Morgunblaðið - 06.12.2002, Page 20

ERLENT
20 FÖSTUDAGUR 6. DESEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÍBÚI bæjarins Glenorie norður af Sydney í Ástralíu
reynir í örvæntingu að beita garðslöngunni til að bægja
skógareldi frá húsi sínu, er ljósmyndari slökkviliðsins
hleypur hjá logunum.
Þykkur svartur reykur lá yfir stórborginni Sydney í
gær annan daginn í röð, er skógar- og kjarreldar bár-
ust inn í úthverfin. Að minnsta kosti 20 hús höfðu orðið
eldinum að bráð í gær.
Reuters
Með garðslönguna að vopni
SEÐLABANKI Evrópu lækkaði í
gær stýrivexti um hálft prósentu-
stig, en þetta var í fyrsta sinn í
meira en ár sem bankinn ákvað
breytingar á vaxtastiginu.
Vonast fjárfestar og stjórnvöld í
evru-löndunum tólf til þess að þessi
ráðstöfun hjálpi til við að snúa vörn
í sókn í efnahagsþróuninni. Í mörg-
um aðildarríkjum myntbandalags-
ins hefur hagvöxtur verið með
allraminnsta móti undanfarin miss-
eri og munar þar mestu um Þýzka-
land, stærsta þjóðhagkerfi álfunn-
ar.
Átján manna stjórn seðlabankans
(ECB) ákvað að lækka stýrivexti í
2,75% úr 3,25%, en á því stigi hafði
þeim verið haldið óbreyttum frá því
í nóvember í fyrra.
Nýleg ummæli Wims Duisen-
berg, aðalbankastjóra ECB, höfðu
sett bankamenn álfunnar í þau spor
að reikna með því að nú myndi
hann loks bregðast við efnahags-
samdrættinum í álfunni og lækka
vextina. Í ávarpi hjá Evrópuþing-
inu fyrr í vikunni hafði Duisenberg
m.a. sagt að vísbendingar væru nú
uppi um að dregið hefði úr verð-
bólguþrýstingi á
evrusvæðinu.
Fram til þessa
höfðu stjórnend-
ur ESB ekki vilj-
að lækka stýri-
vexti af ótta við
að ýta undir
verðbólgu.
En hagfræð-
ingar eru ekki á
einu máli um það hver áhrifin af
þessari breytingu verði. Michael
Schubert, hagfræðingur hjá
Commerzbank í Frankfurt, sagði
áhrifin munu taka allt að einu ári að
verða áþreifanleg, en evrópski
seðlabankinn hafi einfaldlega orðið
að senda frá sér skilaboð sem stuðli
að því að draga úr svartsýni á fjár-
málamarkaði vegna niðursveiflu á
verðbréfamörkuðum og hugsanlegu
stríði í Írak.
Talsmenn Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins, IMF, fögnuðu vaxtalækk-
unarákvörðun ECB í gær og sögðu
hana vera í takt við mat IMF á
stöðu efnahagsmála á evru-svæð-
inu, þar sem nú væri samdráttur og
lítil verðbólga.
Vextir lækk-
aðir í Evrópu
Frankfurt. AP.
Wim Duisenberg
RÍKISSAKSÓKNARI Túrkmenist-
ans jók á miðvikudag þrýsting á rúss-
nesk stjórnvöld á að fá fjóra menn
framselda sem yfirvöld í Túrkmenist-
an gruna um að hafa átt þátt í sam-
særi um morðtilræði við forseta þessa
fyrrverandi sovétlýðveldis, Saparm-
urat Niyazov.
Sagði saksóknarinn, Gurbanbibi
Atadzhanova, að þrír landflótta með-
limir stjórnarandstöðunnar gegn
stjórn Niyazovs, sem hefur tekið sér
einræðisvald fyrir lífstíð og kallar sig
Turkmenbashi, „föður allra Túrkm-
ena“, hefðu fjármagnað tilræðið gegn
forsetanum hinn 25. nóvember sl.
Aðrir talsmenn stjórnarinnar höfðu
áður sakað fjóra landflótta stjórnar-
andstöðumeðlimi um að hafa skipu-
lagt tilræðið, sem sagt er að hafi til-
vikast þannig að ókunnir menn hófu
skothríð á bílalest forsetans í höfuð-
borginni Ashgabat. Niyazov varð ekki
meint af, en yfirvöld fullyrða að fjórir
lögreglumenn hafi særzt.
Atadzhanova sagði landflótta
stjórnarandstæðingana þrjá – Boris
Shikhmuradov, fyrrverandi utanrík-
isráðherra, Khudaiberdi Orazov,
seðlabankastjóra landsins, og sendi-
herra þess í Tyrklandi, Burmuk-
hammed Khanamov – hafa skipulagt
og fjármagnað tilræðið frá Rússlandi.
Að minnsta kosti 23 hafa verið hand-
teknir sakaðir um að vera viðriðnir til-
ræðið.
Vilja fá meinta sam-
særismenn framselda
Ashgabat. AP.
MÝS hafa fylgt mönnum frá alda-
öðli, og það er ef til vill ekki að
undra miðað við það sem nú hefur
komið í ljós: Genamengi músa og
manna eru að miklu leyti eins. Menn
eru meira að segja með samskonar
gen og þau sem í músum stjórna
vexti skottsins.
Hlutverk músanna í lífi mannanna
hefur gerbreyst með tímanum. Þær
voru kannski lengst af meindýr, svo
hlutu sumar þeirra þá upphafningu
að verða gæludýr. Og nú er svo
komið að menn framleiða mýs sem
tilraunadýr. Það er einmitt
rannsóknarstofumúsin góðkunna,
Mus musculus, sem hefur nú verið
kortlögð. Alþjóðlegur hópur vís-
indamanna greindi frá því í tímarit-
inu Nature í gær að þeir hefðu lokið
uppkasti að genamengi músarinnar
og birt fyrsta nákvæma samanburð-
inn á genamengjum músa og manna.
Vísindamenn fagna þessum
áfanga og telja mikilvægi hans jafn-
ast á við, og jafnvel vera meira en,
mikilvægi kortlagningar genameng-
is mannsins, sökum þess stóra hlut-
verks sem Mus musculus gegnir í
vísindarannsóknum. Um það bil 25
milljónir músa eru notaðar daglega
við rannsóknir.
Í ljós hefur komið að mýs og menn
eru ekki svo ólík. Báðar tegundirnar
hafa um það bil 30 þúsund gen, eða
arfbera, þótt heildargenamengi
músarinnar sé um 15% minna en
mannsins. Mjög fá þessara gena –
innan við eitt prósent – eru ein-
göngu í annarri tegundinni, sbr.
skottgenið í mönnum, sem nefnt var
hér að framan.
Vísindamennirnir segjast hafa
orðið steinhissa er þeir uppgötvuðu
hve litlu munar á manni og mús.
Skýringin sé hins vegar sú, að
þeirra sameiginlegi forfaðir eða for-
móðir hafi verið uppi fyrir aðeins 75
til 125 milljónum ára. Það var spen-
dýr á stærð við rottu og undanfari
allra legkökuspendýra.
Genamengi músar-
innar kortlagt
Mus musculus
Talið jafnvel mikilvægara en
kortlagning genamengis mannsins
The Los Angeles Times, AFP.
ÍMYND Bandaríkjanna á alþjóða-
vettvangi hefur versnað umtals-
vert á undanförnum tveim árum
og viðhorf bandarískra borgara til
helstu heimsmála er allt annað en
viðhorf borgara annarra ríkja.
Kemur þetta m.a. fram í niður-
stöðum víðtækrar viðhorfskönnun-
ar er gerð var í 44 löndum.
Þótt jákvætt viðhorf sé enn
ríkjandi í garð Bandaríkjamanna
og meirihluti í 35 af löndunum 44
sé fylgjandi herför Bandaríkja-
manna gegn hryðjuverkastarfsemi
hefur hlutfall þeirra, sem segjast
hafa jákvæða mynd af Bandaríkj-
unum lækkað í 20 af 27 löndum
þar sem samanburðartölur liggja
fyrir. Kemur þetta fram í könn-
uninni, sem unnin var á vegum
Pew-rannsóknarmiðstöðvarinnar.
Óvild í garð Bandaríkjanna er
mikil í flestum múslimaríkjum, en
könnunin leiddi í ljós aukna
óánægju, sérstaklega meðal þeirra
þjóða sem þekkja Bandaríkja-
menn hvað best, með hugmyndir
Bandaríkjamanna um lýðræði, við-
skiptahætti þeirra, meinta sjálf-
dæmishyggju þeirra og stefnu er
talin er auka bilið á milli ríkra og
fátækra.
„Tiltölulega fáir Bandaríkja-
menn hafa nokkra hugmynd um
það hversu gagnrýnum augum við
erum litin erlendis og hvernig við
erum gagnrýnd og hvað við erum
gagnrýnd fyrir,“ sagði Andrew
Kohut, framkvæmdastjóri Pew-
miðstöðvarinnar, sem afhenti
skýrsluna í Hvíta húsinu.
En viðhorf heimsbyggðarinnar
til Bandaríkjamanna eru tvíbent
og stundum mótsagnarkennd.
Þannig er mjög útbreidd andstaða
við svonefnda „ameríkuvæðingu“
heimsins, þ.e.a.s. aukna útbreiðslu
bandarískra hugmynda og siða, en
um leið dáist heimsbyggðin mjög
að bandarískri tækni og vísindum
og tekur bandarískum kvikmynd-
um og dægurmenningu opnum
örmum.
Innflytjendur óvinsælir
Í könnuninni var spurt um fleira
en viðhorf til Bandaríkjanna, t.d.
um hvað fólk teldi sér helst stafa
ógn af og voru glæpir og hryðju-
verk þar ofarlega á blaði. Einnig
var spurt um viðhorf til útlitsins í
efnahagsmálum og fleiri mála-
flokkum.
Þegar spurt var um hvort fólk
teldi innflytjendur hafa jákvæð
eða neikvæð áhrif á samfélag sitt
kom í ljós að innflytjendur eru
mjög óvinsælir í langflestum Evr-
ópuríkjum. Þannig töldu 79%
Tékka innflytjendur hafa neikvæð
áhrif og sömu skoðunar voru 67%
Ítala og 60% Þjóðverja. Búlgaría
var eina Evrópulandið, af þeim
sem könnunin var gerð í, þar sem
meirihluti svarenda hafði jákvætt
viðhorf til innflytjenda.
Meðal Bandaríkjamanna er við-
horfið til innflytjenda tvíbent, 49%
segja þá hafa jákvæð áhrif, en 43%
segja áhrif þeirra neikvæð. Kan-
ada er eina landið á Vesturlöndum
þar sem afgerandi meirihluti, 77%,
telur innflytjendur hafa góð áhrif
á samfélagið. Þar ber til þess að
líta að um það bil einn af hverjum
fimm Kanadamönnum er innflytj-
andi.
Tvíbent viðhorf til
Bandaríkjanna
Washington. The Los Angeles Times.