Morgunblaðið - 08.09.2001, Blaðsíða 32

LISTIR
32 LAUGARDAGUR 8. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÍSLENSKUDEILD hefur verið við
Manitoba-háskóla í Kanada í hálfa
öld og í tilefni tímamótanna verður
sérstök hátíðardagskrá í háskólan-
um dagana 20. til 22. september.
Íslenskukennsla var hluti af lífi Ís-
lendinga sem fluttu fyrst til Mani-
toba árið 1875 og þeirra sem á eftir
komu. Hún var t.d. hluti námsins í ís-
lenska gagnfræðaskólanum Jon
Bjarnason Academy í Winnipeg 1914
til 1940. Íslenska var kennd við
Wesley College, sem síðar varð
Winnipeg-háskóli, árin 1901 til 1926
og segja má að íslenskudeildin við
Manitoba-háskóla hafi tekið við í
þeim tilgangi að standa vörð um ís-
lenska menningu, tryggja íslensku-
kennslu og auka áhuga á sameigin-
legri sögu Íslands og Ameríku.
Íslenskudeild Manitoba-háskóla
var komið á laggirnar 1951 að frum-
kvæði fólks af íslenskum ættum sem
búsett var í Norður-Ameríku og tók
þátt í söfnun til þess að draumur um
íslenska háskóladeild gæti orðið að
veruleika. Dr. Finnbogi Guðmunds-
son var fyrsti yfirmaður íslensku-
deildarinnar en Haraldur Bessason
tók við af honum árið 1956 og gegndi
stöðu deildarforseta til 1987. Dr.
Kirsten Wolf var ráðin árið 1988 en
David Arnason tók við stjórn deild-
arinnar sumarið 1999. Auk þess hafa
ýmsir kennt við deildina í hlutastarfi
en 1992 var bætt við stöðu til að sinna
sérstaklega vestur-íslenskum fræð-
um og hefur Kristín Jóhannsdóttir
málfræðingur kennt við deildina síð-
an haustið 1999.
Undanfarin misseri hefur verið í
gangi söfnunin „Valuing Icelandic
Presence“ eða „Metið íslenska nær-
veru“ með það að markmiði að safna
tveimur milljónum kanadískra doll-
ara, um 130 millj. kr., til þess að
treysta stöðu íslenskudeildarinnar
og íslenska bókasafnsins við háskól-
ann. Í því sambandi má nefna að
haustið 1999 lögðu ríkisstjórn Ís-
lands, Eimskip og háskólasjóður Há-
skóla Íslands framlag í sjóðinn sem
nemur samtals milljón kanadískum
dollurum.
Haraldur Bessason
heiðursgestur
Í tilefni tímamótanna verður sýn-
ingin „Heimskautslöndin unaðslegu:
Arfleifð Vilhjálms Stefánssonar“
opnuð í sýningarsalnum Paul H.T.
Thorlakson í húsnæði íslenska bóka-
safnsins við Manitoba-háskóla og
sýndar íslenskar kvikmyndir. Har-
aldur Bessason, fyrrverandi háskóla-
rektor á Akureyri og deildarforseti
íslenskudeildar Manitoba-háskóla
lengur en nokkur annar, verður heið-
ursgestur og flytur ræðu en auk hans
verða tveir gestir frá Íslandi. Þór-
arinn Eldjárn skáld les úr verkum
sínum og Hallgerður Gísladóttir,
deildarstjóri þjóðháttadeildar Þjóð-
minjasafns Íslands, flytur erindi um
sérkenni íslenskra matarhátta.
Hátíðardagskrá í tilefni 50 ára afmælis
Íslenskudeild við Mani-
toba-háskóla í hálfa öld
Morgunblaðið/Kristinn
David Arnason, Kristín Jóhannsdóttir og Haraldur Bessason á skrif-
stofu deildarforseta íslenskudeildar Manitoba-háskóla.

 

 

HJÁ mörgum af stóru tón-
skáldunum má greina ákveðin
tónferliseinkenni sem ganga eins
og rauður þráður í gegnum ólík
tónverk og hjá Stravinskí má
merkja mjög sterk stefræn tengsl
í mörgum verkum samin árin eft-
ir að Vorblótið var samið 1911 og
á það við um þrjú smáverk samin
1919 fyrir A og B klarinett. Næg-
ir að nefna notkun forslaga og
jafnvel stefjabrota, er minna
mjög á tónferlið í Vorblóti en um
sama leiti voru Saga her-
mannsins, sem er til í ýmsum
gerðum og söngballettinn Pulc-
inella (Pergolesi) flutt undir
stjórn Ansermet. Klarinettuleik-
arinn Freyja Gunnlaugsdótir hef-
ur nýlega lokið framhaldsnámi
frá Hanns Eisler tónlistarhá-
skólanum í Berlin og hélt sína
„Debut“-tónleika hér á landi sl.
miðvikudagskvöld í Salnum og
hóf tónleikana á þremur verkum
fyrir einleiksklarinett eftir Strav-
inskí. Ekki fór á milli mála, að
Freyja hefur klarinettið þegar vel
á valdi sínu, bæði hvað snertir
tónmyndun á víðfeðmu tónsviði
hljóðfærisins og leiktækni og var
flutningur hennar meira en vel
framfærður og sannfærandi.
Meginviðfangsefni Freyju á
þessum tónleikum
var f-moll klarin-
ettusónatan eftir
Brahms, er var ein-
staklega fallega flutt
af Freyju, nokkuð við
hægari mörkin þó,
þannig að sónatan
var á köflum sérlega
mildilega flutt af
hálfu Freyju. Það
skyggði nokkuð á, að
píanistinn Stefan
Paul hafði þungbúið
tónmál píanósins ekki
fyllilega á valdi sínu,
var sérstaklega trufl-
andi hversu hamr-
andi sterku kaflarnir
urðu og ekki síst vegna þess að
flygillinn var galopinn. Það sem
þó bætti nokkuð úr skák, voru
miklar andstæður í styrk hjá pí-
anistanum og þá naut sín sérlega
fallegur og músíkalskur leikur
Freyju. Eftir hlé var einleiksverk
eftir Stochausen, sem nefnist In
Freundschaft og var þessi vina-
fagnaður hugsaður sem eins kon-
ar klarinettu-dans, með alls kon-
ar fettum og brettum og víst er
að góður „kóreograf“ gæti gert
meira úr ýmsum hreyfimynstrum
verksins. Hjá Freyju voru hreyf-
ingarnar einum of oft endurtekn-
ar og því varð verkið í heild
nokkuð langdregið en hins vegar
var leikur Freyju svo vel fram-
færður að unun var á að hlýða.
Lokaverk tónleikanna var tríóið
Contrasts, eftir Bela Bartók, er
var frumflutt af Joseph Szigeti,
Benny Goodmann og Egon Petri.
Verkið er byggt á þjóðlegum
stefjum og er þar leikið með alls
konar andstæður í tóntaki og
þótti verkið merkilegt fyrir það,
að vera í senn þjóðlegt ungverskt
dansverk, með
djassívafi og nútíma-
legt í tónskipan. Að
nokkru leiti eru and-
stæðurnar fólgnar í
tónmáli píanósins
gegn fiðlunni og
klarinettinu. Þarna
var píanóröddin allt
of sterk, svo að fiðlu-
röddin hvarf að
mestu en klarinettu-
leikarinn náði að
halda sínum hlut að
nokkru. Í kadensun-
um, þeirri fyrri, var
leikur Freyju glæsi-
legur og í þeirri
seinni, í lokakaflan-
um, kom allt í einu í ljós, að fiðlu-
leikarinn Hrafnhildur Atladóttir
er frábær fiðlari. Það var misráð-
ið að hafa flygilinn galopinn, ekki
síst vegna þess að píanóleikaran-
um Stefan Paul hættir og til að
ofgera í styrk og má segja að
andstæður verksins hafi birst í
togstreytunni um styrkleikavöld-
in og þess vegna var eins og
Hrafnhildur Atladóttir kæmi allt
í einu úr felum í kadensunni og
laus við hávaðann í galopnum
flyglinum, sýndi þá, svo að ekki
verður um villst, að hún er frá-
bær fiðlari. Aðalstjarna kvöldsins
var Freyja Gunnlaugsdóttir og í
verkunum eftir Stravinskí og vin-
arþelinu eftir Stockhausen, var
leikur hennar frábærlega mótað-
ur og þó stundum slægi á skugga
í sónötunni eftir Brahms, sem
ekki var hennar sök, sýndi hún
þar á köflum einstaklega fallega
mótaðan leik, svo að ekki má
minna vera en að útnefna Freyju
sem frábæran klarinettuleikara.
Fallegur klarinettuleikur
TÓNLIST
S a l u r i n n
Freyja Gunnlaugsdóttir, Hrafn-
hildur Atladóttir og Stefan
Paul fluttu verk eftir Stravinskí,
Brahms, Stockhausen og
Bartók. Miðvikudagurinn 5.
september, 2001.
KAMMERTÓNLIST
Jón Ásgeirsson
Freyja
Gunnlaugsdóttir
SJÖ af tíu kjörræðismönnum Ís-
lands í Kanada sóttu fimmtu ráð-
stefnu utanríkisráðuneytisins fyrir
kjörræðismenn Íslands í vikunni.
Þetta var í fyrsta sinn sem þeir
hittust og notuðu sendiherrahjón
Íslands í Kanada, Hjálmar W.
Hannesson og Anna Birgis, tæki-
færið, og buðu þeim og mökum
þeirra í kvöldverð í sumarbústað
sínum við Álftavatn. „Kanada er
stórt land og það var kærkomið
tækifæri að hittast óformlega til
að hrista fólkið saman,“ sagði
Hjálmar af þessu tilefni.
Neil Bardal, kjörræðismaður
Íslands í Gimli í Manitoba, Jón
Örn Jónsson, kjörræðismaður í
Regina í Saskatchewan, og John
C. Risley, kjörræðismaður í Hali-
fax, áttu ekki heimangengt á ráð-
stefnuna og Eiður Guðnason, að-
alræðismaður Íslands í Winnipeg,
komst ekki í bústaðinn, en á
myndinni eru frá vinstri í aftari
röð Patsi og Jón Ragnar Johnson,
ræðishjón í Toronto, Erika Ker-
eny, eiginkona Davids Franklins í
Montreal, William og Nancy
Turner, aðalræðismannshjón í
Montreal, Heather Alda Ireland,
aðalræðismaður í Vancouver,
John Joy, ræðismaður í St. John’s,
Guðmundur Albert Árnason, ræð-
ismaður í Edmonton, Bill Ireland,
eiginmaður Heather Ireland í
Vancouver, og Guðrún Jörunds-
dóttir og Hallgrímur Benedikts-
son, ræðismannshjón í Calgary.
Fremri röð frá vinstri: David
Franklin, ræðismaður í Montreal,
Anna Birgis, sendiherrafrú,
Hjálmar W. Hannesson, sendi-
herra, og Helga Harfied, eigin-
kona Guðmundar Alberts Árna-
sonar í Edmonton.
Kanadískir ræðis-
menn á Íslandi
HAUSTSÝNING Skaftfells, menn-
ingarmiðstöðvar á Seyðisfirði opnar
í dag, laugardag. Þar sýna þau Ás-
mundur Ásmundsson, Gabríela
Friðriksdóttir, Gunnhildur Hauks-
dóttir, Magnús Sigurðarson, Sirra
Sigrún Sigurðardóttir og Steingrím-
ur Eyfjörð verk sem eru unnin bæði
á staðnum og utan. Samstarf um
þessa sýningu hefur myndast milli
Nýlistasafnsins og Skaftfells Menn-
ingarmiðstöðvar, sem munu samein-
ast um útgáfu bókar, sem unnin er af
sexmenningunum.
Garðar Rúnar Sigurgeirsson er
umsjónarmaður sýningarinnar.
Hann segir erfitt að tjá sig um sýn-
inguna nema hafa fyrst drukkið tvo
bolla af sterku kaffi. Segir þó að Ás-
mundur, Sirra og Gunnhildur hafi
um skeið starfað saman en fái nú til
liðs við sig þau Magnús, Steingrím
og Gabríelu til þess að setja fram
samsýningu þar sem mjög ákveðin
sjónarhorn eru tekin fyrir en brenni-
punkturinn þó sá sami.
Athyglisvert þykir hversu mikinn
áhuga verkefnið hefur vakið hjá list-
unnendum sunnanlands, því stór
langferðabifreið fullskipuð fólki sem
ætlar að vera við opnun sýningarinn-
ar lagði af stað frá Gráa kettinum í
Reykjavík síðdegis í gær og var
væntanleg til Seyðisfjarðar í nótt.
Sýningin opnar klukkan 20 og stend-
ur til 18. nóvember.
Morgunblaðið/Pétur Kristjánsson
Samstarfsfólk. Frá vinstri Sirra Sigrún Sigurðardóttir, Steingrímur Ey-
fjörð, Gabríela Friðriksdóttir, Garðar Rúnar Sigurgeirsson, Magnús
Sigurðarson, Gunnhildur Hauksdóttir og Ásmundur Ásmundsson.
Fjölmenni á
haustsýningu
Seyðisfirði. Morgunblaðið.