Morgunblaðið - 10.05.2002, Blaðsíða 27

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 10. MAÍ 2002 27
MEISTARINN.IS
ÞAÐ SEM helst
einkennir opinbera
umræðu hér á landi
er sá siður að finna
sameiginlegan óvin,
setja fram ýmsar
órökstuddar og oft
rangar fullyrðingar í
þeim eina tilgangi að
koma höggi á þennan
sameiginlega óvin.
Síðan endurtaka
menn þessar fullyrð-
ingar nógu oft, nýir
leikendur éta þær upp
sem staðreyndir og að
lokum trúa menn eig-
in tilbúningi. Um
þessa aðferð má taka mörg dæmi,
en ég held mig við eitt, fjármála-
þjónustu á Íslandi.
Vegna laga um verðtryggingu
eru flestöll langtímalán Íslendinga
tryggð með neysluverðsvísitölu og
þar á ofan koma að sjálfsögðu
raunvextir. Verðbólguskot, eins og
við fengum á okkur síðustu 20
mánuðina, reynast öllum skuldur-
um þungur baggi. Vaxtamunur
eykst við slíkar aðstæður, aðallega
vegna óvissu, og vegna mikils
framboðs á ríkistryggðum bréfum
á háum vöxtum verða innláns-
stofnanir að hækka vexti innlána
og þá að sjálfsögðu um leið útlána.
Peningar lúta alveg sömu lögmál-
um og aðrar vörur hvað varðar
framboð og eftirspurn. Gífurlegt
fall gengis á sama tíma, sem var
reyndar aðalorsök verðbólgunnar,
hækkaði allar nauðsynjavörur
bæði til fyrirtækja og einstaklinga.
Og málpípurnar fundu sameig-
inlegan óvin, eitt albesta banka-
kerfi heimsins, sem undanfarna
áratugi hefur haft það markmið að
veita öllum landsmönnum, í borg
og bæ, sambærilega sérfræðiþjón-
ustu. Nú var það óhagkvæmt og
allt of dýrt í rekstri.
Neytendafrömuður og náttúru-
hælisrekandi fullyrtu í spjallþætti
Egils að starfsmönnum fjármála-
fyrirtækja hefði fjölgað um 3.000 á
síðustu árum. Staðreyndin er hins
vegar sú að stöðugildi í þessum
fyrirtækjum eru samtals tæplega
3.000 og hafa verið nálægt þeirri
tölu undanfarin 10 ár, þrátt fyrir
gífurlega aukin viðskipti og stór-
bætta þjónustu á alla lund. Starf-
semi öflugra fjármálafyrirtækja er
einn af hornsteinum þjóðfélagsins
og með samhentum öflugum hópi
starfsmanna hefur íslenskum
bönkum tekist að standast allan
samanburð og samkeppni við er-
lenda banka. Flutningur fjár-
magns er algjörlega frjáls á milli
landa og þeir sem þess óska geta
stundað sín viðskipti við erlenda
banka, en fæstir kjósa svo. Með
núverandi fyrirkomulagi er sam-
keppni á fjármálamarkaði tryggð,
frekari samruni mun einungis
leiða til verri samkeppnisaðstæðna
og frekari samþjöppunar valds,
sem skerðir möguleika einstak-
linga og smærri fyrirtækja. Ég
trúi því varla að ráðherra banka-
og samkeppnismála vilji sjá slíka
þróun þrátt fyrir tal hennar um
viðskiptabankana undanfarin miss-
eri.
Eitt af því sem talið
er viðskiptabönkunum
og sparisjóðum fram
til lasta er hátt kostn-
aðarhlutfall, þegar
borið er saman við er-
lenda banka. Þessi
samanburður er álíka
gáfulegur eins og að
bera saman epli og
vínber. Í erlendu
bönkum sem notaðir
eru til samanburðar,
til dæmis norrænum
bönkum, er allt hús-
næðiskerfið og fjöl-
margir atvinnuþróun-
arsjóðir inni í við-
skiptabönkunum, en það er ekki
hér á landi. Bara það eitt að færa
húsnæðiskerfið inn í bankana hér
og hætta rekstri opinberra lána-
sjóða myndi færa kostnaðarhlutföll
bankanna hér í svipaða, jafnvel
lægri prósentu en þau eru í ná-
grannalöndunum. Við ættum öll að
vinna saman að því að koma hús-
næðiskerfinu og öðrum lánasjóðum
ríkisins inn í bankakerfið, það gæfi
bönkunum kost á að veita okkur
enn betri og hagkvæmari fjár-
málaþjónustu, á lægri meðalvöxt-
um. Núverandi starfsmönnum
sjóðanna yrði að sjálfsögðu tryggð
sambærileg störf í bönkum og
sparisjóðum.
Þrátt fyrir að við búum í
strjálbýlasta landi Evrópu er fjöldi
starfsmanna fjármálafyrirtækja
hér á hverja þúsund íbúa lægri en
í Þýskalandi, Sviss og Lúxemborg,
svo dæmi séu tekin. Spurningin er
alltaf um þjónustustig og gæði
þjónustunnar sem neytendur
kjósa. Það getur ekki verið kapps-
mál að fækka tækifærum við
bankastörf.
Í ávarpi sínu á baráttudegi
verkamanna, 1. maí, eyddi Sigurð-
ur Bessason, formaður Eflingar,
miklu púðri í að úthúða íslenskum
bönkum og þá um leið starfsmönn-
um þeirra að sjálfsögðu. Eða hvað
meina menn þegar þeir tala um að
íslensk fyrirtæki séu ekki rekin
eins og fyrirtæki hjá siðuðum
þjóðum? Þar hljóta að starfa hinir
verstu ribbaldar, sem láta sig sið-
ferði litlu skipta.
Sú var tíðin að forystumenn
verkalýðshreyfingarinnar töldu
það sér helst til tekna að hreyta
skít í atvinnurekendur og einna
mestum skít í þá atvinnurekendur
sem þeir sömdu ekki sjálfir við.
Ég hélt að þessi tími væri liðinn
og málefnalegri umræða um rétt-
láta skiptingu þjóðarkökunnar ætti
meiri hljómgrunn en innstæðu-
laust skítkast.
Við starfsmenn íslenskra fjár-
málafyrirtækja erum stolt af okk-
ar störfum og reynum eftir bestu
getu að veita viðskiptavinum já-
kvæða og góða þjónustu um allt
land. Við berum mikla virðingu
fyrir öllum verkamönnum þessa
lands og verkum þeirra og ætl-
umst til hins sama af öðrum, ekki
síst forystumönnum þeirra.
Bankakerfið
og banka-
starfsmenn
Friðbert Traustason
Höfundur er hagfræðingur og for-
maður SÍB.
Bankar
Starfsemi öflugra fjár-
málafyrirtækja, segir
Friðbert Traustason, er
einn af hornsteinum
þjóðfélagsins.