgi.
Um hvern látinn einstakling birtist formáli, ein uppistöðugrein af
hæfilegri lengd, en aðrar greinar um sama einstakling takmarkast við
eina örk, A-4, miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd, - eða 2.200
slög (um 25 dálksentimetra í blaðinu). Tilvitnanir í sálma eða ljóð tak-
markast við eitt til þrjú erindi. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa
skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
Frágangur afmælis-
og minningargreina
ALDARMINNING
SIGURBORG Guð-
mundsdóttir, sem
meðal sinna skyld-
menna var ætíð kölluð
Bogga frænka, hefði
orðið hundrað ára í
dag, 13. mars 2001.
Lífshlaup Boggu
spannaði tæpa öld og
einkenndist af dugn-
aði, lífsgleði, ósérhlífni
og umhyggju framar
öllu öðru fyrir systur-
börnum sínum og fjöl-
skyldum þeirra. Í til-
efni af aldarafmæli
Boggu er mér bæði
ljúft og skylt að minnast hennar og
gefa fleirum tækifæri til að
skyggnast inn í æviferil hennar.
Hún var einstök kona, með ákveðn-
ar skoðanir á lífinu og tilverunni,
og skildi eftir sig margar ljúfar og
góðar endurminningar meðal ætt-
ingjanna og allra þeirra sem nutu
samvista við hana.
Bogga fæddist á Arngerðareyri
við Ísafjarðardjúp 13. mars árið
1901. Móðir hennar, Ágústína Þor-
leifsdóttir, var þar ógift vinnukona
og hafði eignast hana með langafa
mínum, Guðmundi Hafliðasyni í
Bakkaseli í Langadal í Ísafjarð-
arsýslu. Hans kona var Guðrún
Sigurðardóttir. Ekki gat Ágústína
haft Boggu hjá sér því húsfreyjan á
Arngerðareyri hafði einnig fætt
barn nýlega sem Ágústína þurfti að
sinna. Hún varð því að láta Boggu
frá sér nýfædda í fóstur. Þegar
Bogga var misserisgömul kemur
Guðrún, langamma mín, á bæinn
þar sem Bogga var fóstruð og tek-
ur hana með sér heim í Bakkasel.
Bogga var þá komin með bein-
kröm. Guðrún elur Boggu upp sem
sína eigin dóttur og nýtur hún sam-
vista við systkini sín og föður í upp-
vextinum. Hún var orðin 7 ára
gömul þegar henni var sagt að hún
ætti aðra móður sem byggi í Bol-
ungarvík með eiginmanni sínum
Ásgrími Jónssyni. Sagði Bogga
mér að þessar fregnir hefðu orðið
henni áfall því aldrei hefði hún
fundið annað en hún ætti sína móð-
ur í Guðrúnu og kallaði hana ætíð
móður sína.
Ung fór Bogga að taka til hend-
inni á heimilinu og var ekki nema
5–6 ára þegar hún prjónaði leppa í
skó og var farin að strokka smjör.
Hún sagði mér að hún hefði verið
það lítil að henni hefði verið komið
fyrir á kassa við strokkinn svo hún
næði upp í bulluna. Sem barn var
hún komin út á engjar og farin að
rifja með fullorðna fólkinu og segja
má að þarna hafi verið lagður
grunnurinn að dugnaðinum og
atorkunni sem einkenndu störf
Boggu alla ævi.
Ekki naut Bogga langrar skóla-
göngu frekar en margur annar á
þessum tíma. Henni bauðst far-
kennsla einn vetur á Laugabóli og
tvo vetur fer hún til Bolungarvíkur
og býr hjá Ágústínu móður sinni og
Ásgrími manni hennar á meðan
hún lýkur stuttum barnaskólalær-
dómi sínum. Leiddist Boggu heil
ósköp í Víkinni og saknaði mjög
systkina sinna, föður og Guðrúnar
fósturmóður sinnar. Aldrei kom til
greina annað en hún færi heim á
sumrin og ekki vildi hún setjast að
í Bolungarvík. Árið 1915, þá fjórtán
ára gömul, fer Bogga að heiman
með 5 krónur í farareyri frá föður
sínum sem áttu að sleppa fyrir far-
gjaldinu sjóleiðis til Ísafjarðar.
Bogga var svo heppin að kannast
við manninn sem kom farangrinum
hennar á land og lét hann eiga sig
að rukka Boggu fyrir fargjaldinu. Í
staðinn gat Bogga keypt sér mjöl í
brauð, grjón í graut og eitthvað
fleira matarkyns fyrir 5 krónurnar.
Á Ísafirði bjó hún í herbergi með
systrum sínum Valgerði og Helgu
sem þar unnu, önnur í bakaríi en
hin í búð, en Boggu beið vinna við
saltfiskverkun um sumarið. Bogga
sá alfarið um sig sjálf frá upphafi,
eldaði sinn mat, sá um sína þvotta
og kom sér á fætur á morgnana.
Þær systur hennar
fengu mat á sínum
vinnustöðum. Sagði
hún mér að þar sem
hún fór til vinnu á
undan systrum sínum
hefði hún hlaupið út á
morgnana til að at-
huga hvað tímanum
leið á Búnaðarbanka-
klukkunni. Ekki vildi
hún raska ró systr-
anna með því að líta á
arbandsúr þeirra, slík
var tillitssemin.
Ákveðni hennar í að
spjara sig á eigin
spýtur kom fljótt í ljós og fylgdi
henni alla ævi.
Sextán ára er Bogga komin í vist
til séra Jóns Auðuns og er hjá þeim
einn vetur. Nokkur ár þar á eftir
er hún í vist hjá Valgerði systur
sinni, móðurömmu minni, og Ólafi
Sigurðssyni hreppstjóra, manni
hennar, og hugsar um heimilið og
börnin sem þá voru tvö, en áttu eft-
ir að verða sex. Þá fór Bogga suður
og réð sig ýmist í vist eða í fisk-
verkun og varð strax eftirsóttur
starfskraftur fyrir dugnað og elju-
semi og nú einnig komin með hús-
mæðraskólamenntun frá Ísafirði.
Ekki naut hún verunnar í Reykja-
vík sérstaklega því, að eigin sögn,
saknaði hún systurbarna sinna
mjög, sem orðin voru þrjú, og lang-
aði aftur vestur. Sú mikla um-
hyggja sem Bogga sýndi þeim allt
frá fæðingu var einkennandi fyrir
hana og fylgdi þeim systkinum alla
tíð og síðar börnum þeirra og mök-
um. Það var líf Boggu og yndi að
vera innan um fólkið sitt, sýna því
umhyggju og gleðja það með gjöf-
um og góðu atlæti.
Bogga heldur aftur vestur og
ræður sig í vist hjá Óskari lækni á
Flateyri og Kristínu konu hans og
er þar í fjögur ár. Nær hún á með-
an að fylgjast með uppvexti syst-
urbarna sinna og komu þriggja
þeirra seinni í heiminn. En enn á
ný er haldið suður, upp úr 1930, og
Bogga ræður sig í vist og fisk-
vinnslu hjá fiskverkanda í Keflavík.
Þar er hún í önnur fjögur ár en þá
er söknuðurinn eftir systurbörnun-
um orðinn henni óbærilegur. Sagði
Bogga mér að ef hún hitti einhvern
sem hún þekkti að vestan þá hrein-
lega brast hún í grát. Vestur hélt
hún því aftur og var um tíma.
Haustið 1936 ræður hún sig í vist
hjá Jóni biskupi Helgasyni, í Görð-
um á Álftanesi, og er hjá honum í
tvö ár. Í þeirri vist er hún komin
með heilar 25 krónur í laun á mán-
uði og frístundir hennar voru á
sunnudögum, 2–3 stundir á milli
miðdegiskaffis og kvöldmatar.
Sumarfrí fékk hún í einn dag og
hélt þá austur að Þingvöllum í frí-
inu.
Árið 1938 hefur Bogga störf hjá
Landspítalanum og starfaði þar allt
til ársins 1977, þá orðin 76 ára.
Fyrstu árin á Landspítalanum var
starf Boggu falið í að hugsa um
forstöðukonu spítalans, fröken
Láru, skurðstofuhjúkrunarkonuna
og hjúkrunarnemana. Hún sá um
að halda herbergjunum þeirra
hreinum, en þær bjuggu flestar í
húsi á spítalalóðinni, færa þeim
morgunmat í rúmið þegar þær áttu
frí og ef þær bjuggu úti í bæ fór
Bogga með matinn heim til þeirra.
Hún sá um borðsalinn og færði
þeim matinn. Ef þær veiktust fór
Bogga með mat til þeirra og lið-
sinnti þeim. Það er merkilegt til
þess að hugsa í dag hversu mikið
hefur verið látið með hjúkrunar-
nema og hjúkrunarkonur þess
tíma. Sagði Bogga mér að eftir að
hún lét af þessu starfi og hóf störf í
þvottahúsi Landspítalans var
ákveðið að draga verulega úr þess-
ari þjónustu. Í þvottahúsinu vann
hún svo allt til starfsloka sinna árið
1977 og nefndi að fyrst eftir að hún
byrjaði þar fannst henni hún alltaf
vera í fríi. Hún fór að vinna vakta-
vinnu og fékk nú frístundir sem
hún þekkti ekki áður. Bogga naut
sín á ferðalögum og fór margar
styttri ferðir út um landið, lífsglöð
og ánægð með sitt. Aldrei ferðaðist
hún utanlands og sagðist ekki hafa
haft neinn áhuga fyrir því.
Þær systur Bogga, Helga og Val-
gerður keyptu sér íbúð á Njálsgötu
33b eftir að öll börn Valgerðar voru
uppkomin, en hún hafði misst mann
sinn, Ólaf G. Sigurðsson, árið 1948.
Þar bjuggu þær systur saman og
svo Bogga ein þegar hinar féllu frá.
Á Njálsgötuna var gott að koma
og minningar mínar um Boggu
hefjast þar. Boggu féll aldrei verk
úr hendi og hún hafði unun af fal-
legum litum. Þess bar garðurinn
hennar merki, skreyttur litskrúð-
ugum blómum og fallegum steinum
sem hún safnaði á ferðum sínum.
Bogga var listfeng og nokkra
skermana saumaði hún um ævina
og prjónaði mikið. Nokkur frænd-
systkina minna og bræður áttu hjá
Boggu athvarf á meðan þau stund-
uðu nám, bæði framhaldsskóla- og
háskólanám. Alltaf tók Bogga okk-
ur með glaðværð og opnum örm-
um. Hún opnaði malt og appelsín,
og á stundum var hitað alvöru
súkkulaði með rjóma, og bar í okk-
ur alls kyns góðgæti og gjafir.
Boggu líf og yndi var að gera fólk-
inu sínu gott, sem og öllu því fólki
sem hún þekkti og starfaði fyrir á
langri starfsævi. Hún naut sín vel í
verslunarferðum í miðbænum, sí-
fellt á höttunum eftir einhverju
smáræði til að gefa og gleðja með
því aðra. Það má með sanni segja
að ævi Boggu frænku hafi að mestu
leyti snúist um að gleðja aðra og
sýna þeim umhyggju með allri
sinni gjafmildi. Hún var lífsglöð
með eindæmum, hreinskiptin,
glettin og spaugsöm og lá ekki á
skoðunum sínum. Aldrei nokkurn
tímann heyrðist hún hallmæla ein-
um eða neinum. Hún fann alltaf
einhverjar skynsamlegar skýringar
á því ef fólk var eitthvað afundið og
dró hiklaust fram allar þær já-
kvæðu hliðar lífsins sem fundust.
Það var hrein unun og mikil lífsfyll-
ing að fá að njóta samvista við
hana. Heimurinn allur væri betri í
dag ef fleiri hefðu til að bera lífs-
viðhorf Boggu frænku.
Hún sagði stundum hlæjandi að
hún myndi örugglega verða hundr-
að ára. Ekki skeikaði henni um
mörg ár, en Bogga lést 2. apríl
1999, þá orðin 98 ára gömul. Síð-
ustu æviárunum eyddi hún á
Hrafnistu í Hafnarfirði og undi hag
sínum þar vel. Ógrynnin öll af
sokkaplöggum prjónaði hún á litla
sem stóra fætur og þótt sjónin væri
að mestu leyti farin prjónaði hún
allt fram í andlátið. Segja má að
Bogga frænka verði hundrað ára í
óeiginlegri merkingu, þrátt fyrir
allt. Bróðir minn Arnar Freyr og
kona hans Valrún, sem búsett eru í
Bolungarvík, eignuðust litla stúlku
3. janúar sl. og mun hún fá að bera
nafn Boggu, Sigurborg. Nú þegar
hundrað ár eru liðin frá fæðingu
hennar tekur ný Sigurborg við og
ber nafn hennar áfram inn í 21.
öldina. Þetta segir meira en mörg
orð um þann hlýhug sem ættingjar
Sigurborgar Guðmundsdóttur bera
til hennar. Í tilefni af 100 ára af-
mælinu ætla þeir að koma saman
og minnast einstakrar frænku, rifja
upp yndislegar og eftirminnilegar
samverustundir með henni og njóta
samvista hvert við annað eins og
Boggu var svo mikilvægt alla tíð.
Nú er hún Bogga frænka farin,
hún frænka sem var svo góð.
Hrímkaldur stendur eftir arinn,
er átti svo heita glóð.
Hún Bogga var íslensk alþýðukona,
erfiðu störfin vann.
Í gengi annarra óska og vona,
ómælda gleði fann.
Andann náði ekki að buga,
að augum þó bæri ský.
Af tærri birtu í hennar huga,
var heiðríkt fyrir því.
Slíka frænku var unun að eiga,
ótalin minningafjöld.
Ættingjum hennar ylja mega,
þá ytra er veröld köld.
(K.Á.)
Svandís Ingimundardóttir.
SIGURBORG
GUÐMUNDSDÓTTIR