Morgunblaðið - 11.10.2002, Síða 68

MORGUNBLAÐIÐ, KRINGLUNNI 1, 103 REYKJAVÍK, SÍMI 569 1100, SÍMBRÉF 569 1181, PÓSTHÓLF 3040,
ÁSKRIFT-AFGREIÐSLA 569 1122, NETFANG: RITSTJ@MBL.IS, AKUREYRI: KAUPVANGSSTRÆTI 1 FÖSTUDAGUR 11. OKTÓBER 2002 VERÐ Í LAUSASÖLU 190 KR. MEÐ VSK.
Háhraðasítenging
við Netið
MÖGULEGT er að boðið verði upp á
grænlenskar rjúpur á heimilum
landsmanna um jólin en Verndar-
sjóður villtra laxastofna (NASF)
undirbýr nú slíkan innflutning í sam-
vinnu við samtök veiðimanna á
Grænlandi. Orri Vigfússon, formað-
ur NASF, segir að nú sé verið að
ganga frá leyfi í landbúnaðarráðu-
neytinu, en embætti yfirdýralæknis
hafi þegar heimilað tilraunainnflutn-
ing á 6.000 rjúpum. Gert er ráð fyrir
að innflutningurinn hefjist í nóvem-
ber.
Orri segist telja að á Íslandi sé
markaður fyrir allt að 60–80.000
rjúpur á ári hverju, veitingamenn
bíði nú þegar spenntir eftir fyrstu
sendingunni. Grænlenski rjúpna-
stofninn hafi verið minna rannsak-
aður en aðrir stofnar, en margir telji
að hann standi vel og víða sé mikið af
rjúpu á Grænlandi. Veiðarnar muni
aðallega fara fram á vesturströnd
landsins. Aðspurður hvers vegna
NASF komi að þessu verkefni segir
Orri að verndun villtra laxa í sjó sé
höfuðverkefni sjóðsins, sem hafi
keypt eða yfirtekið veiðikvóta í flest-
um löndum umhverfis N-Atlantshaf.
Sjóðurinn vinni að því að finna ný at-
vinnutækifæri fyrir veiðimenn sem
áður veiddu lax í net. Höfuðáhersla
sé lögð á sjálfbærni stofna.
Rjúpan kemur laxinum
til bjargar
Þannig hafi NASF t.d. tekið þátt í
því að byggja upp veiðar og vinnslu á
Grænlandi auk veiða á grásleppu og
snjókrabba. Rjúpnaverkefnið hafi
verið í undirbúningi síðustu 2–3 ár
og því megi segja að rjúpan komi
laxinum til bjargar.
Orri segist reikna með að fara til
Grænlands á næstu dögum en þá
muni sérfræðingar samtaka veiði-
manna á Grænlandi skoða og velja
veiðisvæðin og útfæra málið í sam-
ráði við heilbrigðisyfirvöld þar í
landi. „Mikill spenningur er fyrir
þessu verkefni, ekki síst þar sem við
erum með tvöfalda verndarsamn-
inga sem eru atvinnuskapandi á
svæðum þar sem skilyrði fyrir at-
vinnurekstur eru erfið, nema um sé
að ræða umhverfisvænar og sjálf-
bærar veiðar og ferðamennsku. Ef
þessi tilraun tekst vel er um að ræða
beinan og óbeinan hagnað fyrir 1.800
lögbýli á Íslandi auk þess að skapa
Grænlendingum tekjur,“ segir Orri.
Hann vísar þar í að á Íslandi hafi
1.800 lögbýli tekjur af laxveiðihlunn-
indum. Ef enginn lax sé veiddur í sjó
fari fiskurinn upp í ár á Íslandi og í
öðrum löndum við N-Atlantshafið til
að hrygna. Þannig megi efla laxveiði
úr ám og um leið atvinnulíf í landinu.
Grænlenskar
rjúpur í verslanir
Verndarsjóður villtra laxastofna undirbýr innflutning
VERULEGUR samdráttur er yfir-
vofandi á augnlækningadeild Land-
spítala – háskólasjúkrahúss þar sem
25–30 milljónir króna vantar upp á
til reksturs deildarinnar út nóvem-
ber og desember.
Samdrátturinn mun einkum koma
niður á sjúklingum sem eru á biðlista
eftir aðgerð en mun ekki bitna á inni-
liggjandi sjúklingum, bráðaþjónustu
eða hálfbráðaþjónustu. Um eitt þús-
und manns eru á biðlista eftir að-
gerð, flestir vegna ísetningar gervi-
augasteins. 5–6 mánaða bið er eftir
aðgerð og er útlit fyrir að hún muni
lengjast en ekki er vitað hve mikið.
Friðbert Jónasson, yfirlæknir á
augnlækningadeild, segir að á næstu
tveimur vikum þurfi deildin að fara
að draga saman starfsemina ef ekki
takist að fá það fé sem vantar upp á.
Að svo komnu máli er ekki útlit fyrir
að til uppsagna komi á deildinni.
Árlega eru gerðar um 1.300–1.400
aðgerðir á deildinni, eða 3–4 á dag að
meðaltali, en ekki er vitað hve mikið
þeim muni fækka vegna samdrátt-
arins. Enn er þó haldið úti fullri
starfsemi og er ekki byrjað að til-
kynna fólki á biðlistum um það sem í
er í vændum.
Fjárskortur á
augnlækningadeild
Landspítalans
Verulegur
samdráttur
yfirvofandi
PÖNNUKÖKUR með tómöt-
um, ætiþistlum og fisksalati,
rabarbarafíkjusúpa og fleiri
framandi tilbrigði við hefð-
bundnar íslenskar matarupp-
skriftir er að finna í nýrri mat-
reiðslu- og fræðibók, The
Culinary Saga of New Iceland,
Recipes from the Shores of
Lake Winnipeg (Matargerðar-
saga Nýja-Íslands – uppskriftir
frá bökkum Winnipeg-vatns).
Bókin er eftir Vestur-Íslend-
inginn Kristinu Olafson-Jenk-
yns, sem síðastliðinn sunnudag
fékk gull- og silfurverðlaun
Cuisine Canada, samtaka sér-
fræðinga innan veitinga- og
matvælaiðnaðarins. Auk upp-
skrifta að séríslenskum réttum,
sem fylgdu Íslendingum til
Vesturheims um 1875, safnaði
Kristin mörgum tilbrigðum við
upprunalegu uppskriftirnar.
Uppskrift-
ir að arf-
leifðinni

Matargerð/B2
HVASST var undir Eyjafjöllum í
gær eins og sjá má á myndinni,
sem tekin var við Seljalands-
skála, þar sem fossarnir hrein-
lega fuku upp og í vesturátt
undan sterku austan rokinu. Bú-
ist er við mikilli rigningu á Suð-
urlandi í dag og eru vegagerð-
armenn í viðbragðsstöðu því
óttast er að skemmdir geti orðið
á vegum og brúarmannvirkjum
vegna vatnavaxta.
Morgunblaðið/Jónas Erlendsson
Fossarnir
fjúka upp
VEIRUSÝKING með kvefein-
kennum og meltingartruflunum er
nú að ganga, að sögn Jörundar
Kristinssonar, heilsugæslulæknis á
heilsugæslustöðinni í Efstaleiti og
á Læknavaktinni. Einkennin eru
hálssærindi, beinverkir og höfuð-
verkur og oft væg ógleði og jafnvel
uppköst eða niðurgangur. Jörund-
ur segir að fyrst hafi byrjað að
bera á þessum einkennum fyrir
um þremur vikum. Ekki sé um far-
aldur að ræða, en talsvert margir
hafi leitað til læknis vegna þessara
einkenna síðustu þrjár vikur.
Jörundur segir að yfirleitt gangi
veikindin yfir á um viku, en melt-
ingarfæraeinkennin geti verið
langvinn og standi í nokkra daga.
Einstaka hafi fengið í lungun, í
kinnholur eða eyru samfara sýk-
ingunni, en það séu mjög fáir.
„Þetta gengur yfir af sjálfu sér og
það þarf yfirleitt ekki að sækja til
læknis. Þetta lagast ekki við sýkla-
lyfjagjöf og gengur yfir á um viku.
Ef fólk fær fylgikvilla eða sjúk-
lingar verða mjög illa haldnir er
sjálfsagt að leita læknis,“ segir
Jörundur. Hann segist ekki telja
að þetta sé sama veirusýking og
hafi gert vart við sig á Hrafnistu-
heimilunum í Reykjavík og Hafn-
arfirði.
Byrjað að bólusetja gegn
inflúensu fljótlega
Aðalatriðið sé að fólk fari vel
með sig, taki tillit til veikindanna
og fari ekki af stað of snemma.
Einnig þurfi fólk að gæta þess að
innbyrða nægan vökva.
Jörundur segir að byrjað verði
að bólusetja við inflúensu fljótlega,
síðustu tvö ár hafi inflúensan verið
mjög seint á ferðinni og ekki sé
búist við að hún láti á sér kræla
fyrr en eftir áramót.
Veirusýk-
ing með
kvefi og
meltingar-
truflunum
MÓÐIR og dætur hennar tvær, 8
og 9 ára gamlar, sem slösuðust al-
varlega í bílslysinu í Skutulsfirði
síðastliðinn sunnudag, létust allar í
gær á Landspítalanum í Fossvogi,
samkvæmt upplýsingum sem feng-
ust hjá sjúkrahúsinu í gærkvöldi.
Þær höfðu legið meðvitundarlausar
á gjörgæsludeild spítalans í fjóra
daga.
Slysið varð í Kirkjubólshlíð, utan
við Bása í Skutulsfirði, upp úr
klukkan 14 á sunnudag þegar jeppi,
sem mæðgurnar voru í ásamt fjór-
um öðrum, valt. Ökumaður jeppans
missti stjórn á honum er kerra, sem
hann dró, fauk til. Fimm manns
slösuðust og voru fluttir til Ísafjarð-
ar en þar var tekin ákvörðun um að
senda mæðgurnar til Reykjavíkur
með þyrlu Gæslunnar. Lögreglan á
Ísafirði annast rannsókn á slysinu.
Ekki er unnt að greina frá nöfn-
um hinna látnu að svo stöddu.
Umferðarslysið í Skutulsfirði á sunnudag
Mæðgurnar létust
á sjúkrahúsi í gær