Morgunblaðið - 27.09.2001, Side 22

NEYTENDUR
22 FIMMTUDAGUR 27. SEPTEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ESSÓ-stöðvarnar
Gildir til 30. sept. nú kr. áður kr. mælie.
Maryland-kex, 4 teg., 150 g 125 139 840 kg
Magic, 250 ml 159 180 636 ltr
Mónu Rommý, 25 g 45 55 1.800 kg
Toblerone, 50 g 79 110 1.580 kg
Yankie stórt, 80 g 85 105 1.070 kg
Sóma-samloka 189 215 1.460 kg
Fanta, 0,5 ltr 109 130 218 ltr
FJARÐARKAUP
Gildir til 29. sept. nú kr. áður kr. mælie.
Nautahakk 695 898 695 kg
Nautagúllas 896 1.098 896 kg
Hversdagsís, 4 teg. 186 186 186 ltr
Londonlamb 898 1.290 898 kg
SAMKAUP
Gildir til 30. sept. nú kr. áður kr. mælie.
Knorr indverskur rísréttur, 256 g 237 279 920 kg
Goða Vínarpylsur 599 798 599 kg
Knorr orientalsk rísréttur, 255 g 237 279 920 kg
Knorr chicken curry, 324 g 237 279 730 kg
SELECT-verslanir
Gildir til 10. okt. nú kr. áður kr. mælie.
Pipp-piparmyntusúkkulaði 49 75
Cavendish&Harvey-brjóstsykur 199 255
Trópí í flösku, 300 ml 99 115 330 ltr
UPPGRIP-verslanir OLÍS
Októbertilboð nú kr áður kr. mælie.
Egils orka 0,5 ltr. 129 150 258 ltr
Kaffi Gevalia, 250 g 165 195 660 kg
Läkerol, 3 teg. 65 85 65 pk.
ÞÍN VERSLUN
Gildir til 3. október nú kr. áður kr. mælie
Búrfells-nautahakk 599 749 599 kg
Búrfells-nautagúllas 1.078 1.348 1.078 kg
Dönsk lifrarkæfa, 380 g 174 218 452 kg
Hunt’s-tómatsósa, 680 g 139 157 194 kg
Hunt’s-spaghettisósa, 751 g 198 228 257 kg
Tilda Basmati-hrísgrjón, 500 g 189 236 378 kg
Tilda Tandoori-sósa, 350 g 289 329 809 kg
Toblerone Milk, 200 g 299 345 1.495 kg
Hel
garTILBOÐIN
HIKK ehf. stendur fyrir kynningu á
Snapple ávaxtadrykkjum í Nýkaupi
í dag og næstu daga. Snapple
drykkirnir eru án kolsýrings og
gerviefna. Auk ávaxtasafanna er til
Snapple íste, sem og Whipper
Snapple, undanrennudrykkur með
ávaxtasafa og ávaxtamauki. Snapple
drykkirnir fást nú í fyrsta sinn í
völdum stórverslunum, sem og á
smærri sölustöðum, að sögn inn-
flytjanda.
Snapple-
kynning
Morgunblaðið/Ásdís
NÝTT
FLUGVELLIR, sem oft er hampað á grundvelli fram-
sýnnar hönnunar eða tækni, eru mun skaðlegri heilsu
manna og vistkerfinu en áður var talið, segir Ed Ayres, rit-
stjóri WorldWatch, mánaðarrits samnefndra umhverf-
issamtaka í nýlegri grein í tímaritinu. „Á seinni árum virð-
ast neikvæð áhrif [flugvalla] hafa farið síversnandi. Á fyrstu
tveimur mínútum eftir flugtak veldur vél af gerðinni 747
jafnmikilli loftmengun og 3.000 bílar, að því er fram kemur í
rannsókn Ráðs um verndun þjóðarauðlinda (Natural Re-
sources Defense Council, NCAR). Rannsóknir hafa leitt í
ljós stóraukna tíðni á sálrænum kvillum, hrörnunar-
sjúkdómum og dauðsföllum meðal fólks sem vinnur á flug-
völlum eða býr í grenndinni. Hundruð grasrótarsamtaka
telja að nú sé tími til kominn að endurskoða leyfi risavax-
inna flugvéla til þess að fljúga aftur og aftur með háværum
drunum inn og út úr þéttri íbúðarbyggð.“
Síaukinn fjöldi risaflugvalla byggist ennfremur á þeirri
viðteknu skoðun að eina lausnin á aukinni spurn eftir flug-
ferðum sé sú að leggja sífellt stærra land, meira eldsneyti
og loftrými af mörkum, segir jafnframt.
„Á undanförnum árum hafa nýir risaflugvellir birst í
landslaginu víðs vegar um heiminn, frá Denver til Abu
Dhabi, til Bangkok ... Í Kína eru 18 nýir flugvellir í bygg-
ingu sem stendur og áætlað að 21 rísi til viðbótar fram til
ársins 2005. Í Mexíkó er búið að skipuleggja byggingu 20
nýrra flugvalla á Baja skaga einum saman.“
Rannsóknir á afleiðingum flugvélaútblásturs í grennd við
O’Hare flugvöll í Chicago leiðir ennfremur í ljós „gríðarlega
hátt hlutfall“ að minnsta kosti þriggja krabbameinsvald-
andi efna í andrúmsloftinu, auk 200 annarra eiturefna.
„Niðurstöðurnar gefa til kynna umtalsverða aukningu á
áhættunni á krabbameini hjá íbúum í grennd við flugvelli,
þótt þotuumferð sé ekki meiri en 15 vélar á dag.“
70% aukning á tíðni krabbameins
Einnig segir að borgir og flugvellir fari sífellt stækkandi
og því fjölgi þeim sem búa fyrir neðan eða í grennd við flug-
leiðir í sífellu. „Athugun heilsufarsupplýsinga um íbúa í
grennd við SeaTac flugvöll í Seattle frá 1991–1995 sýndi
50% aukningu á ungbarnadauða í grennd við flugvöllinn,
57% aukningu á hjartasjúkdómum og 36% aukningu á tíðni
krabbameins. Meðalaldur íbúa í grennd við flugvöllinn var
jafnframt 5,6 árum styttri. Svipað mynstur var leitt í ljós í
Chicago þar sem tíðni krabbameins meðal íbúa í grennd við
O’Hare flugvöll var 70% hærri en í Chicago borg almennt ...
Nýrri og ekki síður ógnvekjandi niðurstöður hafa komið í
ljós um áhrif hávaðamengunar, sem ekki felast eingöngu í
álagi á taugakerfi og svefntruflunum. Rannsókn á 9–10 ára
börnum búsettum nálægt flugleiðum að nýjum flugvelli í
München sýndi ennfremur fram á umtalsvert hærri blóð-
þrýsting og hækkun á hlutfalli streituhormóna í blóði, í
samanburði við börn í sama aldurshópi og búsett á svip-
uðum slóðum áður en völlurinn var opnaður. „Umrædd
hormón eru talin eiga þátt í ýmsum veikindum fullorðins-
áranna, sumum lífshættulegum, svo sem háum blóðþrýst-
ingi, aukinni blóðfitu, hjartasjúkdómum og fækkun frumna
sem berjast gegn sýkingum. Rannsóknin í München, sem
unnin var af Cornell University College of Human Ecology,
leiddi ennfremur í ljós að börn vön hávaða af flugumferð
ættu erfiðara með að læra að lesa, þar sem þau útilokuðu
frekar hljóð af samræðum í kringum sig.
Skaðsemi hávaða sönnuð
„Þetta er sennilega órækasta sönnun þess að hávaði valdi
streitu og sé fólki skaðlegur,“ er haft eftir Gary Evans pró-
fessor við Cornell.
Þá er bent á að vatnsból nærri flugvöllum séu oft menguð
af efnum sem notuð eru gegn ísingu, hreinsi- og leysiefnum
og eldsneytislosun. „Auk þess sem bygging stórra flugvalla
rétt utan við byggð veldur [mikilli aukningu] bílaumferðar,
sem og neikvæðum áhrifum útþenslu byggðar á heilsu
manna og umhverfi.“
Ed Ayres, ritstjóri WorldWatch segir skjóta skökku við
að heilbrigðisyfirvöld geti látið framfylgja algeru reyk-
ingabanni á flugvöllum en hafi ekkert vald til þess að hafa
áhrif á hönnun flugbrauta, sem hugsanlega hafi „miklu
meiri áhrif á magn krabbameinsvaldandi efna í loftinu sem
flugvallarstarfsmenn og -gestir anda að sér“.
„Að mati NCAR menga tæpir fjórir lítrar af brenndu
flugvélaeldsneyti um 32.000 lítra af lofti að slíku marki að
hættulegt, ef ekki banvænt væri, að anda því að sér. Eina
ástæða þess að enginn lætur lífið er sú hversu hratt útblást-
urinn dreifist um andrúmsloftið, en hversu lengi getur hið
takmarkaða loftrými tekið við?
Ekki er fylgst með þotuútblæstri á sama hátt og út-
blæstri bifreiða og gallar í lagasetningum hafa leitt til þess í
Bandaríkjunum að flugvellir þurfa hvorki að gefa stjórn-
völdum skýrslu um loftmengun né fara eftir opinberum við-
miðunarreglum um ráðstafanir gegn henni,“ segir Ayres og
bætir loks við að í huga flestra einskorðist vandamál á flug-
völlum því miður enn þá við biðraðir og tafir á flugi.
Flugvellir skaðlegri heilsufari og vistkerfi en áður var talið
Ungbarnadauði
og krabbamein
algengara við
stóra flugvelli
Reuters
Hávaði af völdum flugumferðar veldur streitu, lestr-
arörðugleikum og hærri blóðþrýstingi hjá börnum.