Morgunblaðið - 11.10.2002, Blaðsíða 28

ERLENT
28 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
Mörkinni 3, sími 588 0640
Opið mán.-fös. kl. 11-18,
lau. kl. 11-15
Húsgögn
Sérpantanir
meistar inn. is
GULL ER GJÖFIN
TARJA Halonen, forseti Finn-
lands, hefur lengi hafnað þeim
möguleika að Finnland gangi í
Atlantshafsbandalagið (NATO) en
nýleg ummæli hennar benda til
þess að hún hafi komist að þeirri
niðurstöðu að landið kunni að
þurfa að sækja um aðild að
bandalaginu, að sögn sérfræðinga
í öryggismálum Finnlands.
„NATO hefur opnað dyrnar
fyrir okkur, ef til vill sækjum við
einhvern tíma um aðild,“ sagði
Halonen í viðtali við portúgalska
dagblaðið Publico á þriðjudag í
tilefni af heimsókn forseta Portú-
gals, Jorge Sampaio, til Finn-
lands.
Að sögn Tomas Ries, finnsks
sérfræðings í öryggismálum, eru
ummæli Halonen til marks um
„verulega breytingu á afstöðu
hennar“ og hann rakti sinnaskipt-
in til sameiginlegrar varnar- og
öryggismálastefnu Evrópusam-
bandsins. „Vorið 2000 hafnaði hún
aðild að NATO algjörlega, en síð-
an hefur hún verið þögul og var-
færin, segja má að hún hafi legið
undir feldi.“
Skírskotar til
breytinga á NATO
Halonen útskýrði afstöðu sína
frekar á blaðamannafundi með
Sampaio á miðvikudag. „Finnar
hafa ekki álitið það nauðsynlegt
að sækja um aðild að NATO enn
sem komið er. En við teljum
mikla þörf á samstarfi við NATO í
Evrópu núna, og einnig í framtíð-
inni,“ sagði forsetinn. „Við teljum
það mjög mikilvægt fyrir þau ríki
sem hafa þegar sótt um aðild, en
einnig fyrir önnur ríki, að NATO
haldi dyrum sínum opnum, vegna
þess að það stuðlar að friði.“
Halonen sagði að NATO hefði
breyst úr varnarbandalagi í sam-
tök sem stuðluðu að friði, stöð-
ugleika og lýðræði. „Þetta sýnir
einnig nýtt eðli Atlantshafsbanda-
lagsins, að það er orðið að opnum
samtökum.“
„Það sem ég tel brýnast núna
er að skilgreina hina ýmsu þætti
evrópskra öryggismála og NATO
er mjög mikilvægur liður í því,“
sagði forsetinn. „Ég vona að þau
mál sem eru enn óútkljáð milli
Evrópusambandsins og NATO
verði leyst, vegna þess að það
mun verða mjög eðlilegur grund-
völlur fyrir framlagi Evrópu í
framtíðinni.“
Aðild að NATO
„raunverulegur kostur“
Ries sagði þessi ummæli benda
til þess að aðild Finnlands að
NATO væri „raunverulegur kost-
ur“. „Hún viðurkennir einnig að
hún hafi áttað sig á því á síðustu
tveimur árum að tvennt hafi
breyst: NATO hafi breyst úr
varnarbandalagi í pólitísk samtök
og að tengslin milli Evrópusam-
bandsins og NATO hafi aukist,“
sagði Ries. „Hún hefur viður-
kennt að aðild Finnlands að
NATO er nauðsynleg til að inn-
leiða sameiginlega öryggismála-
stefnu Evrópusambandsins.“
Christer Pursiainen, fræðimað-
ur sem hefur fjallað ýtarlega um
þetta mál, sagði að finnskir
stjórnmálamenn áttuðu sig æ bet-
ur á „þversögninni“ milli hlutleys-
isstefnu Finna og aukins sam-
starfs ESB-ríkjanna í
öryggismálum. „Sameiginleg
varnar- og öryggismálastefna
ESB tengist NATO,“ sagði Purs-
iainen. „Þannig að það verður að-
ildin að Evrópusambandinu sem
mun knýja Finna til að ganga í
NATO, því þegar ESB þróar sam-
eiginlegu öryggismálastefnuna
mun hlutleysisstefna Finna ganga
þvert gegn þessu ferli, þannig að
þjóðarhagsmunir Finna skaðast.
Aðild að NATO verður nauðsyn-
leg, einkum ef Finnar vilja taka
fullan þátt í samrunanum í Evr-
ópu, eins og þeir hafa sagt.“
Tveir þriðju Finna andvígir
aðild að NATO
Þegar Pursiainen og Ries voru
spurðir hvenær Finnar kynnu að
sækja um aðild að NATO lögðu
þeir báðir áherslu á að það réðist
að miklu leyti af því hversu hratt
sameiginleg varnar- og öryggis-
málastefna ESB þróaðist.
Þingkosningar verða í Finn-
landi í mars og búist er við að
stjórn landsins birti ýtarlega
skýrslu um kosti og galla aðildar
að NATO árið 2004. Þangað til er
ekki búist við mikilli umræðu um
málið meðal finnskra stjórnmála-
manna.
Líklegt er að erfitt verði að
sannfæra almenning í Finnlandi
um kosti aðildar að NATO því
skoðanakannanir benda til þess að
tveir þriðju Finna séu andvígir
hugmyndinni. Ries segir að Halo-
nen muni gegna mikilvægu hlut-
verki í þessu sambandi. „Hún er
svo mikilvæg, hún hefur svo mikil
pólitísk áhrif, á almenning og
einnig stjórnmálamennina,“ sagði
hann. „Viðhorf hennar til NATO
hafa alltaf mikið vægi, þegar hún
gefur til kynna að aðild að NATO
sé möguleg styrkist sá mögu-
leiki.“
Forseti Finnlands
útilokar ekki leng-
ur aðild að NATO
Reuters
Tarja Halonen í ræðustól hjá Sameinuðu þjóðunum.
Helsinki. AFF.
’ Við teljum miklaþörf á samstarfi við
NATO í Evrópu
núna, og einnig í
framtíðinni. ‘
EF bandarískir hermenn halda
inn í Írak á næstunni munu þeir
reiða sig á tungumálstölvur til
þýðinga við yfirheyrslur á föng-
um jafnt sem leit að efnavopna-
geymslum. Auk þess að þýða
skipanir á borð við „upp með
hendur“ yfir á arabísku eða kúr-
dísku vonast embættismenn
bandaríska hersins til þess að
tölvurnar nýtist til að þýða mik-
ilvægar upplýsingar af sumum
erfiðustu tungumálum heims.
„Ef við þurfum að fara inn í
Írak verðum við að spyrja spurn-
inga eins og: Eru einhver efna-
vopn hér? Eru hús notuð til að
þróa efna- eða lífefnavopn?“
sagði Kathy De Bolt, undirofursti
og aðstoðarframkvæmdastjóri
rannsóknarstofa bandaríska hers-
ins í Huachucavirki í Arizona,
þar sem unnið er að upplýsinga-
tækniþróun.
Auk arabísku er starfshópur
De Bolts að þróa tölvuþýðingu á
kúrdísku og farsí, tveim öðrum
tungumálum sem töluð eru í Írak.
Tækin, sem sum hver hafa þegar
verið prófuð á Balkanskaga og í
Afganistan, eru allt frá lófatölv-
um sem spila setningar á erlend-
um málum samkvæmt skipunum
sem gefnar eru á ensku til tví-
hliða talmálsþýðingartölvu sem
gerir enskumælandi og serbó-
króatískumælandi fólki kleift að
halda uppi slitróttum samræðum.
Upplýsingadeild hersins hefur
ennfremur fest kaup á 1.500
skjalaskönnunarþýðingartölvum
sem hver um sig er á stærð við
skjalatösku og gera bandarískum
hermönnum kleift að fá hrað-
soðnar þýðingar á skjölum á darí,
pastú og arabísku, sagði Melissa
Holland, starfsmaður á rannsókn-
arstofu hersins.
„Því fyrr sem maður getur þýtt
gögn því betra,“ sagði Loch
Johnson, prófessor í stjórn-
málafræði við Háskólann í
Georgíu og fyrrverandi leyni-
þjónustufulltrúi þingsins og Hvíta
hússins. Hraði ræður úrslitum
þegar upplýsingar benda til yf-
irvofandi árásar, sagði Johnson,
samanber upplýsingar sem Þjóð-
aröryggisstofnun Bandaríkjanna
hleraði 10. september í fyrra og
mun hafa hljóðað svona: „Á
morgun er stundin runnin upp.“
„Þetta var ekki þýtt fyrr en 12.
september,“ sagði Johnson.
Sjálfvirk þýðing er enn eitt-
hvert erfiðasta verkefnið sem
fyrir liggur í tölvufræðum. Eink-
um er erfitt að túlka húmor og
háð. De Bolt telur að það muni
taka marga áratugi að þróa al-
þjóðlegar þýðingartölvur sem
ekki þjóna eingöngu þröngt skil-
greindum þörfum hersins.
Vonast er til þess að betr-
umbætur á svonefndum Phrasela-
tor, lófatölvu sem getur snarað
enskum setningum yfir á önnur
tungumál, geri kleift að auðvelda
samhæfingu bandarískra her-
manna og hermanna af öðru
þjóðerni.
Tölvan, sem kostar um 170.000
kr., þýðir úr ensku og getur spil-
að allt að 200.000 skipanir og
spurningar á 30 tungumálum, þ.á
m. pastú, darí, arabísku, rúss-
nesku og kínversku.
Í Afganistan voru svona lófa-
tölvur notaðar til að þýða enskar
setningar um ýmis mál, t.d. við
sjúkdómsgreiningar: „Hvar finn-
urðu til?“ Einnig á varðstöðvum:
„Við þurfum að leita í bílnum
þínum.“ Líka við flutninga á
föngum: „Farið út úr bílnum.“
Framleiðendur tölvunnar eru nú
að smíða 400 stykki til viðbótar
og í samráði við sérsveitir hers-
ins eru þeir að setja saman setn-
ingar sem hægt væri að nota í
Írak.
Verið er að þróa tvíhliða út-
gáfu af þessari lófatölvu, er gæti
bæði þýtt enskar setningar á önn-
ur mál og þýtt svör af erlendum
málum yfir á ensku. Kvaðst De
Bolt telja að þessi tölva yrði
tilbúin eftir um tvö ár.
Vonast til að tölvur geti þýtt af sumum erfiðustu tungumálum heims
„Eru einhver efnavopn hér?“
Owego. AP.
’ Því fyrr sem mað-ur getur þýtt gögn
því betra. ‘
AP
Melissa Holland, Calandra Tate og Clare Voss halda á þýðingatölvum í
rannsóknarmiðstöð bandaríska hersins í Maryland. Tölvan sem Tate
heldur á er hinn svonefndi Phraselator sem notaður var í Afganistan.
Skráðu þig í Broste klúbbinn - bergis.is
Nýr lífsstíll