Morgunblaðið - 21.07.2001, Blaðsíða 24

LISTIR
24 LAUGARDAGUR 21. JÚLÍ 2001 MORGUNBLAÐIÐ
“The kind word need not cost much,
The prise of praise can be cheap:
With half a loaf and empty cup.
I found myself a friend“
“Viking sayings, ca 880 AD“
Í aðfaraorðum sýningarskrár, skil-
greinir Eiríkur Þorláksson listsögu-
fræðingur og forstöðumaður Lista-
safna Reykjavíkur tilgang
framkvæmdarinnar, Flogið yfir
Heklu, í þá veru: Hvað er Ísland Ís-
lendingum við upphaf 21. aldarinnar?
– Hvað ætlum við Íslandi að vera okk-
ur sjálfum og sífellt fleiri gestum okk-
ar í framtíðinni? – Stórkostleg
skreyting sumarmynda/ – Dulúðugt
myndefni málverka – Ótakmarkaður
vettvangur virkjana?/ – Lítt snortinn
unaðsreitur umhverfissinna? Heldur
svo áfram: Sýningin er örlítið framlag
til þessarar umræðu. Þar hefur sýn-
ingarstjórinn Einar Garibaldi Eiríks-
son ferli sem hvetur okkur til um-
hugsunar um hvert hlutverk landsins
er – bæði í listum þjóðarinnar, vitund
og jafnvel viðskiptum; landið er hið
sama, en viðhorf íbúanna að breyt-
ast…
Þetta er viðamikil framkvæmd og
víða komið við, og þótt svo látið sé í
veðri vaka, að hér geti skoðandinn
metið og vegið hlutina eftir eigin höfði
skín strax í gegn, að hér er um að
ræða hlutdrægt endurvarp á hugar-
heimi sýningarstjórans, umhverfi,
tíðaranda, skólun og listrænu upp-
eldi. Virðist lifa í hugarheimi þar sem
allt er látið vaða, gripið í vinnubrögð
og gögn fortíðar af leikgleði henti-
seminnar, án nokkurra siðferðilegra
eftirþanka. Eitt er að sækja efnivið og
föng frjálslega til nútíðar sem fortíðar
í myndveraldir sínar líkt og t.d. John
Baldessari og Guðmundur Erró, en
annað að taka sjálf frumverkin til
handargagns og raða þeim upp eftir
eigin geðþótta og flokka í ósamstæða
heild og andhverfur. Vinnubrögð sem
ekki eru einasta vafasöm heldur mjög
umdeilanleg í þessu formi, þótt engan
veginn skuli þeim hafnað með öllu.
En forsendum er hér víxlað, tilheyra
löngu liðnum tímum er söfn voru
dimmir, handahófskenndir geymslu-
staðir listaverka sem fáir rötuðu í. Í
dag er þessu öðruvísi farið, listasöfn
ekki einasta troðfull af gögnum úr
fortíð sem almenningur getur nálgast
á mjög lífrænan og skilvirkan hátt,
heldur einnig forvitnu og vökulu fólki.
Skrifara þannig iðulega um og ó
innan um allan mannfjöldann á stór-
söfnum heimsins er svo er komið, sem
hefur margfaldast á hálfri öld og
eykst ár frá ári. Hér á síður að hafa
útskerið kæra, landlæga fáfræði og
skipulagsleysi sem viðmið um alla
heimsbyggðina. Þá er löngu liðin tíð
að til séu einhver kórrétt viðhorf um
starfsvettvang listasafna eða upp-
hengingar listaverka og finnast ein-
ungis í heilabúum fólks sem rekur
upp ramakvein ef hlutirnir eru öðru-
vísi en síðustu núhorf bjóða hverju
sinni og þá gengið að þeim af oflæti og
geðþótta, einnig á skjön við viðtekin
sannindi og staðreyndir.
Í formi sínu minnir framníngurinn í
Vestursal einmitt öllu meira á fortíð-
ina en núviðhorf um skilvirkar list-
rænar framkvæmdir í sögulegu sam-
hengi, þannig er hún bæði þung og
ósamstæð þrátt fyrir að hún sé hlutuð
niður í sex flokka. Þeir yfirleitt eitt-
hvað svo ruglingslegir og samheng-
islausir innbyrðis, og á köflum grípa
myndirnar inn í hver aðra svo sums
staðar er kraðak réttasta skilgrein-
ingin, einkum um gömlu landakortin
sem að auki eru í hálfrökkri. Og víða
sér í framúrskarandi myndverk sem
eru beinlínis myrt í upphengingunni
eða sparka hvert í annað eins og á sér
stað um málverk Nínu Tryggvadótt-
ur og Jóns Stefánssonar, enda minna
verið að hugsa um inntak hvers fyrir
sig en að fylgja einhverjum tilbúnum
sem ímynduðum stefnumörkum um
hinn rétta ás samtíðarinnar. Öllu skil-
virkar farið að á suðurvegg þar sem
saman hanga hlið við hlið málverk
þeirra Georgs Guðna og Kjarvals.
Þar fyrir utan raska skýringar-
myndir sjóneinbeitingunni, brugðið
upp beint á veggina að baki listaverk-
anna, sumar að auki af tímamótandi
listaverkum í heimslistinni. Leiða
hugann öllu frekar burt frá mynd-
verkunum sem hengd eru ofaní þær,
en að þær styrki og skýri heildar-
myndina og tilgang framkvæmdar-
innar, hins vegar eru myndbönd
þeirra Hafdísar Halldórsdóttur og
Bjarkar væn og skilvirk viðbót, þótt
ekki vísi þau beinlínis til Hekluslóða.
Enn er nokkur spurn hví víðþekktum
orðskvið úr Hávamálum er slengt
framan í áhorfandann á ensku líkt og
sú tunga hafi forréttindi. Sé æðra
móðurmálinu og þannig séð vitrænn
og leiðandi uppsláttur er falli inn í
ímyndina um náttúrusýn Íslendinga
og eldfjallið Heklu, eða hvað afþrykk
af yfirborði erlends fjalls hafi með
sjónræna nálgun okkar við náttúru
Íslands að gera? Og svo við snúum
okkur beint að heimaslóðum; hvað
tengir eldfjallið Heklu útsýni til
Herðubreiðar úr hópferðabíl, eða til
að mynda stórar ljósmyndir af hinum
ungu og kynþokkafullu róðum Gjörn-
ingaklúbbsins, með bláma æskublóm-
ans og sakleysisins en ekki síður
lostafull fyrirheit er renna saman við
víðátturnar í bakgrunninum?
Þá kemur um form og innihald sér-
viskuleg og flókin sýningarskráin
hinum almenna sýningargesti naum-
ast niður á jörðina, gerir hann frekar
enn áttavilltari.
Ekki hefur skrifari hið minnsta á
móti því að hlutirnir séu stokkaðir
upp á þennan hátt, en eitthvað er það
mjög á reiki að skilgreiningin, flogið
yfir Heklu, sé rétt og viðeigandi um
þennan samhengislausa gjörning. Má
frekar telja hann náttúruvæna inn-
setningu, þar sem framandi föng, ís-
lenzk náttúrusköp og eldfjallið Hekla
eiga stefnumót, eru vend og ívaf utan
um mikla ósamstæða fyrirferð.
MYNDLIST
K j a r v a l s s t a ð i r
Opið alla daga frá 10-18.
Til 19. ágúst. Aðgangur
400 krónur í allt húsið.
MYNDVERK
SÝNINGARSTJÓRI/
EINAR GARIBALDI
„Flogið yfir
Heklu“
Bragi Ásgeirsson
Gjörningaklúbburinn, tölvuunnar ljósmyndir. Halldór Ásgeirsson: Bráðið
hraun. Að baki, Hreinn Friðfinnsson: Frá Mont Sainte Victoire, afþrykk.
Vilborg Dagbjartsdóttir: Ljóð. Loks sér lengst til hægri í málverk Eyjólfs
Einarssonar: Hverfill, málað í Ljósárfossvirkjun á menningarborgarári.
Í FLJÓTU bragði virðast áhöld-
in trilla og tónsproti eiga fátt sam-
eiginlegt. Það fyrrnefnda notað við
járnabindingar í steinsteyptum nú-
tímamannvirkjum, tónsprotinn hið
leiðandi, máttuga hjálpartæki
hljómsveitarstjórnenda við að
galdra fram hinn eina sanna tón
og takt. Böðvar Bjarki Pétursson
sýnir okkur hinsvegar í heimild-
armyndinni Lúðrasveit og brú að
þegar grannt er skoðað eiga þau
firnamargt sameiginlegt. Ekki síst
sem undirstöðuhlutir við að móta
samfélagið einsog við viljum hafa
það. Hvar værum við stödd án
steinsteypu og tónlistar; brúar- og
tónsmíða?
Böðvar Bjarki (myndirnar um
Sigga Valla, o.fl. o.fl.), og hans
fólk, fylgdist grannt með atferli
brúarvinnuverkstjórans Hauks
Karlssonar og smiðanna hans í
eina átján mánuði á árunum 1997–
98, og lúðrasveitarstjórnandans
Páls P. Pálssonar, sem á sama
tíma stóð í ströngu við að æfa eldri
félaga í Lúðrasveit Reykjavíkur
vegna fyrirhugaðs konserts. Jafn-
framt því sem hann stjórnaði
hljómsveit Íslensku óperunnar og
var önnum kafinn við að semja
tónverk til flutnings í fæðingar-
borg sinni, Graz í Austurríki.
Úr þessum ólíka efnivið verður
ein allsherjarsymfónía lúðrablást-
urs, hamarshögga, vatns og vinda,
lita, tóna, ljóss og skugga. Nokkuð
grautarkennd að vísu, einkum er á
líður brúarsmíðina og útgáfan fyr-
ir bíósýningar er alltof löng. Mað-
ur getur ímyndað sér að hljóm-
kviðan sé talsvert beinskeyttari í
sjónvarpsmyndarforminu, sem er
u.þ.b. hálftíma styttri. Hvað sem
því líður er hugmyndin athyglis-
verð og úrvinnslan að flestu leyti
öllum til sóma. Það er ekki síst að
þakka þeim Hauki og Páli, völ-
undar, sem bera hitann og þung-
ann af önnum dagsins. Haukur er
forvitnileg manngerð sem fyllir vel
út í mynd sem Lúðrasveit og brú.
Skilmerkilegur og launfyndinn.
Báðir halda þeir vel sínu striki,
þetta eru menn sem missa ekki
taktinn, hvor á sinn máta. Myndin
kemur víða við og sýnir á
skemmtilegan hátt ýmsar hliðar á
ólíkum, sjaldséðum þáttum sem
við leiðum sjaldan hugann að en
skipta þó svo miklu máli í um-
hverfi okkar.
KVIKMYNDIR
H á s k ó l a b í ó /
F i l m u n d u r

Leikstjóri og handritshöfundur
Böðvar Bjarki Pétursson. Hljóð-
taka Bruno Pisek, o.fl. Hljóð-
vinnsla: Ingvar Lundberg, Kjartan
Kjartansson, o.fl. Kvikmyndatöku-
stjóri Böðvar Bjarki Pétursson o.fl.
Klipping Þuríður Einarsdóttir.
Helstu viðmælendur Páll Pam-
pichler Pálsson, Haukur Karlsson,
Kristjana Ísleifsdóttir, Hafdís
Hauksdóttir. Sýningartími 85 mín.
Íslensk heimildarmynd, gerð með
aðstoð WDR, Köln og Norræna
kvikmynda- og sjónvarpssjóðnum.
2001.
Lúðrasveit og brú
Trillan og
tónsprotinn
Sæbjörn Valdimarsson
ANNAÐ KVÖLD, sunnudagskvöld,
mun trío Szymon kuran leika tónlist
fyrir gesti Café Ozio. Tríóið leikur
latin tónlist í bland við frumsamið
efni og eru áhrifin fengin víða að.
Það er fiðluleikarinn Szymon Kur-
an sem fer fyrir flokknum, en aðrir
meðlimir hans eru slagverksleikar-
inn Þórdís Claessen og gítarleikar-
inn Hafdís Bjarnadóttir.
Þess má geta að tríóið gaf á dög-
unum út geisladiskinn Live in
Reykjavik.
Tónleikarnir hefjast að venju kl.
21.30.
Miðaverð er 600 kr.
Djasstón-
leikar á
Café Ozio
LAUGARDAGINN 21. júlí, klukkan
16, opnar Guðný Rósa Ingimarsdóttir
sýningu á galleri@hlemmur.is. Þetta
er hennar sjötta einkasýning. Sýning-
in ber yfirskriftina „Tognuð tunga“
en þar ferðast listakonan á milli nokk-
urra augnablika með aðstoð verka frá
þessu og síðasta ári. „Eftir bruna
hverrar skepnu var innvolsið eins og
öfugsnúið. Við eyddum nokkrum vik-
um á röngunni. Svo kom að því að ein-
hver sagði eitthvað sem fletti okkur
inn aftur. Veggur skyldi byggður til
varnar svo ekki yrðu á okkur varan-
legar skemmdir.“ Guðný Rósa út-
skrifaðist frá MHÍ 1994 og hélt þá til
náms í Brussel þar sem hún hefur
verið búsett síðan. Hún hefur verið
virk í sýningahaldi þar ytra og hlotið
viðurkenningar fyrir störf sín þar og
hér heima, meðal annars úr Styrkt-
arsjóði Svavars Guðnasonar listmál-
ara og frú, Ástu Eiríksdóttur. Guðný
Rósa hefur nýlega haldið einkasýn-
ingar í Musée de la tapisserie de
Tournai, Belgíu, galleri@hlemmur.is,
Reykjavík, og Les Temoins Occulist-
es asbl Brussel, Belgíu. Meðal sam-
sýninga sem hún hefur tekið þátt í ný-
lega eru Open Moving art studio,
Brussel, Belgíu, Regards de femmes
Mediatine, Brussel, Belgíu, Opið/
Lokað galleri@hlemmur.is, Reykja-
vík, Les Temoins Occulistes asbl,
Brussel, Belgíu, Trames d’artiste, Le
Centre culturel de Schaerbeek og
Abel Joseph gallery, Brussel, Belgíu
og Miedzynarodowe Triennale Tkan-
iny Lodz, Póllandi.
galleri@hlemmur.is er opið frá
fimmtudegi til sunnudags, kl. 14–18.
Sýningunni lýkur 12. ágúst. Athugið
að engin boðskort hafa verið send út
en allir eru hjartanlega velkomnir.
Tognuð tunga á
galleri@hlemmur.is
HAGYRÐINGAMÓT verður í
íþróttahúsinu á Siglufirði í dag til
styrktar Þjóðlagasetri sr. Bjarna
Þorsteinssonar. Þar mætast fjórir
landsþekktir hagyrðingar: Halldór
Blöndal, forseti Alþingis, séra
Hjálmar Jónsson dómkirkjuprest-
ur, Ósk Þorkelsdóttir, útgerðar-
maður á Húsavík, og Þórarinn Eld-
járn, rithöfundur. Að lokinni
rimmu þeirra verður stiginn dans
við undirleik siglfirsku hljómsveit-
arinnar Storma.
Hagyrðingakvöldið er haldið til
styrktar uppbyggingu Þjóðlaga-
seturs sr. Bjarna Þorsteinssonar á
Siglufirði. Eins og kunnugt er festi
Félag um Þjóðlagasetur sr. Bjarna
Þorsteinssonar kaup á Maðdömu-
húsinu svokallaða, elsta húsi Siglu-
fjarðar, en því er ætlað að hýsa
þjóðlagasetrið. Sr. Bjarni bjó í
Maðdömuhúsinu meðan hann vann
að þjóðlagasöfnun sinni í lok 19.
aldar og þar urðu Hátíðarsöngv-
arnir til sem sungnir eru í kirkjum
landsins á stórhátíðum kirkjunnar.
Ætlunin er að hefja endurbætur á
Maðdömuhúsinu og koma því í
upphaflegt horf.
Hagyrðingakvöldið hefst kl.
21.00 og dansleikurinn um kl. 23.30
Hagyrðingamót í íþrótta-
húsinu á Siglufirði
NORSKI listamaðurinn Stian
Rönning opnar sína fyrstu einka-
sýningu á Íslandi í Gallerí Geysi
V/Ingólfstorg í dag laugardag milli
kl: 16:00-18:00. Sýningin ber yf-
irskriftina: „Sérð Þú það sem Ég
sé.“
Rönning sýnir ljósmyndir sem
eru teknar á Thailandi, Laos, Nor-
egi og Íslandi á árunum 1999-2001.
Allir eru velkomnir við opnun
sýningarinnar eða síðar.
Sýningin stendur til ágústloka.
Stian Rönning
sýnir í Gallerí
Geysi
FYRSTA tölublað fyrsta ár-
gangs Fálkans, menning-
arblaðs, hefur litið dagsins
ljós. Ritstjórn er í höndum
Ragnars Halldórssonar, en í
ritnefnd sitja þau Salvör Nor-
dal og Matthías Johannessen.
Útgefandi er Íslenska kvik-
myndastofan ehf.
Fálkinn tekur aftur til
starfa eftir 35 ára hlé, en á
árunum 1928-66 kom út blað í
Reykjavík undir sama nafni.
Nú hefur blaðið breytt stefnu
sinni og mun fjalla um listir
og menningu. Ragnar Hall-
dórsson ritstjóri segir m.a. í
upphafsgrein: „Allir mæli-
kvarðar á sannleika og fegurð
virðast horfnir. Trúin, listin og
heimspekin hjálpa okkur að
lifa af, veita okkur andleg
verðmæti sem eru lífs-
nauðsynleg ... Við viljum örva
fegurðarskynið með því að
benda á það sem er fallegt og
fagurfræðilega athyglisvert
með hjálp fólks sem hefur
næmt auga fyrir slíku.“
Í þessu fyrsta tölublaði má
meðal annars finna grein eftir
Vigdísi Finnbogadóttur, Ljóð-
mál Matthíasar Johannessen,
umfjöllun um ljósmyndarann
Ara Magg, ljóð eftir Guðberg
Bergsson og greinar skrifaðar
frá París, London og New
York af Erró, leiklistarnem-
anum Anítu Briem og ljós-
myndaranum Önnu Pálma-
dóttur, auk ítarlegra
upplýsinga um hvað sé á döf-
inni í menningarheiminum á
næstunni.
Tímarit
TÁKNMÁLSTÚLKUR tekur þátt í
leiðsögn um Errósýninguna í Lista-
safni Reykjavíkur í Hafnarhúsi á
sunnudag kl. 16. Sýningin spannar
allan feril listamannsins og er í öllum
sölum safnins.
Táknmáls-
leiðsögn um
Errósýningu
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦