Morgunblaðið - 28.12.2001, Blaðsíða 66

UMRÆÐAN
66 FÖSTUDAGUR 28. DESEMBER 2001 MORGUNBLAÐIÐ
ÞESSA dagana
spyrja veiðimenn sig,
og aðra sem vit hafa
þar á, hvað sé að í
rjúpnastofninum. Oft
hefur hann dottið í
lægð þ.e. þessi náttúru-
lega sveifla sem á sér
stað og skýring er á.
En núna erum við ekki
að tala um sveiflu held-
ur hrun. Hvað veldur?
Hvað er til ráða? Ekki
hef ég nein „vísinda-
leg“ rök eða útreikn-
inga sem skýra þetta
ástand en ég hef svo
sannalega skoðanir og
nokkrar getgátur þar um sem ég og
margir aðrir hafa líka og ég fullyrði
að þær eru ekkert verri en þær sem
„vísindamenn“ eru að reyna að telja
okkur trú um. Tilraunir þeirra, þ.e.
vísindamanna, í Eyjafirði í fyrra, þar
sem hengt var á rjúpuna einhvert
senditæki sem gerði svo ekki annað
en að drepa fuglinn sýnir að fugla-
fræðingar ættu að taka kollega sína,
fiskifræðingana, til fyrirmyndar og
hlusta á rök veiðimanna og fara eftir
þeim. Nú, ég spurði „hvað veldur“ og
hef skoðanir á því. Ég tel ástæð-
urnar aðallega þrjár og eru þær eft-
irfarandi: Afhverju er verið að friða
heilu landsvæðin og loka þeim fyrir
skotveiði? Jú, svarið er augljóst, of-
veiði, það er að segja, það er búið að
drepa allan fugl á þessum svæðum
og lokanir eru máttlitlar tilraunir til
að ná þessum svæðum upp aftur.
Þetta er gott og gilt, en hefur enginn
hugsað út í það að með þessu er ekki
verið að loka fyrir ofveiði, heldur ein-
ungis verið að flytja hana til?
Veiðimenn sem áður stunduðu
þessi svæði og veiddu þar færa sig
einfaldlega til og skjóta sinn fugl
annars staðar. Og ég spyr, er ein-
hverjum gert gagn eða greiði með
því að senda þessar sláturfylkingar
sem búnar eru að eyða öllu á „sínu
svæði“ milli landshluta svo að þeir
geti haldið ofveiðinni áfram?
Annað sem veldur fækkun rjúp-
unnar og fáir hafa hugsað út í er
skipulögð rjúpnaveiði með hundum.
Núna verða áreiðan-
lega margir snarvit-
lausir og telja mig
skjóta yfir markið.
Enn og aftur spyr
ég, hversvegna er búið
að loka á, og banna,
fuglaveiðar með hund-
um á stórum svæðum
s.s. á Reykjanesinu?
Jú, svarið er líka aug-
ljóst, ofveiði.
Ég hef því miður,
eða ætti kannski að
segja „sem betur fer“,
orðið vitni að „veiði-
mönnum“ sem nota
hunda. Stundum eru
þeir með tvo, annan sem finnur
bráðina og hinn til að sækja. Þessum
dýrum beita þeir eins og ryksugum
um holt og hæðir, bak við hverja
þúfu og allt gert skipulega. Hund-
arnir finna allt kvikt og engu er eirt.
Þessir menn færa sig svo á milli
svæða þegar þeir eru búnir að drepa
allan fugl eins og dæmin sanna hér
fyrir norðan. Við fengum þessa
menn yfir okkur og stunduðu þeir
Auðkúluheiðina í nokkur ár en þar
sést ekki lengur fugl. Núna eru þeir
búnir að færa sig yfir á Eyvindar-
staðarheiði og verða þar sennilega í
nokkur ár líka eða þar til allur fugl er
horfinn þaðan og maður spyr sig,
hver verður svo vitlaus að leyfa þeim
aðgang að sínu landi þar á eftir.
Ein ástæða er ónefnd sem veldur
ofveiði og það er atvinnumennska
þ.e. menn sem stunda það að skjóta
eins mikið og þeir geta til að selja.
Þessir menn eru blóðugir upp fyrir
haus allt haustið og þeir eru ekkert
að skjóta neitt lítið af fugli. Ég gæti
vel ímyndað mér að það séu um 50–
60 manns á landinu sem skjóta helm-
ing af þeim fugli sem drepinn er á
hverju ári. Þessir menn hafa sett
fram þau rök, til að réttlæta þessi
magndráp, að ekki eigi allir kost á
því að ganga til rjúpna og skjóta sinn
fugl sjálfir. Þessi „rök“ má þá heim-
færa upp á t.d. laxveiði. Ekki eiga
allir kost á að stunda laxveiði en
samt er ekki dregið fyrir í ánum og
þær hreinsaðar af laxi til að selja
þeim sem ekki komast í laxveiði.
Nei, ég segi nú bara að þeir sem
ekki geta bjargað sér með því að
vinna sína bráð sjálfir og hafa eitt-
hvað fyrir því, eiga bara að borða
eitthvað annað um jólin. Ég spurði
líka hérna áður, hvað er til ráða?
Mér finnst það nokkuð augljóst, frið-
un. Ég las viðtal við veiðimálastjóra
fyrir stuttu þar sem hann sagði að
friðun kæmi ekki til greina næstu 5–
10 árin. Áki minn, ef ekkert verður
að gert strax þarft þú ekkert að vera
að hugsa um friðun eftir 5–10 ár því
það verður engin rjúpa eftir til að
friða. Í þessu sama viðtali segir þú að
þú hafir einungis skotið tvær rjúpur
það sem af er tímabilinu og ætti það
að gefa þér sterka vísbendingu um
ástandið. Þú ert ekki sá eini sem ekki
hefur fengið nóg af rjúpu í jólamat-
inn þetta árið. Ég vil nú samt taka
það fram að þessi skrif mín eru ekki
viðbrögð biturs veiðimanns sem ekki
fékk nóg af rjúpu í jólamatinn. Ég
var meira að segja svo heppinn þetta
árið að ég var aflögufær með nokkra
fugla sem ég gaf öðrum.
Lausnin er einmitt sú að friða
rjúpuna næstu 5–10 árin og sjá svo
til. Þá sé ég fyrir mér að margir
verða búnir að skipta yfir í eitthvað
annað á jólaborðinu og vilja ekki
snúa til baka í rjúpuna, eins verður
komin fram kynslóð sem vill ekkert
með rjúpuna hafa hvorki borða hana
og því síður skjóta hana. Þannig get-
um við hin látið okkur hlakka til
jólanna 2012, en þangað til skulum
við gefa okkur 15 mínútur á hverju
aðfangadagskvöldi og halla okkur
aftur í góðum stól inni í stofu og
„máta“ rjúpuna í munni til að gleyma
ekki þessu dásamlega bragði.
Nokkur orð um rjúp-
una og rjúpnaveiði
Jóhann Örn
Arnarson
Rjúpa
Veiðimenn, segir
Jóhann Örn Arnarson,
færa sig einfaldlega.
Höfundur er verslunarmaður
á Blönduósi.
FORSETI Alþingis,
Halldór Blöndal, tekur
Steingrím J. Sigfússon
til bæna í grein sl. haust
og munu þeir gera út
um þau mál sín á milli.
Hinsvegar sýnir grein-
in hversu umræður á
Alþingi um fiskveiðar
eru fjarlægar raun-
veruleikanum nú, en
um þetta segir Halldór
að „með strandveiðum
sé skírskotað til þess að
fiskveiðiheimildir verði
teknar af togurum við
Eyjafjörð og færðar til þeirra staða
sem bezt liggja við smábátamiðum.
Þetta getur verið góð latína fyrir
vestan og austan en hún er jafnvond á
Siglufirði, Ólafsfirði, Dalvík og Akur-
eyri.“ Þessi skoðun á fiskveiðistefn-
unni er svo óraunhæf að óhjákvæmi-
legt er að gera stutta athugasemd við
hana.
Þótt viðurkennt hafi verið í orði að
25% nýtingarregla Hafró miðað við
mælda stofnstærð skuli gilda gerði
Alþingi þá undantekningu að aðeins
mætti minnka kvóta í þorskveiðum
um 30.000 tonn á ári. Þetta átti að
auka öryggi kvóta-,,eigendanna“.
Þegar fyrr á þessu ári kom í ljós við
mælingar Hafró að hrygningarstofn-
inn hafði minnkað um nær helming
var ekki lengur hægt að fara eftir
þessari nýtingarreglu og þorskkvót-
arnir aðeins minnkaðir um 30.000
tonn, þe. úr 220.000 tonnum í 190.000
tonn. Hámarkskvótar hefðu nú átt að
vera 150.000 tonna að hámarki sam-
kvæmt nýtingarregl-
unni. Þannig er nú aug-
ljóst að hámarkskvótar
á næsta ári verða um
40.000 tonn umfram
eðlilega veiði. Hvert
liggur leiðin?
Frá stríðslokum
fram að kvótakerfinu
1984 var árlega veitt
um 450.000 tonn af
þorski við landið.
Hrygningarstofninn
var þá um eða yfir 1,5
milljónir tonna, og 1991
hafði ný veiðitækni
djúpveiðiskipa minnkað stofninn nið-
ur í um hálfa milljón tonna sem leiddi
til niðurskurðar á kvótum í 150.000
tonn. Færibönd til að flytja brott-
kastið í slógdælur með hnífum er ný-
tízku búnaður. Þótt Hafró hafi í orði
verið ætlað að gæta hagkvæmni í
veiðunum með lokun uppeldissvæða
hafa stórútgerðirnar ráðið þar öllu.
Seyðadráp og smáfiskadráp í brott-
kastinu er það sem úrslitunum ræð-
ur. Hrygningarstofn þorsksins er í
augljósri útrýmingarhættu.
Framseljanlegum kvótum fylgir
einnig ný útrýmingarhætta fyrir
þorskinn. Vegna þess að smáfiskur-
inn hefir ekkert verð á mörkuðunum
fer hann beint í brottkastið en hátt
verð á stórfiskinum gerir það að
verkum að allir leitast við að koma að-
eins með stórfisk að landi. Með því að
stækka riðilinn í þorskanetunum upp
í 9 tommur koma menn aðeins með
vel hrognafylltar og bústnar hrygnur
að landi. Birtar hafa verið upplýsing-
ar um að framleiðslan á hrognum sl.
tvö ár er tvöföld miðað við það sem
áður var. Þetta getur aðeins þýtt að
það er verið að drepa niður viðkomu
þorsksins svo að hér verður einnig að
taka á ábyrgan hátt á málunum.
Eg tel að úrræðin liggi augljós fyr-
ir. Það verður að banna alla netaveiði
á hrygningarstöðvunum og það verð-
ur að senda öll djúpveiðiskip og
vinnsluskip út fyrir landgrunnið, þ.e.
50 mílna mörkin sem fylgja land-
grunninu nokkurn veginn eftir. Það
væri gott ef alþingismenn færu að
taka tillit til aðstæðna í þjóðfélaginu
og forðast allar blekkingar um kvóta-
kerfið.
Árlegan kostnað af kvótakerfinu
má reikna þannig. Þjóðhagsstofnun
reiknaði að niðurskurður á þorsk-
veiðum um 30.000 tonn á næsta ári
kosti þjóðfélgið árlega um 6 milljarða
í skertum þjóðartekjum. Minnkun
þorskveiða síðan 1991 hefir numið um
300.000 tonnum árlega eða um 60
milljörðum árlega, þe. 600 milljörðum
í tíð núverandi forsætisráðherra.
Utangátta á Alþingi
Ønundur Ásgeirsson
Fiskveiðistjórn
Það væri gott ef alþing-
ismenn, segir Ønundur
Ásgeirsson, færu að
taka tillit til aðstæðna í
þjóðfélaginu.
Höfundur er fyrrverandi forstjóri.
Mýkir
og
róar
RAKAKREM
Mörkinni 3, sími 588 0640G
læ
si
le
ga
r
gj
af
av
ör
ur
Tannstönglabox
kr. 2.470
Opið mán.-fös. frá kl. 12-18.
Lau. frá kl. 11-14.
ÍÞRÓTTIR