Morgunblaðið - 11.10.2002, Síða 46

MINNINGAR
46 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Jón Már Þor-valdsson fæddist
í Hafnarfirði 9. des-
ember 1933. Hann
lést á gjörgæslu-
deild Landspítalans
í Fossvogi 27. sept.
síðastliðinn. Hann
var sonur hjónanna
Þorvaldar Árnason-
ar, skattstjóra í
Hafnarfirði, f. 5.1.
1895, d. 15.4. 1958,
og konu hans Mar-
grétar Sigurgeirs-
dóttur, f. 27.9. 1897,
d. 14.9. 1937. Jón
Már ólst upp á Þórsmörk við
lækinn í Hafnarfirði. Systkini
Jóns Más eru Sigurgeir lögreglu-
þjónn, f. 1923, kvæntur Guðrúnu
Finnsdóttur. Árni forstjóri, f.
1925 látinn, hann var kvæntur
Huldu Ágústsdóttur, látin. Þóra
bóndi og ritari, f. 1927, látin, var
gift Jóni Sturlusyni. Þorvaldur
kennari, f. 1929, látinn, kvæntur
Ólínu Jónsdóttur. Ester, f. 1944,
hálfsystir samfeðra gift Karli M.
Zophoníassyni.
Jón Már kvæntist 1. október
1957 Helgu Finnsdóttur, f. 17.12.
1930, d. 17.8. 1978. Foreldrar
hennar voru Finnur Sveinsson, f.
1.10. 1887 d. 12.11. 1982, bóndi
og smiður í Eskiholti, Borgar-
firði, og Jóhanna María Krist-
jánsdóttir, f. 7.10. 1900, d. 5.7.
1976. Jón Már og Helga byggðu
sér hús á Svalbarði 3 og fluttu á
ur Engilbert Þórðarson tækni-
fræðingur. Þeirra sonur er
Róbert Helgi, f. 2001. Börn Eng-
ilberts eru Viðar, f. 1988, og Silja
Sif, f. 1993. Fjóla Guðrún Ara-
dóttir, f. 10.5. 1924, var sambýlis-
kona Jóns Más um tíma.
Jón Már lauk sveinsprófi frá
Prentsmiðju Jóns Helgasonar
1955. Hann var í siglingum á ms.
Heklu um sumarið 1955. Hann
starfaði sem vélsetjari frá 1955: í
Prentsmiðju Þjóðviljans til 1957,
í Prentsmiðjunni Odda til 1968, í
Prentsmiðju Hafnarfjarðar til
1976 og í Skákprenti til 1978.
Jón Már var meðeigandi og
framkvæmdastjóri í setningar-
stofunni Acta hf. í Hafnarfirði
frá 1978 til 1984. Hann var síðan
verkstjóri í Félagsprentsmiðjunni
hf. til 1991. Jón Már veiktist al-
varlega og fór í mikla skurð-
aðgerð 1991. Að lokinni endur-
hæfingu starfaði hann síðan í
hlutastarfi hjá Heimaþjónustunni
í Reykjavík við umönnun eldra
fólks til dauðadags. Jón Már
gekk ungur í frímúrarastúkuna
Hamar í Hafnarfirði. Hann sinnti
einnig ýmsum trúnaðarstörfum
fyrir prentara. Hann var í stjórn
prentnemafélagsins 1953–1955, í
skemmtinefnd og félagsheimila-
nefnd HÍP 1962–1964, gjaldkeri
HÍP og í trúnaðarmannaráði
1964–1966. Formaður starfs-
mannafélags Prentsmiðjunnar
Odda og Sveinabókbandsins
1966–1968. Jón Már var trúnað-
armaður í Sókn frá 1995. Síðan
var hann trúnaðarmaður og í
trúnaðarráði hjá Eflingu til 2002.
Útför Jóns Más verður gerð
frá Grafarvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Hvaleyrarholtið í
Hafnarfirði 1961, þar
sem Helga rak einnig
Húllsaumastofuna,
verslun og sauma-
stofu. Börnin eru: 1)
Finnur Logi Jóhanns-
son, smiður og bú-
fræðingur, f. 22.1.
1956, kvæntur Odd-
nýju Höllu Haralds-
dóttur myndlistar-
kennara og eiga þau
þrjár dætur, Helgu, f.
1983, Huldu, f. 1986,
og Hörpu, f. 1990. 2)
Þorvaldur Ingi við-
skiptafræðingur, f. 3.3 1958,
kvæntur Dís Kolbeinsdóttur við-
skiptafræðingi, þeirra sonur er
Ingi Már, f. 1990. Dóttir Dísar er
Erna Hlíf, f. 1980. Þorvaldur var
áður kvæntur Bergþóru Árna-
dóttur tónlistarmanni. Börn
Bergþóru eru Birgitta, f. 1967,
og Jón Tryggvi, f. 1971. 3) Helgi
Már, f. 15.9. 1961, d. 28.2. 1994.
Sonur Helga er Sindri Hrafn, f.
1990, móðir Berglind Víðisdóttir
hjúkrunarfræðingur. Fyrrver-
andi eiginkona Helga er Stein-
unn Baldursdóttir leikskólastjóri.
4) Jóhanna Marín sjúkraþjálfari,
f. 11.7. 1965. Fyrrverandi eig-
inmaður er Aurelio Ferro arki-
tekt. Þeirra börn eru Agnes
Helga María, f. 1988, Arianna, f.
1992, og Jón Már, f. 1995. 5)
Ingibjörg Agnes hárgreiðslu-
kona, f. 14.2. 1975, sambýlismað-
Ég sat um kvöld og horfði út á haf
og hugsaði um Jesús kvöl og pínu.
Ég nýtti allt það vit, sem guð mér gaf
og gerði krossmark fyrir brjósti mínu.
Ofangreint erindi, úr ljóði eftir
skáldið góða, flaug mér í hug, er ég
fregnaði andlát yngsta bróður míns,
sem lést á afmælisdegi móður okk-
ar, 27. sept. sl. Að vísu kom þetta
mér ekki svo mjög á óvart, því þegar
hann lagðist undir hnífinn, hinn 16.
sept. sl, í þriðja sinn á nokkrum ár-
um vegna ósæðargúls, hafði ég strax
á tilfinningunni, að hann mundi ekki
lifa slíkan holskurð af, eftir allt, sem
á undan var gengið.
Nú stend ég einn uppi, elstur af 5
alsystkinahópi, ásamt hálfsystur
okkar samfeðra, sem við vissum
ekkert af, fyrr en fyrir nokkrum ár-
um. Má nærri geta, að söknuður
minn er sár og þótt tengsl okkar
Máa, en svo var hann kallaður af
ættingjum og vinum frá fyrstu tíð,
hafi ekki verið jafn mikil og náin og
vera hefði mátt, þótti mér vænst um
hann af öllum mínum systkinum,
enda hafði hann alla kosti, sem ég
hafði ekki. Hann var ljúfur maður í
umgengni, strangheiðarlegur,
hrekklaus og hvers manns hugljúfi.
Þó kom stöku sinnum fyrir, að hann
stökk upp á nef sér út af einhverjum
smámunum sem öngruðu hann, en
jafnan á þann veg, að vekja bros á
vörum viðstaddra. En í góðra vina
hópi, í samkvæmum af ýmsum toga,
svo sem afmælisveislum barna sinna
og síðar barnabarna, fermingar-
veislum og öðrum slíkum, var hann
hrókur alls fagnaðar og var ófeim-
inn að standa upp og halda
skemmtilega ræðustúfa, við góðar
undirtektir viðstaddra. Ungur að
árum fetaði hann í fótspor föður
okkar og bróður og gekk í frímúr-
araregluna í Hafnarfirði, en þótt
hann uppljóstraði því aldrei, í
hverju sú regla væri fólgin, hefur
hann vafalaust þar öðlast mikla
reynslu í að eiga vinsamleg sam-
skipti við annað fólk, enda bar öllum
saman um, að hann ætti auðvelt með
koma fólki í gott skap, með ljúf-
mannlegri framkomu.
Þegar móðir okkar dó, tæplega
fertug, var hann á fjórða árinu og
varð því lengst okkar systkinanna
að búa við hörkulegar uppeldisað-
ferðir stjúpu okkar, sem tók við
stjórn heimilisins ári síðar. Og þótt
ströng væri, tókst henni aldrei að
bæla niður alla þá góðu eiginleika,
sem honum voru meðfæddir. Hann
komst því klakklaust yfir unglings-
árin og lærði prentiðn að gagn-
fræðanámi loknu og vann í mörg ár
við þá iðn, bæði í Odda, Prentsmiðju
Hafnarfjarðar, Félagsprentsmiðj-
unni og víðar, sem setjari.
Árið 1957 kvæntumst við báðir
systrum frá Eskiholti í Borgarfirði,
mestu dugnaðarkonum, ég Guðrúnu
30. mars og hann Helgu 1. október,
á afmælisdegi föður hennar. Þá rak
Helga Húllsaumastofuna á Grund-
arstíg 4 í Reykjavík, en fljótlega
hófu þau að byggja stórt og glæsi-
legt hús á Svalbarði 3 í Hafnarfirði
og þegar það var tilbúið, flutti hún
starfsemina þangað. Reksturinn
gekk ágætlega og margir viðskipta-
vinir hennar í Reykjavík, héldu við-
skiptunum áfram þar. Hagur þeirra
jókst jafnt og þétt og gátu leyft sér
ýmislegt, sem þau gátu ekki áður,
eignuðust fallegt innbú og gátu farið
í utanlandsferðir, er þau langaði til.
Á næstu árum eignuðust þau 4
mannvænleg börn saman, en Finn
Loga átti hún áður. Þangað lögðum
við Gunna mín oft leið okkar frá
Keflavík. Þar nutum við ætíð mik-
illar gestrisni, enda voru systurnar
ákaflega samrýndar. Í mörgum hús-
unum á „holtinu,“ eins og það var
kallað, eignuðust þau marga góða
vini, sem héldu tryggð við þau æ síð-
an. Þar á meðal var Ólafur H. Frið-
jónsson og Katla, sem bjuggu í
næstu götu neðan við Svalbarðið.
Hann og Mái brölluðu ýmislegt
saman, sömdu skemmtiþætti og
léku m.a. saman í kvikmynd.
Ekki höfðu þau Helga búið í mörg
ár á Svalbarðinu, er þau hófu að
reisa sér sumarbústað í landi prent-
ara við Laugarvatn og þar áttu þau
og börnin margar skemmtilegar
samverustundir á sumrum. En þeg-
ar tölvutæknin fór að ryðja sér til
rúms, í kringum 1976, setti Mái á
laggirnar lítið fyrirtæki; Acta, sem
gekk ágætlega til að byrja með, en
einhverra hluta vegna, kannski í og
með vegna þess, að hann var ekki
nógu „harður nagli“ til að innheimta
með hörku útistandandi skuldir,
neyddist hann til að hætta þeim
rekstri, með umtalsverðum halla.
Þetta var nú ekki það versta, heldur
hitt, að árið 1978 fær Helga heila-
blæðingu og deyr, aðeins 47 ára að
aldri. Þá missti hann alla fótfestu í
lífinu, hún hafði ætíð verið drif-
akkerið hans og barnanna. Nú hóf-
ust erfiðir tímar, því hann vantaði
allt sjálfstraust, Helga hafði ávallt
haft alla stjórn heimilisins á sínum
herðum. En með samheldni hans og
barnanna, tókst þeim að yfirstíga
mestu erfiðleikana. Í fyrstu sá eldri
dóttir hans, Jóhanna Marín, þá ein-
ungis 13 ára, um heimilishaldið og
þótt erfitt væri, jafnframt skóla-
göngu, tókst henni það þrekvirki, að
halda í horfinu, enda lagðist rekstur
Húllsaumastofunnar af, sem hafði
árum saman verið mikil tekjulind.
Til að létta ábyrgðinni af herðum
dóttur sinnar, réð hann til sín ráðs-
konu, sem annaðist öll heimilisverk-
in eftir það, um nokkurt skeið.
Kannski hafði elskulegur bróðir
minn ekki mikið fjármálavit, en hon-
um þótti innilega vænt um börnin
sín og barnabörnin, þegar þau komu
til sögunnar og ekki síður þeim um
hann. En vegna fjárhagsörðugleika
og að eldri börnin voru „flogin úr
hreiðrinu,“ seldi hann húsið á Sval-
barðinu með trega og flutti, ásamt
ráðskonunni, í litla íbúð að Ölduslóð
17 og ekki mörgum árum síðar í enn
minna húsnæði í Köldukinninni.
Mörgum árum síðar seldi hann sum-
arbústaðinn, en sú kvöð fylgdi hon-
um, að ekki var hægt að selja hann
öðrum en einhverjum úr prentara-
stéttinni.
Á Máa voru lagðar miklar byrðar
og mótlæti í lífinu og hefðu margir
kiknað undan slíku álagi, en hann lét
það aldrei buga sig – og þó veit mað-
ur það ekki, því hann bar aldrei
harma sína á torg. Árið 1989 var
hann skorinn upp, vegna ósæðar-
gúls í kviðarholi og var fljótur að ná
sér eftir þá aðgerð og brátt farinn að
vinna á fullu, en 1991 lagðist hann
aftur undir hnífinn, í það sinn með
gúl nálægt hjartanu, var allur flett-
ur í sundur og aðgerðin tekin upp á
myndband, sem sýnt var á lækna-
þingi á Ítalíu síðar. Á tímabili eftir
þessa miklu aðgerð, var honum vart
hugað líf, en með jákvæðu hugarfari
og sterkum lífsvilja, tókst honum
um síðir að komast á fætur aftur og
þótt endurhæfingin tæki langan
tíma, varð hann glaður yfir því, að
geta séð barnabörnin sín vaxa úr
grasi og eiga með þeim ánægjulegar
samverustundir. Eftir síðustu að-
gerðina var hann dæmdur 75% ör-
yrki og hætti þá að vinna við prent-
verkið, en sneri sér að því að sinna
sjúkum og sorgmæddum, hafði gott
lag á að umgangast slíka einstak-
linga. Þá hafði hann einn síns liðs,
fengið inni í einni íbúð í SEM-hús-
unum við Sléttuveg, fyrst nr. 3 og
síðar nr. 7, en þar bjó hann til
dauðadags.
En árið 1994, varð hann fyrir enn
einu reiðarslaginu. Það ár missti
hann yngri son sinn, Helga Má, á 33.
aldursári, í blóma lífsins, vegna
hjartastopps. Ég held að þetta hafi
orðið honum sársaukafyllra en öll
veikindi hans sjálfs og dregið úr
honum mikinn mátt. En þegar sorg-
arferlinu lauk, hófst hann handa við
að gera vandaða, myndskreytta
minningabók um son sinn og vann
að henni að mestu leyti sjálfur. Svo
reyndi hann að njóta lífsins, sem
framundan var, fyrst og fremst með
því að umgangast börnin sín og
barnabörnin sem mest og varpa
birtu inn í líf þeirra, eftir bestu getu.
Eftir að hann var orðinn öryrki,
fór hann að sýsla við eldamennsku,
bjó til vöfflur og eldaði oft hreinasta
lostæti úr ýmsu hráefni og bjó til og
skreytti ljúffengar brauðtertur, sem
hann veitti gestum í litlum sam-
kvæmum í sambandi við afmæli
barnanna eða önnur hátíðleg tæki-
færi.
Trúarstyrkur Máa var mikill og í
öllu andstreyminu aflaði hann sér
styrks í bæninni, sem veitti bæði
honum og öðrum andlegan styrk og
jafnvægi.
Að endingu votta ég öllum að-
standendum míns kæra bróður,
mína dýpstu samúð og bið góðan
guð að veita þeim kraft í sorginni.
Sigurgeir Þorvaldsson.
Sál mín fylgir þér,
uns hún nær þér að lokum
í skýjum uppi.
Að við séum að skilja,
ástin mín, þar skjátlast þér.
Þetta ljóð er úr bókinni Japönsk
ljóð frá liðnum öldum, sem þú gafst
mér fyrir 20 árum og hefur fylgt
mér æ síðan.
Elsku hjartans pabbi minn, svona
byrjaði ég oft bréfin sem ég skrifaði
þér frá Ítalíu. Ég fann þau þegar ég,
systkini mín, tengdadætur þínar og
Birna vinkona þurftum með hjartað
fullt af sorg og augun full af tárum
að taka saman þínar veraldlegu eig-
ur. Ég þakka guði fyrir það að hafa í
gegnum tíðina sagt þér það hvað ég
elska þig heitt og hvað þú ert mér og
okkur öllum mikils virði og munt
verða um ókomna tíð. Ég er pabba-
stelpa. Þú ert stóri pabbi minn með
mjúka faðminn þinn, sem ég gat
alltaf leitað til og sagt öll mín leynd-
armál án þess að vera hrædd um að
þú mundir dæma mig, góði, kær-
leiksríki pabbi sem kenndir mér að
hlæja, gráta, syngja, dansa, syrgja
og allt þar á milli. Þú kenndir mér að
finna til með öðrum, að tala aldrei
illa um nokkkurn mann, að sjá alltaf
það góða í öllu og að hvað svo sem
kæmi fyrir myndi sólin alltaf skína á
ný. Það er mér, börnunum mínum
og öllu því fólki stóru og smáu sem
tengdist þér svo sterkum böndum
styrkur í okkar djúpu sorg. Þú sagð-
ir aldrei, og ég veit að þú hugsaðir
það ekki heldur, að lífið væri þér
miskunnarlaust, þrátt fyrir að þú
hefðir misst móður þína þegar þú
varst aðeins á fjórða árinu og átt
erfiða æsku. Þú komst með þinni
meðfæddu hjartagæsku til manns
og giftist mömmu. Þá var hún 28 ára
og átti einn son og þú varst 25 ára.
Þú gekkst Finnsa bróður í föðurstað
og sást til þess að hann hefði sam-
band við föður sinn og hans fjöl-
skyldu. Þau urðu síðan fjölskyldu-
vinir okkar. Ég skildi það þegar ég
varð fullorðin að þarna sýndir þú
mikinn þroska og mannkærleik, þú
vildir stuðla að velferð allra. Eftir 20
ára farsælt hjónaband misstir þú
mömmu, þú varst aðeins 44 ára
gamall og með fimm börn á heim-
ilinu, Ingibjörg systir aðeins á
fjórða árinu. Veröldin hrundi hjá
okkur. Á næstu 10–15 árum gengu í
garð erfiðir tímar. Þú misstir nánast
allar veraldlegar eigur þínar, allt
það sem þú og mamma höfðuð byggt
upp í sameiningu. En það sem verra
var; þú misstir heilsuna. Þú sem
alltaf hafðir verið svo heilsuhraust-
ur. Svo misstir þú Helga bróður
1994. Þrátt fyrir þetta allt hélt lífið
áfram hjá þér og fyrir 10 árum end-
urheimtum við þig pabbi minn og
áttum með þér ógleymanlegar
stundir þar sem mikið var hlegið og
sungið og líka grátið og faðmlög og
kossar gefin og þegin í ríkum mæli.
Stundum fengum við okkur gott
rauðvín og kannski einn tvo bjóra,
það þótti þér svo gott. Við borðuðum
saman góðan mat og þá varst þú yf-
irkokkurinn. Fórum í sund, leikhús
og gerðum ýmislegt saman sem gef-
ur lífinu gildi. Þú fylgdist alltaf með
því sem var að gerast í bænum og
varst svo duglegur að drífa þig og
hafðir svo gaman af öllu.
Í apríl 1994, nokkrum mánuðum
eftir að Helgi bróðir dó, skrifa ég
þér … „Ég vil segja þér elsku pabbi
minn að ég hef hugsað mikið um
æsku og uppeldi okkar krakkanna
og það er alltaf að renna betur upp
fyrir mér hvað þú hefur verið okkur
stórkostlegur faðir og það er ekki
síst þér að þakka, elsku pabbi minn,
hvað við krakkarnir eigum auðvelt
með að umgangast fólk og hvað við
eigum öll marga og góða vini og
sennilega líka það hvaða ævistörf
við höfum valið okkur og hvað okkur
er hugleikið allt sem viðkemur
mannlegum samskiptum. Ég vil að
þú vitir það elsku pabbi minn að við
eigum þér svo margt að þakka. Oft
vill gleymast að segja það sem ligg-
ur á hjarta. En allt það sem dunið
hefur yfir okkur núna minnir okkur
á það að við verðum að tala alltaf frá
hjartanu og vera ekki að geyma það.
Ég er svo stolt af þér og dáist að því
hvað þú stendur þig vel þrátt fyrir
allt og allt“ … og það gerðir þú fram
á síðustu stund.
Þín elskandi dóttir að eilífu,
Jóhanna Marín.
Elsku besti pabbi minn.
Við erum nýflutt út til Noregs,
rétt að koma okkur fyrir þegar Jó-
hanna systir hringir út og segir að
þú, elsku pabbi minn, sért kominn í
aðgerð. Þessi dagur var erfiður, að
vera svona langt í burtu og bíða í
von og óvon. Það var komið fram á
kvöld og loksins var hringt. Þú varst
búinn að vera allan daginn í aðgerð,
þér var vart hugað líf en þú varst
svo duglegur. Við lifðum alltaf í von-
inni en svo þurfti að skera þig aftur
og þá kom kallið. Þú varst búinn að
standa þig svo vel en þetta var of
mikið. Já elsku pabbi minn þú sem
varst á leiðinni til okkar en nú veit
ég að þú verður alltaf hjá okkur og
munt passa okkur börnin þín öll.
Margs er að minnast og sem bet-
ur fer eigum við margar og góðar
minningar um þig. Þú varst alltaf
hrókur alls fagnaðar, alltaf jafn létt-
ur og kátur. Allar skemmtilegu sög-
urnar af þér, t.d. þegar þú labbaðir
út á Borgarspítala um miðja nótt
eftir að hafa gengið í svefni og læst
þig úti, þegar þú varst að prófa gsm-
símann þinn og hringdir í sjálfan
þig, þegar þú vildir ekki trufla
manninn hjá Tal á aðfangadag til að
tala inn á talhólfið þitt og þegar þú
komst til mín niður á stofu þegar
dekkið hafði rúllað undan bílnum
þínum. Já pabbi minn, þær eru
margar og skemmtilegar sögurnar
af þér og þú gerðir mest grín að þér
sjálfur og hlóst svo bara að öllu sam-
an. Þetta er góður kostur og ég held
að þú hafir kennt okkur börnunum
þínum að taka lífinu passlega hátíð-
lega. Þú varst svo góður og vildir
allt fyrir alla. Kærleiksríkur og
hélst utan um mann, hlýr og inni-
legur, kysstir okkur og knúsaðir og
vafðir okkur hlýju og ástúð. Elsku
pabbi minn, þinn kærleikur lifir með
okkur börnunum þínum og barna-
börnum sem elskuðu þig svo heitt.
Betri pabba og afa er ekki hægt að
hugsa sér. Ég bið góðan guð að
venda þig og geyma, við vitum að
það var vel tekið á móti þér, elsku
pabbi minn.
Ég elska þig alltaf. Þín dóttir
Ingibjörg Agnes.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
JÓN MÁR
ÞORVALDSSON