Morgunblaðið - 24.01.2003, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 FÖSTUDAGUR 24. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
FORSTJÓRI Landspítala – háskóla-
sjúkrahúss (LSH) og formaður
stjórnarnefndar spítalans setja
spurningamerki við ýmis atriði er
varða skýrslu sem landlæknisemb-
ættið hefur látið gera um stöðu
Landspítalans – háskólasjúkrahúss.
Í skýrslunni er gerð úttekt á spít-
alanum í kjölfar sameiningar Ríkis-
spítala og Sjúkrahúss Reykjavíkur,
sem átti sér stað fyrir tæpum tveim-
ur árum. Setja þau t.d. spurninga-
merki við tímasetningu könnunar-
innar, segja hana gerða á miklum
umrótstímum í miðju sameiningar-
ferli og segja vafamál hvort viðhorfs-
könnun meðal starfsmanna, sem
byggt er á í skýrslunni, geti talist
marktæk þar sem svörun hafi verið
einungis 50%. Skýrslan sé þó athygl-
isverð fyrir margra hluta sakir.
Magnús Pétursson, forstjóri
Landspítalans – háskólasjúkrahúss,
segir að tilgangurinn með gerð
skýrslunnar virðist hafa verið að
meta gæði þeirrar þjónustu sem
veitt er á spítalanum. „Eru svörin
veitt? Það er mín spurning,“ segir
Magnús. „Ég er svolítið hugsi yfir
því hvort þetta sé rétta aðferðin til að
meta gæði þjónustunnar. Ég bendi á
að þessi athugun var gerð á tímum
mjög mikils umróts á síðastliðnu
sumri. Flutningar stóðu yfir á starf-
semi milli húsa og það er ekkert
óeðlilegt að menn séu svolítið hugsi
eða órólegir á þeim tímum. Ef þessi
könnun væri gerð núna hjá sömu
starfsmönnum er ég viss um að við
fengjum allt önnur svör við sumum
spurninganna,“ segir hann.
Þá er það umhugsunarefni, að
mati Magnúsar, hvort viðhorfskönn-
unin geti talist tölfræðilega mark-
tæk. Byggt sé á svörum um 350
starfsmanna en alls hafi ekki nema
um 50% þeirra sem lentu í úrtakinu
svarað. „Ég held að menn þurfi að
vera varfærir í að draga allt of miklar
ályktarnir af þessum niðurstöðum
miðað við hvað þátttakan er lítil,“
segir Magnús.
Tímasetning
könnunar röng
Guðný Sverrisdóttir, formaður
stjórnarnefndar sjúkrahússins, tek-
ur í sama streng. Segist telja könn-
unina á mörkum þess að vera mark-
tæk. „Þessi könnun var gerð fyrir um
9 mánuðum, í miðju breytingaferl-
inu. Auðvitað veit ég að ýmiss konar
erfiðleikar fylgja svona breytingum
og ég skynja að andrúmsloftið er
betra í dag því nú eru margar af
þessum breytingum gengnar yfir,“
segir Guðný. Það hefði átt að gera
þessa könnun fyrir sameiningu og
eftir hana, að hennar mati. Þannig
væri best að meta árangur samein-
ingarinnar og áhrif hennar á þjón-
ustu.
Í skýrslunni segir að hugsanlega
megi skýra dræma þátttöku með því
að einhverjir starfsmenn hafi ekki
þorað að svara spurningalistanum af
ótta við að hægt væri að þekkja þá af
svörunum. „Ég hef líka heyrt að
menn hafi ekki svarað þar sem þeim
fannst vera neikvæður tónn í spurn-
ingunum,“ segir Guðný. Hún segir að
sameiningunni sé í raun ekki enn lok-
ið, en verði langt komin í lok ársins.
„Í samantekt finnst mér eftirtekt-
arverðast að þrátt fyrir umrót, sam-
einingu og átök eru 90% þeirra sem
svara ánægð með sitt starf og flestir
eru ánægðir með starfs- og starfs-
aðstæður. Langflestir, eða 85%, telja
að þjónustan sé góð,“ segir Magnús.
Kemur fram að 47% starfsmanna
telja að sjúklingar séu útskrifaðir of
snemma. „Þetta eru engin ný sann-
indi því spítalinn hefur mánaðarlega
upplýst um þessa hluti. Það er ekki
nokkur vafi að hraðinn á þjónustunni
er meiri en hann var. Auðvitað hefðu
sjúklingarnir líka þurft að svara því
hvort þeir telji að þeir hafi verið út-
skrifaðir of fljótt. Um þetta hefði fag-
legt mat kannski átt að snúast, hvort
þjónustan sé of hröð og of fá rúm í
notkun, sem leiðir til gangainnlagna
og þess háttar.“ Magnús segir að
honum finnist skýrslan snúast mikið
um viðhorf starfsmanna til samein-
ingar, en ekki um gæði þjónustunnar
sem ætlunin hafi þó verið að kanna.
Hann segir að von sé á öðru mati
um hvernig sameining spítalanna
hafi tekist til. Ríkisendurskoðun
skoði þetta um þessar mundir í sam-
vinnu við bresku ríkisendurskoð-
unina, sem hafi mikla reynslu af sam-
einingu sjúkrahúsa og mati á
heilbrigðisþjónustu á Bretlandi.
Óraunhæfar væntingar
til sameiningar
Magnús segir að fjárveitingar til
spítalans séu almennt ekki í sam-
ræmi við þá þjónustu sem farið er
fram á að hann veiti. Skýrsla land-
læknisembættisins staðhæfi að
sjúkrahúsið þurfi aukna fjármuni til
að sinna þeim verkefnum sem því er
skylt að sinna. Hann segist telja að
stjórnvöld hafi gert sér of miklar
væntingar um sparnað í kjölfar sam-
einingarinnar. Menn hafi talið að
hægt yrði að draga úr útgjöldum
spítalanna strax og sameiningin var
ákveðin. „Ég tel að það hafi verið
óraunhæft. Hins vegar jukust raun-
útgjöld ekki, þrátt fyrir það að starf-
semi sjúkrahússins hafi aukist á
sama tíma, sjúklingum og aðgerðum
hafi fjölgað. Það er nokkur árangur
líka að hemja útgjaldaaukninguna.“
Magnús segir að margar góðar
ábendingar komi engu að síður fram
í skýrslunni, t.d. er varðar fjármuni,
skráningu á allri starfsemi spítalans
og uppbyggingu sjúkrahússins sem
háskólasjúkrahúss. Guðný er á sama
máli og segir að virkja megi starfs-
menn betur við stefnumótun og þró-
unarstarf innan sjúkrahússins.
Forstjóri og stjórnarformaður LSH gagnrýna hvernig staðið var að skýrslu landlæknis
Guðný
Sverrisdóttir
Skýrslan var gerð í
miðri sameiningu
Magnús
Pétursson
ÞINGMENN, einkum þingmenn
stjórnarandstöðunnar, gagnrýndu
fiskveiðistjórnunarkerfið, í umræðu
utan dagskrár á Alþingi í gær og
sögðu m.a. að úthlutun byggðakvóta
væri plástur á „gjörsamlega götótt og
ranglátt fiskveiðistjórnunarkerfi,“
svo vitnað sé í orð Jóns Bjarnasonar,
þingmanns Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs. Kristinn H. Gunn-
arsson, þingmaður Framsóknar-
flokksins, sagði að byggðakvótinn
væri í eðli sínu ekkert annað en til-
raun til þess að setja bót á gauðrifna
flík sem núverandi fiskveiðistjórnun-
arkerfi væri. Og Svanfríður Jónas-
dóttir, þingmaður Samfylkingarinn-
ar, sagði m.a. að einu sinni hefði orðið
byggðakvóti haft yfir sér þekkilegan
blæ, en nú tengdist það helst hugtök-
um á borð við spillingu og mismunun.
Nýr formaður sjávarútvegsnefndar
Alþingis, Árni R. Árnason, lagði á
hinn bóginn áherslu á að ástæða
byggðaúthlutunar væri fyrst og
fremst samdráttur í afla frá því nú-
verandi fiskveiðistjórnunarkerfi hefði
verið tekið upp. Hann lagði einnig
áherslu á að úthlutun byggðakvóta
væri mun gegnsærri og betri nú en á
síðustu árum.
Karl V. Matthíasson, þingmaður
Samfylkingarinnar, var málshefjandi
umræðunnar, sem bar yfirskriftina:
úthlutun byggðakvóta. Árni M.
Mathiesen, sjávarútvegsráðherra,
var til andsvara. Karl sagði í fram-
söguræðu sinni að það kæmi sífellt
betur í ljós að framkvæmd á lögum
um stjórn fiskveiða hefði brugðist al-
gjörlega. „Menn hafa höndlað með
aflaheimildir fram og til baka án tillits
til þess hvaða áhrif það hefur á byggð-
arlög og einstaklinga,“ sagði hann. „Í
þeim tilvikum þar sem kvótabraskið
hefur bitnað hvað harðast á þegnum
þessa lands hafa núverandi valdhafar
neyðst til þess að lappa upp á kvóta-
kerfið sitt með byggðakvóta-
úthlutunum, sértækum aðgerðum,
sem í langflestum tilvikum orsaka að-
eins illindi og deilur. Og þá hafa þær
hvergi nærri bætt þann skaða sem
kerfið hefur unnið hægt og örugglega
eins og svart hraun sem mjakast yfir
byggð.“ Karl sagði það sína skoðun að
það yrði að endurskoða öll lög og regl-
ur um stjórn fiskveiða. Íslendingar
yrðu að draga lærdóm af því hversu
illa hefði tekist til.
Árni M. Mathiesen sagði það rétt
sem komið hefði fram hjá Karli að
nokkuð hefði verið um sértækar að-
gerðir í sjávarútvegi á undanförnum
árum. Þær aðgerðir hefðu komið til
vegna þess að sjávarútvegurinn hefði
gengið í gegnum gríðarlega miklar
breytingar á síðustu áratugum.
„Kvótakerfið er einungis hluti af þeim
breytingum sem sjávarútvegurinn
hefur gengið í gegnum,“ sagði ráð-
herra. Hann sagði að breytingar í út-
flutningsmálum og breytingar á fjár-
magnsmörkuðum, svo dæmi væru
nefnd, hefðu einnig haft áhrif á sjáv-
arútveginn. Ráðherra sagði að sjávar-
útvegurinn hefði brugðist við þessum
breytingum og að hann væri senni-
lega í dag mun sterkari og betri en
þegar kvótakerfið var tekið upp í
sinni upphaflegu mynd árið 1983.
Í máli ráðherra kom einnig fram að
hann vonaðist til þess að með úthlut-
un byggðakvóta væri hægt að styðja
við allar þær byggðir sem lent hefðu í
vandkvæðum á undanförnum árum
vegna breytinga í sjávarútvegi. „Ég
geri mér fullkomlega grein fyrir því
að svona aðgerðir bæta auðvitað aldr-
ei allar þær breytingar sem verða,“
sagði ráðherra. Bætti hann því við að
slíkar aðgerðir gætu þó hjálpað
byggðunum að aðlagast nýju um-
hverfi og jafnvel til þess að spyrna við
fótunum. Ráðherra lagði einnig
áherslu á að byggðaúthlutun sjávar-
útvegsráðuneytisins væri mjög
gagnsæ; umsóknir væru metnar á
hlutlægan hátt.
Alþingismenn gagnrýndu úthlutun byggðakvóta til sjávarplássa
Byggðakvóti tilraun til þess
að setja bót á gauðrifna flík
Morgunblaðið/Golli
Steingrímur J. Sigfússon, formaður Vinstrihreyfingarinnar – græns framboðs, fylgist með umræðum á Alþingi.
FIMM þingmenn úr fjórum þing-
flokkum á Alþingi hafa lagt fram
þingsályktunartillögu um rann-
sóknir á samfélagslegum áhrifum
álvers- og virkjunarframkvæmda
á Austurlandi. Meginefni tillög-
unnar er eftirfarandi: „Alþingi
samþykkir að fela Byggðarann-
sóknastofnun Íslands, í samvinnu
við Þróunarstofu Austurlands, að
fylgjast með samfélagsbreyt-
ingum og þróun byggðar og at-
vinnulífs á því landsvæði þar sem
áhrifa álvers- og virkjunarfram-
kvæmda á Austurlandi gætir
mest. Verkefninu verði ætlað fé í
fjárlögum í sex ár frá og með
árinu 2004. Byggðarann-
sóknastofnun skili formlegum
skýrslum til ráðherra byggðamála
í lok árs 2005 og 2007 og síðan í
lok verkefnisins. Þá verði stofn-
unin stjórnvöldum til ráðuneytis á
tímabilinu verði þess óskað.“
Í greinargerð tillögunnar segir
m.a. að bygging Kárahnjúkavirkj-
unar og álvers við Reyðarfjörð,
sem og starfræksla álversins,
muni hafa mikil áhrif á sam-
félags-, byggða- og atvinnuþróun
á áhrifasvæði framkvæmdanna.
„Það væri til vansa að ráðast í
svo gríðarlegar framkvæmdir
sem hér um ræðir án þess að
kanna afdrif mannfólksins, rétt
eins og náttúrunnar, en fylgst
verður náið með henni á til-
teknum svæðum svo að unnt verði
að bregðast við ef þurfa þykir,“
segir í greinargerðinni. Þá segir:
„Auk þess sem rannsókn af þessu
tagi gæti leitt til skynsamlegra
mótvægisaðgerða gefst hér ein-
stakt tækifæri til byggðarann-
sókna, til þess m.a. að átta sig á
hvaða kraftar kunna að vera að
verki þegar fólk tekur ákvörðun
um búsetu og fjárfestingu og til
hvaða aðgerða stjórnvöld geta
gripið vilji þau hafa bein áhrif á
byggðaþróun. Rannsóknarnið-
urstöður gætu því nýst fleirum en
Íslendingum ef vel væri að verki
staðið.“
Fyrsti flutningsmaður tillög-
unnar er Svanfríður Jónasdóttir,
Samfylkingu, en meðflutnings-
menn eru: Hjálmar Árnason,
Framsóknarflokki, Arnbjörg
Sveinsdóttir, Sjálfstæðisflokki,
Guðjón A. Kristjánsson, Frjáls-
lynda flokknum og Einar Már
Sigurðarson, Samfylkingu.
Samfélagsleg
áhrif verði
rannsökuð
TVÖ frumvörp urðu að lögum á
Alþingi í gær. Annars vegar frum-
varp um opinberan stuðning við
tækniþróun og nýsköpun í þágu
atvinnulífsins og hins vegar frum-
varp um opinberan stuðning við
vísindarannsóknir. Með frumvörp-
unum voru m.a. lagðar til ýmsar
breytingar á stjórnsýslu sjóða og
stofnana sem fjalla um opinberan
stuðning við vísindarannsóknir. Í
síðarnefnda frumvarpinu var t.d.
lagt til að Rannsóknarráð Íslands
yrði lagt niður sem vettvangur
fyrir stefnumörkun í rannsóknar-
málum. Í öðru frumvarpi um Vís-
inda- og tækniráð er lagt til að
samnefnt ráð taki við fyrrgreindu
hlutverki.
Breytingar
á stjórn-
sýslu sjóða