Vísir - 19.07.1980, Síða 8

VtSJR
Laugardagur 19. júli 1980
%. a
utgefandl: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: Oavið Guðmundsson.
' Ritstjdrar: ólafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragl Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri
erlendra frétta: Guðmundur G. Pétursson. Blaðamenn: Axel Ammendrup, Frlða
Astvaldsdóttlr, Halldór Reynlsson, lllugl Jökulsson, Jónlna Mlchaelsdóttlr, Krlstin
Þorstelnsdóttlr, AAagdalena Schram, Péll AAagnússon, Sigurjón Valdlmarsson,
Sæmundur Guðvinsson, Þórunn J. Hafstein. Blaðamaður á Akureyrl: GIsll Slgur-
gelrsson. Iþróttir: Gylfi Krlstjénsson, Kjartan L. Pélsson. Ljósmyndlr: Bragl
Guðmundsson, Gunnar V. Andrésson, Jens Alexandersson. útlit og hönnun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson og AAagnús Olafsson.
Auglýsinga- og sölustjóri: Páli Stefánsson.
Dreifingarstjóri: Siguröur R. Pétursson.
Ritstjórn: Siðumúla 14 slmi 86611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8
slmar86óll og 82260. Afgreiðsla: Stakkholti 2-4 slmi 86611.
Askriftargjald er kr.5000 á mánuöi innanlands og verð I lausasöiu 250 krónur ein-
takið. Vlsirer prentaöur I Blaðaprenti h.f. Slðumúla 14.
Hvers konar fiskveiðistefna?
Steingrlmur Hermannsson hefur áhuga á mótun fiskveihistefnu. Ýmsar yfirlýsingar
hans eru hinsvegar þess eðlis, aö áhyggjur vakna hvort skoðanir hans áéu réttar.
Sjávarútvegur og fiskiðnaður
eru ekki nýlunda á íslandi. Hér
hefur fiskiðnaður þróast og efIst
með hverjum áratugnum og við
höfum á að skipa vöskum
sjómönnum, athafnasömum út-
gerðarmönnum, hæfum fiski-
fræðingum og öflugu útflutn-
ingskerfi. íslendingar eru fisk-
veiðiþjóð enda segir á frægum
stað: lifið er þorskur.
Samt er það svo, að á miðju
sumri, á því herrans ári 1980, lýs-
ir hæstvirtur sjávarútvegsráð-
herra því yf ir í viðtali við Vísi, að
við séum á „villimannastigi
varðandi sjósókn".
Fleira sérstætt kom fram í
þessu viðtali.
Sókn togaranna hefur að hans
dómi verið „fáránlega mikil", og
þegar kemur að skipakaupum
tekur hann skýrt f ram, „að hann
sé hlynntari kaupum að utan en
nýbyggingu innanlands". í
markaðsmálum höfum við lagt
óþarflega litla áherslu á Evrópu
að hans mati og afstaða frysti-
húsanna veldur honum
vonbrigðum, eftir þær bráða-
birgðaráðstafanir, sem hann
hafði beitt sér fyrir.
Steingrímur Hermannsson er
yf irlýsingaglaður maður, og ekki
að f urða, miðað við þessar mein-
ingar að honum þyki mótun fisk-
veiðistefnu nauðsynleg.
Hinsvegar er öllu vafasamara
að öllum líki stefnumótun sem
byggð verði á forsendum
ráðherrans.
Flestir eru sammála um að
f lotinn sé of stór, en á þvi verður
lítil breyting, meðan í ráðherra-
stól veljast menn, sem lítið sem
ekkert gera til að draga þar úr,
og gefa jafnvel eftir frá þeirri
litlu viðleitni sem höfð hefur
verið uppi, gegn því að ný skip
séu keypt án þess að önnur séu
seld.
Fiskveiðistefna verður einskis
megnug meðan ekki er tekið af
skarið í þessum efnum.
Afstaða ráðherrans til
innlendrar skipasmíði er
reiðarslag fyrir skipasmíðaiðn-
aðinn, og vissulega kúvending
frá rfkjandi skoðunum stjórn-
málamanna í öllum flokkum,
sem hafa lagt áherslu á eflingu
skipasmíða hér á landi. Enginn
fiskveiðistefna er líkleg til að ná
fram að ganga, sem felur í sér
fráhvarf frá þeirri stefnu.
Markaðsmál austan hafs og
vestan hafa verið ítarlega rædd
að undanförnu, og þar var fróð-
legtað lesa í viðtali við Má Elís-
son fiskimálastjóra í Vísi á
fimmtudaginn að við flytjum nú
út til EBE landanna nærri jafn-
mikið af fiskafurðum og til
Bandaríkjanna eða fyrir nær 70
milljarða króna á síðastliðnu ári.
Þetta er bylting, og erfittaðsjá
hvernig ráðherra getur gert lítið
úr Evrópusölunni miðað við
þessár upplýsingar. islendingar
hafa hinsvegar byggt upp gott
sölukerfi og tryggt sér markað í
Bandaríkjunum og það væri
fáránlegt, ef beina ætti athygli
og orku frá Bandaríkjunum,
vegna tímabundinna erfiðleika á
markaðnum þar. Slík fiskveiði-
stefna reyndist ekki happadrjúg
þegar til lengdar lætur.
Þá er það ástæðulaust fyrir
ráðherrann að gera sér upp
vonbrigði, þótt frystihúsin knýi
á um úrbætur sér til handa, þrátt
fyrir skammtímalausnir ríkis-
stjórnarinnar. Vandi frysti-
húsanna er afsprengi efnahags-
vandans á íslandi og enginfisk-
veiðistefna getur leyst úr þeirri
flækju, við rikjandi verðbólgu.
Undir það skal tekið, að
samræma þurfi veiðar, vinnslu
og markað. Að því leyti er stef nt i
rétta átt, en eftir stendur hvernig
það skuli gert. Yfirlýsingar
sjávarútvegsráðherra gefa enga
vísbendingu og eru raunar svo
óljósar og vafasamar að
efasemdir vakna. Það er nefni-
lega ekki nóg að gefa yfirlýs-
ingar. Þær þurfa að vera með
viti.
P
ir Sigurhjartar, snúiö sér upp I
horn og kvatt alla með góðum
fyrirbænum.
tir því að kirkjan var horfin af
grunninum, hlaut dómsdagur aö
vera kominn. Svo var þó ekki,
og önnur kirkja reis á hinum
gamla grunni. 1 garöinum viö
þá kirkju er minningarsteinn
um Sigurhjört bónda Jóhannes-
son og skyldmenni hans, þau
sem þar liggja grafin. Og hér
stöndum viö nú, tveir dóttursyn-
ir hans, og frændi okkar frá
Amerlku, dóttursonur bróöurins
Halldórs, sem leitaöi fyrir-
heitna landsins eftir haröindin
miklu, þegar ekkert sumar kom
á Noröurlandi áriö 1882. Svona
sterk eru bönd frændseminnar,
svona rlk er þrá manna til upp-
runans, aö þessi blessaöi frændi
okkar er kominn alla leiö I
Uröakirkjugarö og hefur ml
hleymt hebresku sinni I King-
stonháskóla.
Halldór Parker er mikill
tungumálamaöur, og nú ætlar ■
hann aö bæta nokkru viö kunn- ■
áttu slnalþeim efnum. Mál hins g
enska fööur slns, Charles Park- _
ers lyfjafræöings og apótekara,
kann hann Ut i hörgul og talar ■
fallega. NU skal bæta einu máli ■
viö I safniö, móöurmálinu, máli ■
önnu Sofflu Halldórsdóttur frá ■
Uröum I Svarfaöardal. Og þaö I
gerir Halldór Parker vafalaust.
Hann er staöráöinn I þvi eftir ís- I
landsferöina, og velt hefur hann '
þyngra hlassi en þvl aö læra
móöurmál sitt, þótt sérkenni- '
legt sé. í arameisku er þó I
ákveöni greinirinn alltjent viö- 1
skeyttur eins og I Islensku.
13.7.’80 G.J.
Af frændsemi
Káinn (Kristján Nlels JUlIus
Jónsson), fæddur á Akureyri,
skáld I Vesturheimi, var fátæk-
ur. Áriö 1930 var nokkur för
Vestur-lslendinga heim til ís-
lands vegna alþingishátlöarinn-
ar, en margir áttu þess engan
kost fyrir fátæktar sakir. 1 þeim
hópi var Káinn (K.N.). 1 sárind-
um sínum er mér sagt hann
kvæöi þessa öfugmælavisu:
Þetta er ekki þjóörækni
og þaöan af slöur guörækni,
heldur íslensk heiftrækni
og helvltis bölvuö langrækni.
Þaö er varla, aö hann reyni aö
á förnum vegi
Gisli Jónsson
skrifar:
brynja sig náöarstakki húmors-
ins I þetta sinn.
Mér kemur þessi öfugmæla-
vlsa oft I hug, þegar ég kynnist
Vestur-íslendingum og eölis-
gróinni þörf þeirra til aö rækja
frændsemina viö okkur sem hér
búum. Margir þeirra hafa lagt á
sig mikiö erfiöi til þess aö rekja
ættir slnar, komast I kynni viö
frændurog venslamenn og helst
af öllu aö fara pllagrlmsferöir
til Islands. Sumir þeirra tala
fur.öulega góöa islensku, þótt
fæddir séu vestanhafs, aörir
hafa alist svo upp og þannig
blandast fólki af ööru þjóöerni,
aö þeir eru meö öllu ómæltir á
tungu feöra sinna Islenskra.
Þeir koma samt.
Ég stend allt I einu andspænis
frænda minum úr Vesturheimi
og konu hans, Jane og Halldór
Parker frá Kingston I Ontario I
Kanada. Þau eru I sem fæstum
orðum sagt hrein og bein. Jane
er skoskættuö, Halldór Islensk-
ur í móöurætt, bæöi fædd
vestanhafs. Þau tala ekki Is-
lensku.
Halldór Parker var prestur I
Winnipeg, en er nú prófessor I
hebresku og Gamla-testa-
mentisfræöum viö hinn mikla og
ágæta háskóla I Kingston. Þar
llkar þeim Jane vel. Þaö er
kyrrlátara en I stórborginni
Winnipeg.
Viö Halldór höfum komist aö
þvl, aö viö erum þremenningar
aö frændsemi. Halldór Jó-
^hannesson hét maöur, bróöir
Sigurhjartar afa mins á Uröum
I Svarfaöardal. Þeir áttu systur
af Hraunkotsætt, Halldór Arn-
frlöi Jónsdóttur, Sigurhjörtur
Sofffu Jónsdóttur. í hrinunni
miklu milli 18éo og 1890 fóru
Halldór og Arnfrföur til Ame-
rlku meö börn sln fjögur: Jó-
hannes, Ellnu, Sigurlaugu og
önnu Soffíu. í fyrirheitna land-
inu lést Arnfrlður Jónsdóttir
eftir 10 mánaöa dvöl áriö 1884.
Nokkrum mánuöum slöar fædd-
ist Sigurhirti á Urðum dóttir.
HUn var skríö Arnfrlöur. HUn
varö móöir mín.
Svo hefur talast til, aö ég aki
meö þau Jane og Halldór Ut I
Svarfaöardal, aö Uröum, meö
viökomu á Tjöm. Þar býr Hjört-
ur Þórarinsson, dóttursonur
Sigurhjartar á Uröum og þvl
jafnskyldur Halldóri Parker og
ég.
Fremur dimmt er yfir
Svarfaöardal.þegar viö komum
Ut á Hálsinn, og þaö rignir eftir
langan og góöan þurrkakafla,
sem Svarfdælingar hafa nýtt sér
vel. Mörg strá hefur mannlegur
máttur og tækni nútimans fært l
hlöður Tjarnarbónda á skömm-
um tíma. Og vel er okkur þar
tekiö og ekki I kot vísaö fremur
en endranær. Allt einkennist af
þeim innborna höföingsskap
sem sjálfrátt og ósjálfrátt skilur
ævinlega á milli aðalatriða og
einskis veröra smámuna.
A Uröum er búiö af mikilli
snyrtimennsku, og kirkjan
stendur vel viöuö og rúmgóö á
slnum staö. 1 kirkjurokinu
mikla I september 1900 fauk
Uröakirkja Ut I veöur og vind.
Svo sagöi mér móöir mln, aö þá
heföi amma hennar, Anna Guö-
laugsdóttir frá Svlnárnesi, móö-