Morgunblaðið - 04.01.2003, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
UPPSJÁVARFISKISKIP Hraðfrystihúss Eskifjarðar
hf., Hólmaborgin og Jón Kjartansson, héldu til veiða á
miðnætti í fyrrinótt eftir afar fengsælt ár í fyrra, en
Hólmaborgin SU veiddi rúm 93 þúsund tonn af upp-
sjávarfiski á árinu 2002 sem er meira en nokkurt ís-
lenskt fiskiskip hefur borið til lands af afla á einu ári
áður. Jón Kjartansson veiddi einnig meira á síðasta ári
en nokkru sinni fyrr.
Elfar Aðalsteinsson forstjóri Hraðfrystihússins sagði
að skipin hefðu haldið til loðnuveiða á miðnætti og
stefnt á miðin norðaustur af landinu.
„Nú bíðum við og sjáum hvort framvindan í loðnu-
veiðunum verður jafngóð og hún var fyrir jólin,“ sagði
Elfar.
Hann sagðist vera sæmilega bjartsýnn á loðnuvertíð-
ina en segir afurðaverð á mjöli og lýsi ekki jafnhag-
stætt í upphafi þessa árs miðað við árið áður.
Það ásamt verði á olíu, sem fer nú hækkandi, hefur
mikil áhrif á afkomu félagsins.
,,Nýafstaðið rekstrarár er það besta í 58 ára sögu fé-
lagsins og ég á ekki von á því að fjármagnsmyndunin
verði eins góð í ár. Verðþróun gjaldmiðla, afurða og
olíuverðs er ekki í hagstæðustu áttina eins og er, þann-
ig að ég á frekar von á að það slakni eitthvað á.“
Morgunblaðið/Helgi Garðarsson
Skipverjar gera klárt áður en aflaskipið Hólmaborg SU leggur úr höfn á Eskifirði í fyrrinótt.
Aftur á loðnuveiðar
PÁLL Pétursson félagsmálaráð-
herra hefur skipað nýja stjórn fyr-
ir Íbúðalánasjóð til næstu fjögurra
ára. Gerðar eru tvær breytingar á
stjórninni. Árni Gunnarsson, fram-
kvæmdastjóri á Sauðárkróki, víkur
fyrir Birki J. Jónssyni, aðstoðar-
manni félagsmálaráðherra, og
Kristinn H. Gunnarsson alþingis-
maður, sem var varamaður í
stjórn, víkur fyrir Magnúsi B.
Jónssyni, sveitarstjóra á Skaga-
strönd.
Aðrir í aðalstjórn eru Gunnar S.
Björnsson formaður, Hákon Há-
konarson varaformaður, Kristján
Pálsson alþingismaður og Kristín
Ástgeirsdóttir sagnfræðingur.
Breytingar gerðar á
stjórn Íbúðalánasjóðs
BRJÓSTAKRABBAMEIN er 50%
algengara hjá flugfreyjum en hjá
öðrum konum á Íslandi. Þá eru flug-
freyjur þrisvar sinnum líklegri til að
greinast með húðkrabbamein en aðr-
ar konur og flugmenn eru tíu sinnum
líklegri en aðrir íslenskir karlmenn
til að fá slíkt krabbamein. Talið er
líklegt að ástæðan geti verið geim-
geislun, en hún er mikil við norður-
og suðurhvel jarðar.
Vilhjálmur Rafnsson, prófessor í
faraldsfræði við Háskóla Íslands,
fjallar um rannsóknir sínar á Vís-
indaráðstefnu skólans í dag, þar sem
rannsóknir í læknadeild, tannlækna-
deild og lyfjafræðideild eru kynntar.
Hann hefur gert rannsóknir á ný-
gengi brjóstakrabbameins hjá flug-
freyjum og nýgengi húðkrabba-
meins hjá flugfreyjum og flug-
mönnum.
Vilhjálmur segir að þegar búið sé
að taka tillit til aldursdreifingar flug-
freyja, aldurs þeirra þegar þær hófu
störf og barneigna séu líkur á að þær
fái brjóstakrabbamein um 50% meiri
en hjá öðrum íslenskum konum.
Rannsóknin sé sú fyrsta þar sem til-
lit sé tekið til barneigna, en því fleiri
börn sem konur eiga og því fyrr sem
fyrsta barn fæðist, því minni verði
líkurnar á að konan fái brjósta-
krabbamein síðar á ævinni.
Mikil geimgeislun
á norðurhveli
Í hópi flugfreyja mælast líkur á
húðkrabbameini þrisvar sinnum
meiri en hjá öðrum konum og hjá
flugmönnum tíu sinnum meiri en hjá
öðrum körlum. Vilhjálmur segir að
ekki sé nákvæmlega vitað hvernig á
því standi að fólk sem starfi um borð
í flugvélum sé í aukinni áhættu að fá
krabbamein, en flugáhafnir verði
fyrir meiri geimgeislun en þeir sem
sjaldan ferðist.
„Í nútímaþotuflugi er farið í 10
kílómetra hæð og meira, þar sem
geimgeislun er töluvert meiri en við
sjávarmál. Menn velta vöngum yfir
því hvort þetta sé skýringin. Það
geta verið fleiri áhrifaþættir þarna,
t.d. að flugfreyjur fljúga yfir mörg
tímabelti og það er hugsanlegt að
ruglingur í dægursveiflunni geti leitt
til aukinnar krabbameinshættu,“
segir hann.
Íslendingar taka þátt í stórri rann-
sókn á flugáhöfnum á Norðurlönd-
unum og segir Vilhjálmur að hvergi
hafi líkur á að flugmenn fái húð-
krabbamein mælst jafnmiklar og hjá
íslenskum flugmönnum. „Maður
veltir vöngum yfir því hvort það sé
vegna þess að við erum í þessu Norð-
ur-Atlantshafsflugi, allir okkar flug-
menn fljúga á norðlægum slóðum
sem þýðir meiri geislamengun. Því
nær sem maður kemur norðurpóln-
um því meiri verður háloftageislun-
in.“ Hlaðnar agnir og kjarnar úr at-
ómum utan úr geimnum sogist inn í
segulsviðið sem skýri meiri geisla-
mengun í kringum pólana.
Í rannsókninni, sem Vilhjálmur
kynnir á Vísindaráðstefnu HÍ í dag,
skoðaði hann hvort hægt væri að
skýra aukna áhættu á húðkrabba-
meini hjá flugáhöfnum með öðrum
áhættuþáttum m.a. sólböðum, ljósa-
bekkjanotkun, húðlit, augnlit og húð-
gerð. Niðurstaða rannsóknarinnar
er að ekki sé áberandi munur á al-
gengi áhættuþáttanna milli hópa.
Því verði að rannsaka frekar hvaða
þýðingu geimgeislun hafi á heilsu
flugáhafna.
Flugáhafnir í aukinni
hættu á að fá krabbamein
Morgunblaðið/Jim Smart
Vísindaráðstefna Háskóla Íslands um rannsóknir í lækna-, tannlækna- og
lyfjafræðideild er nú haldin í ellefta sinn. Alls verða 95 erindi haldin á ráð-
stefnunni og eru 173 rannsóknir kynntar á veggspjöldum. Jórunn E. Ey-
fjörð, formaður vísindasiðanefndar, sem sér um framkvæmd ráðstefn-
unnar, segir að um 300 manns sæki ráðstefnuna að þessu sinni.
„ÞEGAR frostið fer
niður fyrir 20 stig
eins og núna er
mjög kalt í Þránd-
heimi og maður
þvælist ekki mikið
úti,“ segir Árni
Gautur Arason,
landsliðsmarkvörð-
ur í knattspyrnu,
sem leikur með
norska liðinu Ros-
enborg í Þránd-
heimi, en hann hef-
ur búið í Noregi í
fimm ár. „Þetta er
með því kaldasta
sem ég man eftir
og það verður kær-
komið að komast í
aðeins meiri hita á
Kanarí,“ bætir
Árni Gautur við, en
hann fer þangað
með liði sínu í
tveggja vikna
æfingabúðir í dag.
Að undanförnu
hefur veður verið
með kaldasta móti
á Norðurlöndum
og frost víða farið
niður fyrir 30 stig,
en hins vegar hef-
ur hiti verið vel
yfir meðallagi víða
sunnar í álfunni. Haraldur
Ólafsson, veðurfræðingur, segir
að veðraskil liggi yfir Norður-
Þýskalandi og þar fyrir norðan
sé kalt loft en hlýtt fyrir sunn-
an. „Þarna fyrir sunnan þessi
skil er þessi sígildi vetrarlægða-
gangur. Lægðastraumurinn
liggur inn yfir Bretlandseyjar
og meginland Evrópu og þar
blæs hlý suðvestanátt inn yfir
álfuna frá Atlantshafi. Fyrir
norðan lægðirnar gerist ekki
neitt, ef svo má að
orði komast. Þar er
hægur vindur og
það er yfirleitt
logn og léttskýjað,
þar sem kaldast
er.“ Haraldur segir
að á þessum tíma
komi lítill hiti frá
sólinni á þessum
norðlægu slóðum
og því verði mjög
kalt ef ekki komi
lægðir. Nú séu þær
sunnar og komist
ekki norðar, en
stöðugt sé breyti-
leiki í lægðabraut-
um. „Það hefur
orðið svona kalt
þarna áður en
þetta er samt með
kaldasta móti,“
segir hann.
Að sögn Harald-
ar verður kalt á
Norðurlöndunum
fram yfir helgi en
síðan færist kuld-
inn sunnar og
reyndar má gera
ráð fyrir gaddi á
meginlandinu strax
um helgina. „Það
byrjar að hlýna í
Skandinavíu upp úr
helgi og það gæti fryst í Róm,“
segir Haraldur.
Veðráttan að undanförnu
þarf ekki að þýða breytingar á
veðurfarinu. „Það er ekki hægt
að draga svoleiðis ályktanir af
þessu,“ segir Haraldur og bend-
ir á að ótalmörg kuldaköst hafi
komið á þessum slóðum. Hins
vegar hafi nýliðið ár verið mjög
hlýtt á hnettinum í heild og
styðji það kenningar um aukin
gróðurhúsaáhrif.
Með kaldasta móti á Norðurlöndum
„Þvælist ekki
mikið úti“
Haraldur Ólafsson
Árni Gautur Arason