Vísir - 05.01.1980, Blaðsíða 18

vtsrn
Laugardagur 5. janúar 1980
18
kvenfólk hvar sem hann kemur
þvi við. Ahugi Shaffersbeinistþó
fremur aB Deusi — guBi — en
Amadeusi, eBa öllu heldur þeim
sem haldnir eru „guBlegum inn-
blæstri”. Mozart er aBeins al-
varlegur þegar talaB er um tón-
list eBa leikur hana. Annars er
hann einsog trúBur, ofvaxiB
barn og hneigBur til kynóra.
Shaffer gerir sér grein fyrir
þvi aB ýmsir kunna aB hneyksl
ast af þeirri mynd sém hann
gefur af Mozart en segir þaB
helst vera þá sem fyrirfram hafi
búist viB honum sem einhvers-
konar postulinsdúkku.
,,En ekki einasta setning er
tilbúningur”, segir hann.
„Þetta er allt Mozart, hvert
orB!” Ég vann aB þessu verki I
þrjú ár, las bréf Mozarts og
þaú eru geysimörg. Hann gat
veriö afskaplega stórorBur, til-
litslaus og stundum klámfeng-
inn.”
ÞaB sem mest heillaBi Shaffer
I sambandi viB Mozart er sú
dulúB sem umlykur hann. AB
skrifa niBur nótur allra verka
Mozarts tekur meiri tima en þaB
tók hann aB semja þau.
„Hann skrifaBi meBan kona
hans sagBi honum sögur, meöan
hann lék billjarö eöa keiluspil —
töluverBur hluti Don Giovannis
varB tfll keiluspiIasal.Þvi er um
aB ræBa eitthvaB viBlika og
ósjálfráöa skrift,” segir Shaff
er. „Engu aB siöur eru verk
hans svo fullkomin aö annaö
eins þekkist varla.
Þaö var eitthvaö dularfullt
sem gekk á. Hann skiptist i tvo
Mozarta sem komu hvor öörum
mjög lítiö viö. Annars vegar var
Mozart, lfkari úlfi en manni, (leikinn af Simon Cailow) sækir aö Con stanze (sem leikin er af Felicity Kendall).
— nytt leikrit Peter Shaffers um hann veldur miklu uppnámi í London
Inn gengur Wolfgang Amadeus Mozart, klædd-
ur einsog tiskukóngur og með stóra hárkollu,
veltist um af hlátri, kastar sér i gólfið og táldreg-
ur stúlkukind, sem raunar er til i tuskið, með
blöndu af barnamáli og klámyrðum.
Þannig er ein senan i nýju leikriti Peter Shaff-
ers, „Amadeus”, sem nýlega var frumsýnt i
National Theatre i London og hefur leikritið vald-
ið miklu uppnámi og þykir magnað á að horfa.
Shaffer sjálfur, sem er álika
„eölilegur” og Mozart leikrits-
ins er furöulegur, er mjög
ánægBur meB viötökurnar sem
leikrit hans hefur fengiö, og þá
helst aö þaö er tekiö mjög alvar-
lega en ekki einungis sem til-
raun til hneykslunar. Miöar á
sýningarnar hafa runniö út
einsog heitar lummur og Simon
Callow, sem leikur Mozart af
stakri snilld, segir aö á sumum
sýningunum sé andrúmsloftiö
likast stemmingunni á úrslita-
leik bikarkeppninnar I knatt-
spyrnu og telst þaö mikiö hrós I
Bretlandi. Gagnrýnendur hafa
ekki veriö jafnákafir, sumir
hrósa leikritinu mjög var-
færnislega en margir eru stór-
hneykslaöir. Shaffer er hins
vegar kominn á þann aldur aö
hann les ekki lengur dóma
gagnrýnenda en hann er 53 ára.
Sex ár eru nú liöin síöan siö-
asta leikrit hans var frumsýnt
og sýna viötökurnar nú aö hann
hefur siöur en svo gleymst. Siö-
asta leikrit hans var „Equus”
semvakti álíka athygli og var
m.a. sýnt hér 1 IBnó.
„Viötökurnar sýna aB fólk
hefur enn áhuga á aö vita hvaö
er aB gerast inni hausnum á
mér”, segir hann. „Þær eru
staöfesting þess aB ég er til!”
Meö Mozart sinum hefur
Shaffer skapaö einhvern ofsa-
fengnasta karakter ensks leik
húss siöan Luther John Osborne
var og hét. Mozart er fremur
úlfur en maöur, hann flekar
Peter Shaffer
hinn „félagslegi Mozart”. Hins
vegar, gerólikur hinum fyrri,
var tónskáldiB Mozart, eöa öllu
heldur tónlistarframrásin
Mozart. Auövelt er aö láta sér
detta I hug aö einhvers konar
guölegur máttur væri aö verki
þvi maöurinn Mozart lagöi
fjarska litiB til málanna.”
Þó leikritiB heiti eftir Mozart
er aöalpersónan allt önnur, þaB
er Antonio Salieri, hirötónskáld
I Vinarborg, sem öfundaöi
Mozart og játaöi seint á ævinni
aö hafa byrlaö honum eitur.
Þetta hlutverk leikur Paul Sco-
field og hefur honum ekki tekist
betur upp sIBan I „A Man For
All Seasons”. Meö hásri falskri
röddu afneitar hann guöi sinum
og hefur auönast aö skapa virki-
lega tragiska persónu, kvalda
og pinda.
LeikritiB er byggt upp sem
játning Salieris til framtiöar-
innar, þ.e.a.s. áhorfenda nútim-
ans, sem hann særir fram I
byrjun en sendir brott undir lok
leiksins meö nokkurs konar
syndakvittun og hefur þaö atriöi
fariö mjög I taugar ýmissa.
Shaffer telur „Amadeus”
vera sitt bölsýnasta verk en þaö
er engu aö siöur — ólikt siöustu
verkum hans — þrungiö kimni.