Morgunblaðið - 04.06.2002, Síða 22

ERLENT
22 ÞRIÐJUDAGUR 4. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ELÍSABET II. Englandsdrottning
heilsar þegnum sínum fyrir framan
Windsor-kastala í Berkshire í gær
en um sextán þúsund manns höfðu
safnast þar saman í gær til að sam-
fagna Elísabetu en Bretar minnast
þess nú að fimmtíu ár eru liðin síð-
an hún var krýnd drottning.
Hátíðahöldin í tilefni afmælisins
náðu hámarki í gær þegar fram
fóru miklir popptónleikar í görðum
Buckingham-hallar í Lundúnum.
Reuters
Drottning í fimmtíu ár
Óeirðir
í Belfast
Belfast. AFP.
ÞRÍR menn liggja nú á sjúkrahúsi
í Belfast á Norður-Írlandi eftir að
til átaka kom milli kaþólikka og
mótmælenda í Austur-Belfast á
sunnudagskvöld. Þá særðust tíu
lögreglumenn í óeirðum á sama
stað sl. föstudagskvöld.
Mikil spenna hleypur ávallt í
samskipti mótmælenda og kaþól-
ikka á Norður-Írlandi á sumrin en
nú fer í hönd svokölluð „göngutíð“
mótmælenda. Átök hafa fylgt
„göngutíðinni“ undanfarin ár og
virðist engin breyting ætla að
verða í ár, þrátt fyrir að friðvæn-
legra hafi verið um að litast á
Norður-Írlandi síðustu misserin, í
kjölfar þess að gert var friðarsam-
komulag um páskana 1998.
„Göngutíðin“ nær hámarki ár hvert
við upphaf júlí-mánaðar.
Köstuðu bensínsprengjum
að mótmælendum
Óeirðirnar á sunnudag áttu ræt-
ur að rekja til þess að hópur mót-
mælenda kastaði grjóti að húsum
kaþólikka í Austur-Belfast, sem að
mestu er byggð mótmælendum.
Svöruðu kaþólskir síðar með því að
kasta bensínsprengjum að húsum
mótmælenda. Tóku um tvö hundr-
að manns þátt í óeirðunum og er
lögreglan reyndi að stilla til friðar
fékk hún það jafnframt óþvegið.
Napster
fer fram
á greiðslu-
stöðvun
New York. AFP.
NETFYRIRTÆKIÐ Napster fór í
gær fram á greiðslustöðvun. Eignir
fyrirtækisins eru sagðar nema í
kringum 900 milljónir króna, en
skuldir þess um níu milljarðar ísl.
króna. Þýska fjölmiðlafyrirtækið
Bertelsmann keypti netmiðlarann
fyrir um 720 milljónir króna í liðnum
mánuði, en samkvæmt samningi fyr-
irtækjanna mun Napster semja við
lánadrottna og verða hluti af Bert-
elsmann-samsteypunni.
Netmiðlarinn, sem var stofnaður
árið 1999, gerði netnotendum kleift
að miðla hljóðskrám sín á milli. Vin-
sældir Napster voru miklar en sam-
tök hljómplötuframleiðenda í Banda-
ríkjunum höfuðu mál á hendur
netmiðlaranum á þeim forsendum að
fyrirtækið hefði brotið höfundarétt
með miðlun hljóðskráa úr grunni sín-
um. Meðal fyrirtækja sem höfðuðu
mál á hendur Napster voru AOL
Time Warner, EMI, Sony og Vivendi
Universal. Napster var lokað í fyrra
og upp frá því hefur fyrirtækið lent í
verulegum fjárhagskröggum. Fyrir-
tækið hugðist ýta áskriftarþjónustu
úr vör, en af því varð ekki vegna
tæknilegra vandamála.
LEYNIÞJÓNUSTAN bandaríska
(CIA) hafði grunsemdir um tengsl
tveggja manna, sem aðsetur höfðu í
Bandaríkjunum, við al-Qaeda-hryðju-
verkasamtökin nokkrum mánuðum
áður en þeir tóku þátt í hryðjuverka-
árásunum á Bandaríkin 11. septem-
ber sl. Fulltrúar CIA deildu grun-
semdum sínum hins vegar ekki með
alríkislögreglunni (FBI) og mennirn-
ir gátu því um frjálst höfuð strokið.
Frá þessu er greint í nýjasta hefti
vikuritsins Newsweek en yfirskrift
umfjöllunar blaðsins er „Hryðju-
verkamennirnir sem CIA hefði átt að
handsama“.
Fram kemur í Newsweek að CIA
hafi haft vitneskju um að Nawaf al-
Hazmi flaug til Los Angeles í Banda-
ríkjunum eftir að hafa sótt leynilegan
al-Qaeda fund í Malasíu í janúar 2000.
CIA lét samt hjá líða að greina lög-
regluyfirvöldum í Bandaríkjunum frá
komu al-Hazmis til landsins.
Samvinnu var ábótavant
CIA hafði einnig komist á snoðir
um að annar maður, Khalid al-Midh-
ar, sem seinna tók þátt í hryðjuverka-
árásunum, var búinn að verða sér úti
um margar vegabréfsáritanir til
Bandaríkjanna, og gerðu þær honum
kleift að flakka til og frá landinu. Seg-
ir í frétt Newsweek að alríkislögregl-
an bandaríska hefði hugsanlega getað
flett ofan af samsærinu að baki
hryðjuverkunum, hefði hún haft þess-
ar upplýsingar undir höndum.
Þá er einnig hugsanlegt að útlend-
ingaeftirlitið bandaríska hefði neitað
að hleypa mönnunum inn í Bandarík-
in ef leyniþjónustan hefði deilt upp-
lýsingum sínum með því. Í staðinn
fengu mennirnir að fara ferða sinna
án vandkvæða, opna bankareikninga
og sækja flugtíma í því skyni að búa
sig undir ódæðið.
Þá endurnýjaði utanríkisráðuneyt-
ið bandaríska meira að segja vega-
bréfsáritun al-Midhars í júlí 2001,
enda hafði CIA ekki deilt upplýsing-
um sínum með ráðuneytinu.
Þessar fregnir koma í kjölfar ann-
arra, sem benda til að löggæsluyfir-
völd og leyniþjónustan bandaríska
hafi hugsanlega ekki verið jafnvak-
andi og nauðsyn krafði. Sagði Rich-
ard Shelby, þingmaður Repúblikana-
flokksins sem sæti á í þingnefnd um
leyniþjónustumál, að augljóst væri að
kanna þyrfti samstarf og samvinnu
hinna ýmsu löggæslustofnana. Þykir
líklegt að þeir Robert Mueller, yfir-
maður FBI, og John Ashcroft dóms-
málaráðherra verði spurðir um þess-
ar nýjustu uppljóstranir, er þeir koma
fyrir þingnefndina síðar í vikunni.
CIA vissi af dvöl tveggja liðsmanna
al-Qaeda í Bandaríkjunum
Upplýsingum
var ekki deilt
með FBI
Washington. AFP.
JEAN Chretien, forsætisráðherra
Kanada, vék Paul Martin úr embætti
fjármálaráðherra á sunnudag vegna
valdabaráttu milli þeirra. Martin var
talinn líklegastur til að verða næsti
forsætisráðherra og leiðtogi Frjáls-
lynda flokksins ef Chretien léti af
embætti á næsta ári eins og búist var
við. Chretien, sem er 68 ára, tilkynnti
hins vegar á föstudag að hann hygðist
ekki draga sig í hlé.
John Manley aðstoðarforsætisráð-
herra var skipaður fjármálaráðherra.
Viku áður var Art Eggleton varnar-
málaráðherra vikið úr stjórninni eftir
að skýrt var frá því að hann hefði
tryggt fyrrverandi unnustu sinni við-
skiptasamning við kanadíska ríkið.
Martin kvaðst hafa íhugað að segja
af sér en verið rekinn áður en hann
hefði fengið tækifæri til þess.
Martin var fyrst kjörinn á þing árið
1988 og beið ósigur fyrir Chretien í
leiðtogakjöri Frjálslynda flokksins
1990. Hann varð fjármálaráðherra ár-
ið 1993 og síðan hefur stjórnin minnk-
að útgjöld ríkisins, eytt fjárlagahalla
og grynnkað á skuldum ríkissjóðs.
Chretien fór lofsamlegum orðum
um störf Martins en sagði að hann
þyrfti að víkja vegna vandamála, sem
tengdust ekki stefnu stjórnarinnar.
Hyggst halda embættinu
út kjörtímabilið
Frjálslyndi flokkurinn fékk meiri-
hluta á kanadíska þinginu þriðja kjör-
tímabilið í röð í kosningum árið 2000.
Orðrómur var á kreiki um að Chret-
ien myndi láta af embætti á næsta ári,
tveimur árum fyrir
næstu þingkosningar,
og stuðningsmenn
Martins höfðu þegar
hafið baráttu fyrir því
að fjármálaráðherrann
fyrrverandi yrði kjör-
inn leiðtogi Frjáls-
lynda flokksins. Chret-
ien tilkynnti hins
vegar á föstudag að
hann hygðist halda forsætisráð-
herraembættinu út kjörtímabilið og
sagði ráðherrum sínum að hætta að
búa sig undir leiðtogakjör á næsta ári.
Stjórnmálaskýrendur segja að
Martin geti nú boðið sig fram gegn
Chretien, en hann hefði ekki getað
það hefði hann verið áfram í stjórn-
inni. Martin hefur öflugan stuðnings-
hóp á bak við sig í Frjálslynda flokkn-
um og er vinsæll meðal hægrimanna
vegna stefnu sinnar í fjármálum, en
óljóst er hvort hann njóti nógu mikils
stuðnings í stjórnarflokknum til að
geta fellt Chretien. Ákveðið verður á
þingi Frjálslynda flokksins í febrúar
hvort efna eigi til leiðtogakjörs.
Chretien víkur fjármála-
ráðherranum úr embætti
Ottawa. AFP, AP.
Valdabarátta í
stjórnarflokknum
Paul Martin Jean Chretien og John Manley.
MEIRIHLUTI kjósenda í Sviss sam-
þykkti að rýmka 60 ára gömul lög
um fóstureyðingar í þjóðarat-
kvæðagreiðslu sem fram fór um
helgina. Samþykktu næstum þrír af
hverjum fjórum kjósendum, alls
72,1%, tillögu ríkisstjórnarinnar
um að gera breytingar á lögunum
með þeim hætti að ekki verður sak-
næmt að eyða fóstri á fyrstu 12 vik-
um meðgöngunnar. 81,7% kjósenda
hafnaði tillögu hóps sem hafði það
að markmiði að herða löggjöfina
frá 1942.
Víðtækur stuðningur við áform
ríkisstjórnarinnar vekur athygli í
ljósi þess að nokkur andstaða er við
fóstureyðingar meðal kaþólskra
íbúa landsins. Kjörsókn var 41%,
sem er sambærileg kjörsókn miðað
við aðrar þjóðaratkvæðagreiðslur í
Sviss.
Samkvæmt hefðbundnum lögum
í Sviss er refsivert að eyða fóstri og
er hægt að dæma fólk í fangelsi eða
til greiðslu sektar fyrir að eiga að-
ild að fóstureyðingu. Hægt er að
veita undantekningu frá lögunum
ef meðgangan ógnar heilsu móð-
urinnar. Hins vegar eru lögin túlk-
uð með mismunandi og frjálslegum
hætti víða í Sviss, en í kringum 12
þúsund fóstureyðingar eru fram-
kvæmdar með löglegum hætti á ári
hverju, að sögn yfirvalda.
Dagblöð í Sviss fögnuðu nið-
urstöðunni en hún er sögð marka
skref í áttina að opnara og nútíma-
legra samfélagi. Sagði dóms-
málaráðherra Sviss að með þessari
niðurstöðu yrðu lögin færð nær því
sem tíðkist í flestum vestrænum
ríkjum og að megi búast við því að í
kjölfarið verð framkvæmdar um
130 þúsund fóstureyðingar í land-
inu árlega.
Samþykkt að
rýmka lög um fóst-
ureyðingar í Sviss
Genf. AFP.
AP
Spjald með áróðri gegn lögleiðingu fóstureyðinga í Sviss. Landsmenn
greiddu atkvæði um hana síðastliðinn sunnudag.