Morgunblaðið - 16.02.2002, Síða 25

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. FEBRÚAR 2002 25
meistar inn. is
HÖNNUN LIST
SRX 700 1.000.000,-
SX 700 R 1.000.000,-
V-Max 700 DX 1.020.000,-
Venture 500 800.000,-
Yamaha árgerð 2001
Frábært verð!
Skútuvogur 12a, 104 R.vík • Sími 594 6000
SLOBODAN Milosevic, fyrrverandi
forseti Júgóslavíu, sakaði í gær emb-
ættismenn og friðargæslulið Sam-
einuðu þjóðanna
um aðild að „þjóð-
armorði“ á Serb-
um í Kosovo 1999.
Hann lýsti einnig
dómurum stríðs-
glæpadómstóls
Sameinuðu þjóð-
anna í Haag sem
„sökunautum“ í
glæpum gegn
serbnesku þjóð-
inni og kvaðst ætla að stefna leiðtog-
um Bandaríkjanna og nokkurra Evr-
ópuríkja á þessum tíma sem vitnum
fyrir dómstólinn.
Á meðal þeirra sem Milosevic
hyggst kalla fyrir réttinn eru Bill
Clinton, fyrrverandi forseti Banda-
ríkjanna, utanríkisráðherra hans,
Madeleine Albright, og Kofi Annan,
framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóð-
anna. Hann hyggst einnig stefna
Gerhard Schröder, kanslara Þýska-
lands, og Helmut Kohl, forvera hans
í embættinu, auk leiðtoga Bretlands,
Ítalíu og Frakklands og bandarískra
embættismanna sem tóku þátt í frið-
arviðræðunum í Dayton í Bandaríkj-
unum árið 1995 þar sem bundinn var
endi á átökin í Bosníu og Króatíu.
Milosevic kenndi leiðtogum vest-
rænna ríkja um umrótið og blóðs-
úthellingarnar í gömlu Júgóslavíu og
sagði að þeir bæru sjálfir ábyrgð á
brottrekstri 800.000 Albana frá Kos-
ovo árið 1999. „Þessari röngu ákæru
er ætlað að sannfæra heimsbyggðina
um að serbneskar hersveitir hafi
hrakið fólkið í burtu, en það er hel-
ber lygi.“
Hann sakaði einnig albanska
skæruliða um „þjóðarmorð“ á serb-
neskum íbúum Kosovo og fullyrti að
friðargæsluliðar hefðu hjálpað Alb-
önum að fela lík fórnarlambanna.
„Undir verndarvæng þeirra voru
3.000 Serbar myrtir.“
Sýndi myndir af
fórnarlömbum loftárása
Milosevic, sem er sextugur, á yfir
höfði sér lífstíðarfangelsisdóm verði
hann fundinn sekur. Hann hefur
meðal annars verið ákærður fyrir
glæpi gegn mannkyninu í Króatíu og
Kosovo og þjóðarmorð í Bosníu-
stríðinu 1992–95.
Hann sýndi meira en hundrað
myndir af brunnum líkum, meðal
annars barna, og rústum húsa sem
hann sagði herþotur Atlantshafs-
bandalagsins hafa ráðist á af ásettu
ráði. Hann beindi síðan spjótum sín-
um að dómurum og saksóknurum
stríðsglæpadómstólsins. „Hvers
konar dómstóll er þetta ef þið getið
neitað að saksækja menn fyrir alla
þessa glæpi?“ sagði hann. „Þið hafið
skilgreint ykkur sem málsvara
þeirra sem frömdu glæpina og sem
sökunauta í glæpum gegn fólki sem
varði sig á eigin landsvæði.“
Milosevic sagði hermenn sína hafa
hlerað talstöðvarsamtal yfirmanna í
stjórnstöð NATO og flugmanns sem
hefði séð lest farartækja í Kosovo í
maí 1999. „Flugmaðurinn sagði að
þetta væru aðeins dráttarvélar, en
svarið var: „Hlýddu samt fyrirmæl-
unum.“ Og hann gerði árás á farar-
tækin.“
Stjórn Júgóslavíu brást ókvæða
við málflutningi Milosevic. „Það er
svívirðilegt að Milosevic skuli sýna
myndir af illa útleiknum líkum fórn-
arlamba sprengjuárása NATO,
blóðsúthellingum sem hann ber
sjálfur ábyrgð á,“ sagði upplýsing-
aráðherra Júgóslavíu, Slobodan Orl-
ic. „Hvers vegna sýnir hann ekki
myndir af fjölskyldu sinni frá þess-
um þessum tíma, þegar hún faldi sig
á öruggum stað? Hvers vegna sýnir
hann engar myndir af því þegar úti-
skemmtistaður sonar hans var opn-
aður með mikilli viðhöfn meðan aðrir
staðir í landinu urðu fyrir sprengju-
árásum?“
Vænir gæslulið um
þátt í „þjóðarmorði“
Haag. AP, AFP.
Slobodan
Milosevic
ÖFUGT við það, sem flestir telja,
virðist það lengja lífið að sofa ekki
meira en sex eða sjö klukkustund-
ir á sólarhring og stytta það að
sama skapi að sofa átta klukku-
stundir eða lengur. Kemur þetta
fram í umfangsmestu rannsókn á
þessu hingað til.
Við rannsóknina voru kannaðar
svefnvenjur 1,1 milljónar Banda-
ríkjamanna í sex ár og gengur nið-
urstaðan þvert á ráðleggingar
svokallaðra „svefn“-lækna, sem
telja, að fólk verði helst að sofa í
átta eða níu klukkustundir.
Meðalhófið er best
„Það er gömul kredda, að fólk
verði að sofa í átta klukkustundir
á sólarhring en hún er jafnvís-
indaleg og sagan um gullið undir
regnboganum,“ segir Daniel
Kripke, sálfræðiprófessor við
Kaliforníuháskóla í San Diego, en
hann stýrði rannsókninni. „Þetta
er bara eins og hver önnur kerl-
ingabók.“
Rannsókninni var ekki ætlað að
svara því hvers vegna mikill svefn
getur verið skaðlegur eða hvort
unnt er að lengja lífið með því að
stytta svefntímann. Kripke getur
sér samt til, að verið geti, að fólk,
sem sefur mikið,
þjáist oft af and-
nauð en hún veldur
auknu álagi á
hjarta og heila. Þá
segir hann hugs-
anlegt, að þörfin fyrir svefn sé
skyld matarlystinni en það er
löngu sannað, að öllum er hollast
að borða heldur minna en þá lang-
ar til.
Eins og við var að búast hafa
margir orðið til að gagnrýna nið-
urstöðurnar. Segja sumir svefn-
sérfræðingar, að það, sem hrjái
flesta hvað þetta varðar, sé svefn-
leysi en ekki of mikill svefn.
Svefnleysið geti síðan leitt til alls
konar annarra kvilla en á það sé
ekki minnst í rannsóknarniður-
stöðunum.
„Það ræðst af nætursvefninum
hvort fólk er vel vakandi daginn
eftir. Hvernig það stendur sig í
vinnu og skóla og hvort það er lík-
legra en ella til að verða fyrir
slysi,“ segir James Walsh, for-
maður Svefnstofnunarinnar, sam-
taka, sem vinna að bættum svefn-
venjum. „Þar fyrir utan ræðst
lífsnautnin ekki af því hvort menn
lifa einhverjum árum lengur eða
skemur.“
Niðurstöður rannsóknarinnar
voru þær hvað konur varðar, að
þær, sem sváfu átta, níu eða tíu
tíma á sólarhring voru 13%, 23%
og 41% líklegri til að deyja fyrir
aldur fram en þær, sem sváfu sjö
tíma. Hjá körlum voru líkurnar
12%, 17% og 34%.
Konur, sem sofa í fimm stundir,
eru hins vegar aðeins 5% líklegri
til að deyja en þær, sem sofa í sjö
stundir, og hjá körlum er talan
11%. Hjá konum, sem sofa aðeins í
þrjár stundir, eru líkurnar 33% og
19% hjá körlum.
Hagsmunir
lyfjafyrirtækja
Það kom einnig fram í könnun-
inni, að líkur á ótímabærum dauða
aukast um 25% taki fólk svefnpillu
á hverju kvöldi en
Kripke bendir
hins vegar á, að
rannsóknin hafi
byggst á umfangs-
miklum könnun-
um bandaríska krabbameins-
félagsins á árunum 1982 til 1988
og síðan hafi komið fram ný og
vafalaust betri svefnlyf.
Kripke segir, að hugsanlega sé
áróðurinn fyrir átta tíma svefni
runninn að einhverju leyti undan
rifjum lyfjafyrirtækjanna. Nefnir
hann í því sambandi á framleið-
anda svefnlyfsins Ambien en upp-
lýst hefur verið, að hluti af mark-
aðssetningu þess var að gefa
Svefnstofnuninni fé, sem nota
skyldi til að vara fólk við „alvar-
legum afleiðingum“ svefnleysis.
Sofið minna,
lifið lengur
Los Angeles Times.
’ Þetta er baraeins og hver önn-
ur kerlingabók ‘
VÍSINDAMENN
í Texas hafa búið
til fyrsta einrækt-
aða köttinn, og
hefur honum ver-
ið gefið nafnið CC
(sem skamm-
stöfun fyrir
„copycat“). Þessi
flekkótta læða
verður fyrsta ein-
ræktaða heim-
ilisdýrið.
CC kom í heim-
inn 22. desember
í rannsóknarstofu
og er sjötta teg-
und spendýrs
sem búin er til úr
einni frumu – áður hafa vís-
indamenn búið til kindur, mýs,
nautgripi, geitur og svín. Að sögn
vísindamanna getur einræktun
katta komið til góða við frekari
rannsóknir, en einnig er þetta svar
við aukinni spurn eftir gælu-
dýraeinræktun.
„Það þýðir ekkert að fara í felur
með það, að fjölmargir hafa áhuga á
að [klóna] gæludýrin sín,“ sagði
Mark Westhusin, sem stjórnaði
verkefninu við A&M-háskólann í
Texas. En fregnirnar vöktu harða
gagnrýni dýraverndarsinna í
Bandaríkjunum sem vilja draga úr
fjölgun katta í landinu. „Það er al-
veg fáránlegt að á hverju ári eru
milljónir dýra aflífaðar í dýra-
athvörfum um allt land og fólk er
svo eigingjarnt að það vill láta ein-
rækta meira af þeim,“ sagði Mary
Beth Sweetland, varaforseti Sam-
taka um siðlega meðferð á dýrum.
Ekki alveg eins
Einræktunarverkefnið var fjár-
magnað af milljónamæringnum
John Sperling, sem gaf A&M-
skólanum um 3,7 milljónir dollara
(um 370 milljónir króna) til að þróa
aðferð til að einrækta hundinn hans,
sem er honum mjög kær. Það hefur
ekki enn tekist, þrátt fyrir tilraunir.
Samskonar vinna með ketti gekk
betur, sagði Westhusin, að nokkru
leyti vegna þess að kattaegg vaxa
betur í petrískálum en hundaegg.
CC var klónuð úr frumu sem tek-
in var úr fullorðnum ketti. Kettling-
urinn er þó alls ekki nákvæm eft-
irmynd þess
kattar í útliti, þótt
genauppbygg-
ingin sé sú sama,
vegna þess að
litasamsetningin
á hári katta ræðst
af tilviljana-
kenndum breyt-
ingum á móli-
kúlum sem verða
á fósturstigi.
„Þetta er tímg-
un, ekki endur-
sköpun,“ sagði
Westhusin, og vill
vara gæludýra-
eigendur við því
að þótt einræktuð
dýr muni sennilega líkjast fyrir-
myndum sínum í útliti og skaplyndi
muni einræktun aldrei skila fólki
nýju eintaki af sama gæludýri.
Köttur klónaður
The Washington Post.
ÞESSI mynd danska ljósmynd-
arans Eriks Refners var valin ljós-
mynd ársins í hinni virtu ljós-
myndasamkeppni World Press
Photo. Myndin sýnir lík afgansks
flóttadrengs búið undir jarðarför.
Refer er ljósmyndari á Berlingske
Tidende, og er þetta í annað sinn
sem ljósmyndari þess blaðs sigrar í
þessari keppni.
Ljósmynd
ársins
Reuters