Morgunblaðið - 04.01.2003, Blaðsíða 31

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JANÚAR 2003 31
NÚ rétt eftir nýárið, hinn 3. og 4.
janúar, verður efnt til 11. ráðstefn-
unnar um rannsóknir í læknadeild,
lyfjafræðideild og tannlæknadeild
Háskóla Íslands. Starfsmenn deild-
anna þriggja og samstarfsfólk
þeirra á Landspítala – háskóla-
sjúkrahúsi, í heilsugæslunni, í öðr-
um háskóladeildum, í lyfja- og líf-
tæknifyrirtækjum og á innlendum
og ekki síður erlendum vettvangi
kynna þar afrakstur mjög fjöl-
breyttra rannsókna í líffræði, lyfja-
fræði, lífefna- og lífeðlisfræði, erfða-
fræði, læknisfræði og tannlæknis-
fræði, svo nokkrar megingreinar
séu nefndar. Alls eru þetta um 270
verkefni, sem þó er alls ekki tæm-
andi úttekt á þeim rannsóknaverk-
efnum sem unnið er að í þessum
geira háskólastarfsins. Þessar há-
skóladeildir teljast ekki stórar eða
vel fjármagnaðar á mælikvarða ná-
grannalandanna, en samt er þar að
finna grósku sem er vel umfram
meðallag og oft í hæsta gæðaflokki.
Í tvo daga ætla vísindamennirnir að
ræða og kynna hver fyrir öðrum þau
verkefni sem þeir eru að fást við og
nota tækifærið til faglegrar umræðu
og treysta samstarfið. Dæmi um það
sem fjallað verður um eru sýkingar í
mönnum og dýrum, ofát og hjarta-
og æðasjúkdómar, lífeðlisfræði-
breytingar jöklafara, rannsóknir á
bóluefnum og ónæmiskerfinu, heila-
sjúkdómar og brjóstakrabbamein,
ný íslensk lyfjaform, öldrunarrann-
sóknir, erfðafræðirannsóknir á
mörgum sjúkdómum, vandamál
barna og þungaðra kvenna og vinnu-
vernd.
Það er úr slíkum jarðvegi sem
margar nytsamar hugmyndir
spretta, hugmyndir sem þjóðfélagið
hefur oftar en ekki beinan og óbein-
an fjárhagslegan ávinning af. Þar
getur verið um að ræða forvarnar-
aðgerðir, sem skila sér í betri heilsu
og þar með meiri framleiðni, í betri
meðferð og skilningi á sjúkdómum,
sem leiðir af sér betri nýtingu fjár-
muna og í rannsóknum sem lýkur
með markaðssetningu á aðferðum,
lyfjum og tækjum, sem þjóðin græð-
ir á. Það er brýnt að þjóðin styðji vel
við bakið á starfsemi sem gefur af
sér arð sem þennan. Svona öflug
rannsóknavirkni byggist upp innan
vébanda rannsóknaháskóla eins og
Háskóla Íslands. Starfsmenn hans,
með fjölþættan bakgrunn, tæki og
aðstöðu, á traustum reynslugrunni
nær hundrað ára háskólastarfs, eru
forsenda sóknar innan lands og ut-
an. Til vitnis um það er vaxandi
samstarf íslenskra og annarra evr-
ópskra vísindamanna og sókn í vís-
indasjóði Evrópusambandsins.
Við eigum marga virta og metn-
aðarfulla vísindamenn innan deild-
anna þriggja og í hópi hérlends sam-
starfsfólks. Góð vísindastarfsemi
skapar reisn og verðmæti sem verða
í askana látin. Almenningur og
stjórnvöld þurfa hér eftir sem hing-
að til að styðja vel við uppbyggingu
Háskóla Íslands og efla hann sem
rannsóknaháskóla.
Eftir Reyni Tómas
Geirsson
„Almenn-
ingur og
stjórnvöld
þurfa hér eft-
ir sem hing-
að til að styðja vel við
uppbyggingu Háskóla Ís-
lands og efla hann sem
rannsóknaháskóla.“
Höfundur er prófessor og yfirlæknir
á Landspítala – háskólasjúkrahúsi
og deildarforseti læknadeildar
Háskóla Íslands.
Um rannsóknir á sviði
heilbrigðisvísinda
hraðbraut milli tveggja staða. Þegar
farið var að skoða málið betur kom í
ljós að þeir sem myndu nota hrað-
brautina væru 80% karlmenn og 20%
konur. Þá var farið í að kanna af
hverju þetta væri svona og þá kom í
ljós að við hraðbrautina hafði láðst að
tengja skóla, leikskóla og aðra þjón-
ustu sem konur leita meira til á leið
milli þessara staða. Því yrði mun
meira af opinberu fé í þessu tilfelli
VAXANDI krafa hefur verið und-
anfarin ár um að kynja- og jafnrétt-
issjónarmið verði notuð í opinberri
fjárhagsáætlunargerð. Með því er
verið að leiða saman tvo aðskilda
málaflokka í stjórnsýslunni, þ.e. fjár-
málageirann og jafnréttisgeirann, til
að vinna saman. Erlendis hefur þetta
verið kallað „gender budgeting“. Víða
um heim er slík vinna vel á veg komin
svo sem í Ástralíu, Bretlandi og Suð-
ur-Afríku.
Þegar farið er að skoða notkun á
opinberu fé á ofangreindan hátt kem-
ur ýmislegt óvænt í ljós. Opinberum
fjármunum er oft misjafnlega varið
eftir kynferði. Í þessu getur reynst
vera dulið misrétti milli kynjanna.
Dæmi um þetta er t.d. frá Ástralíu en
þar var farið að hugleiða að gera
notað í þágu karlmanna. Til að jafna
þennan mun voru gerðar breytingar á
upphaflegu framkvæmdinni. Málið
getur að sjálfsögðu einnig verið þann-
ig að mun meira af opinberu fé í
ákveðnu máli væri varið í þágu
kvenna en karla. En með þessu er
hægt að taka meðvitaðri ákvarðanir
um notkun og dreifingu á opinberu fé.
Sumarið 2001 ákváðu norrænu
fjármála- og jafnréttisráðuneytin í
norrænu ráðherranefndinni að koma
á fót sameiginlegu norrænu fjármála-
og jafnréttisverkefni, með það að
markmiði að samþætta kynja- og
jafnréttissjónarmið í norræna fjár-
málastefnu. Tilgangur þessa var að
koma á fót samstarfi milli ofan-
greindra aðila og þróa tæki og aðferð-
ir, þannig að kynja- og jafnréttissjón-
armið yrðu notuð við opinbera
fjárhagsáætlanagerð. Með þessu átti
að tryggja að sjónarmiðin yrðu sýni-
leg í norrænu velferðarsamfélagi.
Frá því í janúar síðastliðnum hefur
verið starfandi norrænn vinnuhópur
vegna þessa. Í hópnum er einn fulltrúi
frá fjármálaráðuneyti og annar frá
jafnréttisyfirvöldum í hverju þátt-
tökulandi, en þau eru, auk Íslands,
Danmörk, Noregur, Svíþjóð og Finn-
land. Hópur þessi hefur hist reglu-
lega, unnið að stefnumótun, viðað að
sér upplýsingum og fleira. Nú liggur
fyrir skýrsla vegna þessa.
Hugmyndin um réttlæti og jafn-
rétti á sér djúpar rætur í vitund fólks
hér á landi og á Norðurlöndum. Því er
viðbúið að næstu árin verði í auknum
mæli farið að skoða opinbera fjár-
málastjórnun með hliðsjón af kyn-
ferði og þannig tryggja betri og sann-
gjarnari dreifingu á opinberum
fjármunum til hagsbóta fyrir sam-
félagið í heild.
Eftir Margréti Maríu
Sigurðardóttur
„Hugmyndin
um réttlæti
og jafnrétti
á sér djúpar
rætur í vit-
und fólks hér á landi og
á Norðurlöndum.“
Höfundur er lögfræðingur
Jafnréttisstofu.
Kynja- og jafnréttissjónarmið
í opinberri fjárhagsáætlunargerð?
ÁGÆTI Össur.
Mig langar að biðja þig að hug-
leiða eftirfarandi hugleiðingar mín-
ar, sem hafa vaknað undanfarna
daga. Göngum út frá þeirri alþekktu
staðreynd að valdsmenn eru tregir
til að hverfa af stóli; Davíð ætlar að
auka við met sín og Halldór vill meiri
völd en ekki minni. Það bendir flest
til þess, að jafnvel þótt Framsókn
tapi töluverðu fylgi í kosningunum
að vori muni þeir núverandi herrar
halda áfram meirihlutasamstarfi.
Til að koma í veg fyrir það þarf
stórsigur Samfylkingarinnar, þvílík-
an stórsigur að til undantekninga
heyrir í íslenskri stjórnmálasögu. Þú
veist jafn vel og allir aðrir, að þú nýt-
ur ekki svo mikils kjörfylgis að þér
gæti tekist þetta, þótt þú hafir staðið
þig með ágætum í starfi þínu fyrir
flokkinn og aukið fylgi hans nokkuð.
Og hefur þú þó haft meira en áratug
til að skapa þér slíkt fylgi, og meira
að segja ráðherrastól um tíma. Hitt
veistu líka að svilkona þín nýtur nú
það mikilla vinsælda, og pólitískar
aðstæður eru þannig í landinu ein-
mitt núna, að hún gæti jafnvel náð
því langþráða takmarki margra jafn-
aðarmanna, sem fáa hefur dreymt
um að væri mögulegt, að mynda rík-
isstjórn félagshyggjuflokka án þátt-
töku Framsóknarflokksins.
Þess vegna hvet ég þig til að kalla
saman á fund alla þingmenn Sam-
fylkingarinnar og frambjóðendur,
uppstillingarnefnd og fleiri áhrifa-
menn, og leggja fram þá tillögu, sem
formaður og efsti maður á lista í
Reykjavík norður, að fimmti mað-
urinn verði útnefndur forsætisráð-
herraefni flokksins. Sú tillaga mun
áreiðanlega verða samþykkt með öll-
um greiddum atkvæðum.
Eftir mundir þú standa sem mikill
hugsjónamaður, er tekur hag jafn-
aðarmanna og fólksins í landinu
fram yfir eigin frama, og hlytir
áreiðanlega fyrir vikið virðingarsess
í Íslandssögunni. En ef þú ætlar að
taka frá sætið fyrir sjálfan þig, þá
verður þín minnst fyrir heldur lúa-
legan leik, að lokka svilkonu þína á
listann til að hjálpa þér við atkvæða-
smölun, svo Reykvíkingar tapa
borgarstjóra sínum fyrir bragðið –
allt til einskis.
Gleymdu því ekki, að þær aðstæð-
ur sem nú ríkja eru einstakar, og
hæpið að skapist aftur á meðan við
lifum.
Er þetta nokkur spurning?
Opið bréf til Össurar
Eftir Gunnar Þorstein
Halldórsson
Höfundur er íslenskufræðingur.
„En ef þú
ætlar að
taka frá
sætið fyrir
sjálfan þig,
þá verður þín minnst fyr-
ir heldur lúalegan
leik …“
NÚ eru áramót nýliðin. Mörgum
vafalaust kærkomin hvíld eftir póli-
tískt óróatímabil. Áramótaávarp
forsætisráðherra á gamlárskvöld
var í léttum tón, þar sem hann
minntist bernsku sinnar og hve vel
hann stóðst mál afa síns mældur á
vegg og síðan mál þjóðarinnar á
stærri kvarða. Við getum öll sam-
glaðst Davíð sem er sannlega ást-
mögur þjóðarinnar og verið svolítið
hreykin með honum yfir þessum
góðu mælingum.
Eftir þessa mildu byrjun fór hann
mörgum orðum um traust. Traust
er hverjum manni nauðsynlegt og
stjórnmálamanni sérstaklega og
hefur Davíð notið verðskuldaðs
trausts í stórum hópi. Af orðum
Davíðs mátti skilja, þótt nærfærin
væru, að ekki væru allir þeirrar
gæfu aðnjótandi og ekki síst hefðu
einstaklingar sem trausts hefðu not-
ið misst það skyndilega. Allir hlust-
endur vissu að þarna átti hann við
tilvonandi pólitískan andstæðing,
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur, og
sannarlega ekki seinna vænna að
berja á henni á þessu hátíðarkvöldi
þegar þjóðin hugsar til framtíðar
eins og einn hugur og eitt hjarta og
hlustar andaktug á forsætisráð-
herra sinn.
Ég ætla ekki að mæra Ingibjörgu
Sólrúnu enda mjög mótsnúinn per-
sónudýrkun. En í fáum orðum er
sannleikurinn þessi eins og hann
snýr að mér: Ingibjörg Sólrún sam-
einaði vinstrimenn og framsóknar-
menn í borginni. Þetta lið tók ekki
við sérlega glæsilegu búi af sjálf-
stæðismönnum. Rekstur þessa stóra
fyrirtækis hefur verið færður til
betra horfs og hefur gengið eins og
smurð vél. Jafnréttis hefur verið
gætt við ráðningar, fyrirtæki borg-
arinnar hafa verið gerð sjálfstæðari
og rekstur þeirra batnað. Orkufyr-
irtækin eru þarna reyndar sérkapí-
tuli og eru sem betur fer engir til-
burðir til þess að selja þau, ef hlutur
borgarinnar í umskiptingnum
Landsvirkjun er undanskilinn.
Eftir tveggja kjörtímabila setu
sem borgarstjóri er Ingibjörg Sól-
rún vammlaus manneskja. Enginn
af samstarfsmönnum hennar, af
báðum kynjum, hefur heldur orðið
uppvís að misferli. Góð verkstjórn
hennar hefur ekki verið vefengd,
þótt flestum sé ljóst að þar hefur
ekki verið auðunnið eða vandalaust
verkefni. Traust hefur verið
ríkjandi tónn í samstarfi þessara
annars ólíku hópa og pólitísku við-
horfa.
En hvað með Davíð? Hefur hann
verið jafnheppinn? Hefur traust
verið einkennandi í hans liði? Hafa
allir af hans nánu fylgdarmönnum
staðist mál?
Ég vil ljúka þessum vanbúna
pistli, sem er skrifaður á nýársdag,
rétt áður en ég fer í göngutúr í
Heiðmörk til þess að varðveita mis-
trausta heilsu mína, með trausts-
yfirlýsingu á Össur Skarphéðinsson.
Össur virðist hafa heilbrigðara
sjálfsmat en algengt er um þá, sem
vinna í pólitík og nánast er óþekkt
meðal forystumanna. Hann hefur
fundið að flokk hans skortir fleiri
öfluga leiðtoga til þess að leiða
vinstrimenn til þess sigurs, sem
gæti verið í sjónmáli. Hann veit að
Ingibjörg Sólrún er mörgum þeim
kostum búin, sem hann skortir.
Hann veit líka að hún nýtur trausts.
Ég sem þetta rita er hvergi
flokksbundinn og kem hvergi nærri
pólitík, en ég er viss um að Össur
hefur á réttu að standa. Ingibjörg
nýtur trausts.
Eftir Jóhannes
Eiríksson
„Traust hef-
ur verið
ríkjandi tónn
í samstarfi
þessara
annars ólíku hópa og
pólitísku viðhorfa.“
Höfundur er prentari.
Hvenær
drepur maður
ekki mann?
Góðir skór
Skóbúðin
Miðbæ Háaleitisbraut 58-60
Sími 553 2300
Ráðgjöf á fimmtud. kl. 15-18 og laugard. kl. 11-15.
Stórhöfða 21, við Gullinbrú, s. 545 5500.
www.flis.is
netfang: flis@flis.is
lím og fúguefni
C vítamín 400 mg
með sólberjabragði
Bragðgóðar tuggutöflur.
Eflir varnir.
Nýtt frá Biomega
Fæst í apótekum