Morgunblaðið - 16.03.2003, Blaðsíða 31

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 16. MARS 2003 31
SR. JÓN Steingrímsson skrifaði
ævisögu sína sem nokkurs konar
varnarrit og ætlaði hana afkomend-
um sínum til aflestrar. Jón hafði lent
í miklum hremmingum, m.a. mála-
ferlum sökum hjálparstarfs vegna
Skaftárelda. Þá hafði stjúpsonur
hans tekið upp iðju hins glataða son-
ar í útlöndum og sótti að móður sinni
og eiginmanni hennar með offorsi.
Urðu mikil mál af. Vegna þessa taldi
Jón rétt að fjölskylda hans hefði að-
gang að hans útgáfu almæltrar og al-
ræmdrar sögu. Bókin var ekki rituð
til prentunar og höfundur leyfði sér
meiri bersögli en annars hefði verið
að vænta. Því er hægt að halda fram
að ævisagan sé fyrsta nútímaævisag-
an á Íslandi. Ævisaga Jóns Stein-
grímssonar er merkileg heimild um
mikinn átakatíma í sögu íslenskrar
þjóðar, en veitir einnig innsýn í fjöl-
marga þætti í þjóðmenningu, en
einnig í lífi og afstöðu einstaklings á
18. öld. Það er því vel að þessi saga
skuli nú vera gefin út á ensku.
Með þýðingunni birtist ítarlegur
inngangur Fell um kristnilíf á Ís-
landi, sögu þess, þjóðfélagsaðstæður
og skýringar á ævi Jóns Steingríms-
sonar. Þá hefur þýðandi ennfremur
tekið saman í viðauka ítarlegar skýr-
ingar á kirkjulífi, ýmsum mikilvæg-
um stofnunum, persónum og aðstæð-
um í sögu Íslendinga og samtíð Jóns,
sem máli skipta fyrir skilning á ævi-
sögunni. Mælieiningar eru skýrðar,
mynt, brennivínsnotkun, draugatrú,
eldvirkni á Íslandi og í einstökum
fjöllum, eignamál klaustra, saga
píetismans svo fátt eitt sé nefnt. Allt
þetta efni er afar fræðandi og blasir
við að það er nákvæmur fræðimaður,
sem færir á blað. Fell var háskóla-
kennari í stærðfræði við bandarísk-
an háskóla áður en hann og kona
hans settust að á Íslandi og breiddu
út faðm gagnvart íslenskri sögu og
kirkjulífi. Fell hefur áður gefið út á
ensku úrval predikana Jóns Vídalíns
og einnig skrifað kirkjusögu Íslend-
inga og hefur því reynst Íslending-
um góður stjúpsonur.
Bókin er glæsileg, þýðingin á
vönduðu máli, ítarefnið vel unnið og
þýðanda og útgefanda, Peter Lang,
til sóma. Einar Sigurbjörnsson, pró-
fessor, hefur ritað ágætan inngang
að ritinu og skýrt stöðu þess og verk
þýðandans. Guðfræðideild HÍ gerði
Fell að heiðursdoktor í guðfræði á
hátíðarárinu 2000. Ritið er tileinkað
öflugum Skaftfellingum, hjónunum
Magneu Þorkelsdóttur og Sigurbirni
Einarssyni biskupi.
Hægt er að mæla með þessari bók
gagnvart öllum þeim, sem vilja skoða
18. öldina í sögu Íslendinga, áhrif
náttúruhamfara á líf og trú, hafa
gaman af góðum bókmenntum og
þykir mikilvægt að skoða eðli og
áhrif trúar á líf og hamingju einstak-
linga og samfélags. Svo er bókin afar
gagnleg við hlið Eldritisins, sem
Kenneva Kuntz hefur nýlega þýtt á
ensku. Þegar leitað er góðrar bókar
til að gefa vinum erlendis eða erlend-
um gestum, sem hafa áhuga á ís-
lenskri sögu og trúariðkun, er ævi-
saga Jóns Steingrímssonar á ensku
frábær kostur. Lof sé Fell.
Bókfræðilegar upplýsingar:
A very present help in trouble:
The autobiography of the fire-priest.
Peter Lang, New York, 2002. Am-
erican University Studies, Series
VII, Theology and Religion, vol. 215.
ISBN 0-8204-5206-8
Eldklerkurinn á ensku
BÆKUR
Ævisaga
Ævisaga sr. Jóns Steingrímssonar. Dr.
Michael Fell hefur þýtt söguna og ritað
ítarefni.
A VERY PRESENT HELP IN TROUBLE: THE
AUTOBIOGRAPHY OF THE FIRE-PRIEST
Sigurður Árni Þórðarson
Öldin þrettánda –
Minnisverð tíðindi
1201–1250 og
1251–1300 hefur
Óskar Guðmunds-
son skráð.
Bækurnar eru í
bókaflokknum um
minnisverð tíðindi
aldanna. Á fyrri
hluta aldarinnar geisaði harðvítug
borgarastyrjöld í landinu. Styrjöldin er
stundum kennd er við þá Sturlunga,
afkomendur Sturlu Þórðarsonar í
Hvammi á tólftu öld. Þeir vígsnörpu og
pennaglöðu menn voru bæði þátttak-
endur í styrjöldinni og skrásetjarar
viðburða aldarinnar.
Í fyrra bindi eru kynntir til sögunnar
ógleymanlegir menn, eins og Guð-
mundur góði biskup og þeir bræður,
Þórður, Sighvatur og Snorri Sturlusyn-
ir. Magnþrungin spenna þrumir undir
niðri og brýst öðru hverju fram í sam-
særi eða mannskæðum orrustum,
eins og Flóabardaga og Örlygsstaða-
bardaga.
Á þrettándu öld ná íslenskar bók-
menntir hæstum hæðum. Helstu
sagnfræðiverk okkar eru skrifuð á
þessari öld, langflestar Íslendinga
sögur og síðan samtímafrásögnin í
Sturlungu. Við fylgjumst með afdrifum
ýmissa kappa þrettándu aldar í
seinna bindinu og sagt er frá Gissuri
jarli Þorvaldssyni, Árna biskupi, Stein-
vöru á Keldum, Solveigu Sæmunds-
dóttur, Þórði kakala, Þorgils skarða
og mörgum öðrum persónum sem
flestir Íslendingar þekkja.
Á seinni hluta aldarinnar lauk borg-
arastyrjöldinni, friður var tryggður og
Ísland gerðist hluti af norska kon-
ungsríkinu. Þjóðveldið leið undir lok.
Jafnframt sótti norræna og kaþólska
kirkjan í sig veðrið. Höfundur er Óskar
Guðmundsson og dregur hann saman
margvísleg atriði og áhugaverða þætti
í sögu þrettándu aldar í eftirmála
seinna bindis. Þessar tvær bækur um
tíðindasömustu öld Íslandssögunnar
eru prýddar miklum fjölda litmynda frá
sögutíma, þrettándu öldinni.
Útgefandi er Iðunn. Bækurnar eru
203 og 204 bls. Verð: 5.800 kr. hvor
bók.
Saga
Námskeið
í LHÍ
NÁMSKEIÐ í módelteikningu
hefst 18. mars í LHÍ.
Lögð er áhersla á stöðu, hlut-
föll og líkamsbyggingu. Unnið
verður með blýanti, krítum og
bleki.
Kennari er Hafdís Ólafsdóttir
myndlistarmaður.
Þá hefst námskeið í gler-
steypu, 1. hluti, 27. mars. Kennd
verður grunnaðferð við að ofn-
steypa gler og er námskeiðið
ætlað byrjendum. Kennsla fer
fram á vinnustofu Brynhildar
Þorgeirsdóttur myndhöggvara.