Morgunblaðið - 12.08.2003, Blaðsíða 23

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 12. ÁGÚST 2003 23
Í BYRJUN sumars árið 2002 birtist í mörgum
fjölmiðlum áskorun frá nokkrum forystuaðilum í
stangaveiði á Íslandi um að stangaveiðimenn
hlífðu lífi stórlaxa. Að ályktuninni
stóðu Landssamband stangaveiði-
félaga, Veiðimálastofnun og Lands-
samband veiðifélaga. Líklega kom
áskorunin fram á þessum tíma þar
sem ástand í stangaveiði á laxi í
byrjun sumarsins var með þeim
hætti að mjög fáir laxar veiddust
víðast hvar en einnig að undanfarna
áratugi hefur mátt greina stöðuga
fækkun á svokölluðum stórlaxi á Ís-
landi, en það eru þeir laxar sem
dvelja tvo vetur í sjó.
Veiðimálastofnun hefur sýnt fram
á með greiningum á niðurstöðum
teljara í ýmsum ám að hærra hlut-
fall af stórlaxi veiðist en smálaxi.
Stórlax kemur fyrr og er þar með
lengur undir veiðiálagi. Einnig
hrygnir stórlax fyrr á haustin og
veiðast gjarnan stórir hængir seint á
haustin. Einnig hefur verið sýnt fram á með erfða-
fræðilegum rannsóknum á laxi að afkomendur
stórlaxa verða frekar og þar með í hærra hlutfalli
stórlaxar er afkomendur smálaxa. Því er ljóst að
með því að veiða hærra hlutfall stórlaxa hverfa
stórlaxar smám saman úr ánum séu þeir drepnir
áður en þeir hrygna. Einnig hefur verið bent á að
skilyrði í úthafinu hafi á einhvern hátt breyst stór-
laxi í óhag. Allar þessar skýringar eiga rétt á sér
en staðreyndin er samt sú að stórlaxi hefur fækk-
að umtalsvert undanfarna áratugi.
Sumarið 2002 veiddust skv. gögnum Veiði-
málastofnunar 33.767 laxar á stöng og af þeim var
5.985 sleppt sem er 17,7% af heildarveiðinni.
Fjöldi og hlutfall slepptra laxa í stangveiðinni hef-
ur farið hækkandi frá árinu 1996 en þá var 2,3%
laxa sleppt. Hefur stofnunin ályktað að áðurnefnd
áskorun hafi átt þátt í aukningunni s.l. sumar.
Einnig hefur komið fram að stangveiðimenn
slepptu árið 2002 hærra hlutfalli stórlaxa (22%) en
smálaxa (16,7 %) og er það mjög jákvætt.
Nú er um 1 ár liðið frá áðurnefndri birtingu
áskorunar um að þyrma lífi stórlaxa. Í byrjun
hvers laxveiðisumars veiðast oft stærstu fiskar
hverrar ár. Athygli hefur vakið að allt frá opnun
fyrstu laxveiðiárinnar hafa reglulega birst fréttir
frá veiðimönnum í fjölmiðlum um veidda stórlaxa
sem í flestum tilvikum voru drepnir. Þó má nefna
gleðilega undantekning frá þessari reglu birtist á
síðum Morgunblaðsins í byrjun júlímánaðar en þá
var 101 cm laxi sleppt í Norðurá.
Undirritaðir hafa veitt því eftirtekt í veiðibókum
sem þeir hafa séð undanfarnar vikur og í frétta-
flutningi af laxveiðum, að áskorunin mikilvæga um
að þyrma lífi stórlaxa er mörgum stangaveiði-
manni gleymd og grafin.
Samfelld fækkun stórlaxa í veiðinni sl. áratugi
er einnig gleymd. Vissulega hafa nokkur veik-
burða skref verið stigin í þá átt að draga úr veiði-
álagi á laxi s.s. með breyttu agnvali (Laxá í Að-
aldal), seinkun opnunar áa og flýtingu lokunar
(Elliðaár) og einnig þekkjast dæmi um að stórum
hluta laxa sé sleppt (Vatnsdalsá). Fækkun stórlax
heldur samt áfram og þróuninni er ekki enn búið
að snúa við. Eftir hverju er verið að bíða?
Spurt er hvað valdi því að athygli okkar stanga-
veiðimanna er ekki beint að þeirri staðreynd að
stórlöxum fer fækkandi og að mikilvægt sé að
sporna við áður en verulega illa fer? Hvað veldur
því að áskoruninni er ekki fylgt eftir?
Hver er ábyrgð Landssambands veiðifélaga og
Landssambands stangaveiðifélaga þegar hvert
veiðihollið á fætur öðru stærir sig af stórlaxaveiði
á síðum blaða og netmiðla? Hvað veldur doða þess-
ara samtaka? Eftir hverju bíður Veiðimálastofnun
– frumkvöðull í fyrra en engar aðgerðir í ár?
Við hvetjum stangaveiðimenn til að þyrma lífi
stórlaxa og taka frumkvæðið í eigin hendur.
Frumkvæðið verður að koma frá stangaveiði-
mönnum sjálfum áður en yfirvöld telja sig knúin
til að setja reglugerð um takmörkun á veiði stór-
laxa.
Hvenær skyldi síðasti íslenski
stórlaxinn veiðast á stöng?
Eftir Ara Þórðarson og Jónas Jónasson
Ari
Þórðarson
Jónas
Jónasson
Ari er rekstrartæknifræðingur.
Jónas er doktor í fiskeldisfræði.
HINN 15. ágúst næstkomandi
er fyrirhugað að loka gæsluvell-
inum við Frostaskjól, en hann er
eini gæsluvöllurinn
sem þjónar hverf-
um í Vesturbæ
Reykjavíkur. Veru-
leg óánægja hefur
komið fram meðal
íbúa í hverfinu
vegna þessarar
ákvörðunar borgaryfirvalda og
hefur undirskriftasöfnun verið
hrundið af stað til að skora á yf-
irvöld að endurskoða málið.
Eins og fram hefur komið í fjöl-
miðlum er ætlunin að leggja
gæsluvöllinn við Frostaskjól niður
í því skyni að rýma fyrir starfsemi
íþrótta- og tómstundaráðs, en
bjóða upp á gæslu yngri barna þar
í tvo mánuði að sumarlagi. Eru
þau rök færð fyrir þeirri ákvörð-
un, að gæsluvellir séu ekki nýttir
af foreldrum, þar sem biðlistum
eftir leikskólaplássi hafi verið út-
rýmt.
Þjónusta gæsluvalla er fyrst og
fremst notuð af tveimur hópum
foreldra. Annars vegar gagnast
hún þegar leikskólar eru lokaðir
að sumarlagi. Hins vegar nýtist
þessi þjónusta þeim foreldrum
sem ekki kjósa að hafa börn sín á
leikskóla. Með því að leggja þjón-
ustuna af verður sá hópur með
öllu afskiptur.
Ýmsar ástæður kunna að vera
fyrir því að foreldrar kjósi að hafa
börn sín ekki á leikskóla. Í sumum
tilfellum kann það að vera vegna
þess að foreldrar taki eigið upp-
eldishlutverk alvarlegar en svo að
þeir séu tilbúnir að fela stofnunum
alfarið uppeldi barna sinna. Í öðr-
um tilfellum, og ég þekki nokkur
slík, hafa foreldrar einfaldlega
ekki efni á því að hafa börn sín á
leikskóla – leikskólavistun er
nefnilega dýr kostur. Einnig kann
að vera að annað foreldrið sæki
ekki vinnu utan heimilis og þá er í
sjálfu sér ekki endilega ástæða til
að vista börnin á leikskóla. Gæslu-
vellir hafa um langa hríð nýst
þessum hópum vel. Þar hafa börn-
in fengið tækifæri til að hitta önn-
ur börn og efla með sér fé-
lagslegan þroska. Með lokun
gæsluvallanna er þjónusta við
yngstu borgarana skert verulega
og valfrelsið tekið frá foreldrum.
Efnahagsleg rök eru rýr, enda
þjónustan ódýr í rekstri. Fagleg
rök eru engin. En með þessu er
öllum þröngvað til að taka sama
kostinn, sem tæpast getur verið
ætlun borgaryfirvalda.
Þegar fyrst var tilkynnt um þá
fyrirætlun að loka flestum gæslu-
völlum borgarinnar lofuðu borg-
aryfirvöld því að áfram yrði rek-
inn einn gæsluvöllur í hverju
hverfi borgarinnar. Með lokun
vallarins við Frostaskjól er gengið
á svig við það loforð. Sú röksemd
hefur heyrst að Vesturbærinn,
Þingholtin og Austurbærinn séu í
raun sama hverfið og með því að
halda einum velli í Austurbænum
opnum sé staðið við loforðið. Þetta
er hjákátleg röksemd. Því fer auð-
vitað víðs fjarri að hér sé um
sama hverfið að ræða. Skilgrein-
ingaleikir breyta ekki raunveru-
leikanum.
Ég skora á borgaryfirvöld að
endurskoða hið snarasta ákvörðun
sína um lokun gæsluvallarins við
Frostaskjól og standa við það lof-
orð að tryggja þessa mikilvægu
þjónustu fyrir alla íbúa í Reykja-
vík, ekki bara alla nema Vest-
urbæinga.
Lokun gæsluvalla
er skerðing á
valfrelsi
Eftir Þorstein Siglaugsson
Höfundur er hagfræðingur
og faðir í Vesturbænum.
HRANNAR B. Arnarsson og Kjartan
Maack urðu efstir
og jafnir á afar
spennandi Boðs-
móti TR, fengu
báðir 5½ vinning.
Hrannar reyndist
hærri á stigum og
er því „Boðsmóts-
meistari TR
2003“. Lokastað-
an á mótinu varð
þessi:
1. Hrannar B. Arnarss. 5½ v. 23,5
st.
2. Kjartan Maack 5½ v. 22,5 st.
3. Jón Á. Halldórss. 5 v. 24 st.
4. Guðmundur Kjartanss. 5 v. 22,5
st.
5. Dagur Arngrímsson 4½ v.
6.–8. Hilmar Þorsteinsson, Björn
Þorsteinsson, Aron Ingi Óskarsson 4
v.
9.–13. Rúnar Gunnarsson, Torfi
Leósson, Hjörvar Steinn Grétarsson,
Helgi Brynjarsson, Víkingur Fjalar
Eiríksson 3½ v.
o.s.frv.
Keppendur voru alls 20. Mótið var
afar skemmtilegt þó að þátttakan
hefði mátt vera meiri. Nokkuð var um
óvænt úrslit en maður mótsins var tví-
mælalaust fyrrverandi forseti Skák-
sambands Íslands, Hrannar B. Arn-
arsson, sem tefldi af mikilli
sókndirfsku og var óheppinn í einu
skákinni sem hann tapaði. Yngstu
keppendurnir stóðu sig vel og lofar
frammistaða þeirra góðu fyrir vetur-
inn.
Monrad-kerfið, sem notað var til að
raða keppendum saman, gerði ýms-
um keppendum lífið leitt. Þannig
lentu bæði Rúnar Gunnarsson og
Kjartan Maack í því að hafa svart fjór-
um sinnum í röð. Kjartan fékk hvítu
mennina reyndar aðeins tvisvar á
mótinu, en hafði fimm sinnum svart
og þurfti að tefla allar kappskákirnar
með svörtu mönnunum. Samt sem áð-
ur fékk hann 3 vinninga úr þessum
fjórum skákum. Skákstjóri var Ólafur
S. Ásgrímsson.
Viktor Bologan sigraði
í Dortmund
Stórmeistarinn Viktor Bologan
(2.650) hélt sínu striki og sigraði á of-
urskákmótinu í Dortmund. Lokastað-
an varð þessi:
1. Viktor Bologan (2.650) 6½ v.
2.–3. Vladimir Kramnik (2.785),
Viswanathan Anand (2.774) 5½ v.
4. Teimour Radjabov (2.648) 5 v.
5. Peter Leko (2.739) 4 v.
6. Arkadi Naiditsch (2.574) 3 v.
Sigur Bologans kemur á óvart, en
var engu að síður verðskuldaður.
Hann lagði m.a. sjálfan Anand í fyrri
viðureign þeirra.
Hvítt: Bologan
Svart: Anand
Caro-Kann
1. e4 c6 2. d4 d5 3. Rc3 dxe4 4.
Rxe4 Bf5 5. Rg3 Bg6 6. h4 h6 7. Rf3
Rd7 8. h5 Bh7 9. Bd3 Bxd3 10. Dxd3
Rgf6 11. Bf4 e6 12. 0–0–0 Be7 13.
Kb1 Da5
Anand bregður út af vana sínum að
leika 13. … 0–0 í stöðunni. Hann hef-
ur m.a. teflt þannig í tveimur skákum
fyrr á þessu ári, í jafnteflisskák við
Júdít Polgar í Wijk aan Zee og í tap-
skák gegn Kasparov í Linares.
14. Re5 Hd8 15. De2 0–0 16. Rg6 –
(Sjá stöðumynd 1.)
16. … Hfe8
Svartur má ekki drepa riddarann,
t.d. 16. … fxg6 17. Dxe6+ Kh8 18.
hxg6 Rg8 19. Bxh6 gxh6 20. Hxh6+
Rxh6 21. Dxe7 Rf6 22. g7+ Kg8 23.
gxf8D+ Hxf8 24. Dxb7 He8 25. Dxc6
He1 26. Dc4+ Kg7 27. Dd3, og hvítur
á mun betra tafl.
17. Rxe7+ Hxe7 18. Hd3 Hee8 19.
Hhd1 Dd5 20. Hg1 b5 21. Dd2 a5 22.
Re2 b4 23. g4 Re4 24. De3 Rg5 25.
Hc1 Rb6 26. b3 –
26. … a4?
Ónákvæmur leikur. Best er að leika
26. …Db5, t.d. 27. c4 bxc3 28. Rxc3
28. … Da6 (28. … Db4 29. Bxg5 Rc4
30. Dh3 hxg5 31. h6 Ra3+ 32. Kb2 e5
33. hxg7 Kxg7 34. Re4 Rb5 35. Dh5
Da3+ 36. Kb1 De7 37. Rg3 Df6 38.
Rf5+ Kg8 39. Hh1) 29. Bxg5 hxg5 30.
a4 Rd5 31. Rxd5 exd5 32. Dd2 f6, og
staðan er í jafnvægi.
27. Bc7! Da5 28. f4 –
Það borgar sig ekki fyrir hvít að
taka hrókinn, t.d. 28. Bxd8 Hxd8 29. f3
(29. De5 Rd5 30. Hcd1 f6 31. Dh2 Ha8
32. Kc1 axb3 33. Hxb3 Dxa2 34. f3 e5
35. dxe5 Ha3 36. Hdd3 Hxb3 37. Hxb3
Da1+ 38. Kd2 Rc3 39. Ke3 Da7+ 40.
Kf4 Dc5) 29. …Rd5 30. Df2 Ha8 31.
Hd2 Rh3 32. Dh2 Rhf4 33. Rxf4 (33. c4
bxc3 ep) 33. …Rc3+ 34. Ka1 Rxa2 35.
c4 Rxc1 og svartur á vinningsstöðu.
28. … Rh7 29. g5 –
Enn er best að láta hrókinn eiga
sig, t.d. 29. Bxd8 Hxd8 30. g5 Ha8 31.
Dd2 hxg5 32. Hg1 axb3 33. cxb3 Rf6
34. fxg5 Re4 35. Dc2 Rd5 36. g6 f6 37.
h6 gxh6 38. Hg2 Rec3+ 39. Rxc3
Rxc3+ 40. Hxc3 bxc3 og svartur
stendur betur.
29. … hxg5 30. fxg5 Hd7 31. Bxb6
Dxb6 32. Hg1 axb3 33. cxb3 Da5 34.
g6 fxg6 35. hxg6 Rf6?!
Ekki er annað að sjá en að 35.
… Rf8 gefi svarti góðar vonir um
jafnt tafl, t.d. 36. Hc1 Ha8 37. Hd2
Df5+ 38. Ka1 Hd6 39. Hdc2 Da5 40.
Df4 Hd7 o.s.frv.
36. Hg5 Hd5 37. He5 Rg4?
Afleikur, en ekki verður séð, að aðr-
ir leikir bjargi svarta taflinu, t.d. 37.
… Da6 38. Hxe6 Dxd3+ 39. Dxd3
Hxe6 40. Rf4 He1+ 41. Kc2 Ha5 42.
Kb2 He4 43. Dc4+ Kh8 44. Dxb4 Ha8
45. Dd6 o.s.frv.
Eða 37. … c5 38. Hxe6 Ha8 39.
Hd2 cxd4 40. Rxd4 Hh5 41. Df3 Dd5
42. He1 Dxf3 43. Rxf3 Rd5 44. Re5
Rc3+ 45. Ka1 He8 46. Rd3 He4 47.
Hxe4 Rxe4 48. He2 Rf6 49. Rxb4
o.s.frv.
38. Hxe6! Hf8
Auðvitað ekki 38. …Rxe3 39.
Hxe8+ mát.
39. Dh3 Rh6 40. Hxc6 Hdf5 41. d5
og svartur gafst upp, því að hann á
litla von um björgun, t.d. 41. d5 Dd8
42. d6 Df6 43. Dg2 Hg5 44. De4 Hxg6
45. Hc4 Df1+ 46. Hc1 Df5 47. Dxf5
Rxf5 48. d7 Hd6 49. Hxd6 Rxd6 50.
Hd1 Rb7 51. Rd4 Rd8 52. Rc2, ásamt
53. Rxb4 o.s.frv.
Anand náði svo að hefna fyrir þetta
tap í síðari viðureign þeirra, en það
var eina tapskák Bologan á mótinu.
Hannes Hlífar sigraði á
minningarmóti um
Guðmund Arnlaugsson
Hannes Hlífar Stefánsson (2.560)
sigraði á minningarmóti Guðmundar
Arnlaugssonar sem fram fór í
Menntaskólanum við Hamrahlíð.
Hann hlaut 12 vinninga í 17 skákum.
Sigurbjörn J. Björnsson (2.302)
hreppti annað sætið nokkuð óvænt
með 11 vinninga. Það var Lárus H.
Bjarnason, rektor MH, sem setti mót-
ið. Stefán Baldursson, forseti Skák-
sambands Íslands, hélt stutta tölu áð-
ur en mótið hófst.
1. Hannes Hlífar Stefánsson 12 v.
2. Sigurbjörn Björnsson 11 v.
3.–4. Helgi Ólafsson, Helgi Áss
Grétarsson 10 v.
5.–6. Þröstur Þórhallsson, Björn
Þorfinnsson 9½ v.
7. Stefán Kristjánsson 9 v.
8. Arnar Gunnarsson 8½ v.
9.–10. Ingvar Ásmundsson, Davíð
Kjartansson 6½ v.
11.–12. Magnús Örn Úlfarsson, Ró-
bert Harðarson 5½ v.
13.–14. Bragi Þorfinnsson, Snorri
Bergsson 5 v.
15. Bragi Halldórsson 3½ v.
16. Dagur Arngrímsson 3 v.
Skákstjóri var Ríkharður Sveins-
son.
Jón Garðar endaði með
6 vinninga í Vlissingen
Jón Garðar Viðarsson (2.351) lauk
alþjóðlega mótinu í Vlissingen í Hol-
landi með sigri í lokaumferðinni.
Hann hlaut 6 vinninga og hafnaði í
22.–45. sæti af 248 keppendum. Sig-
urvegari mótsins var hinn 23 ára
gamli stórmeistari R. Kasimdzhanov
(2.664) frá Úsbekistan en hann hlaut 8
vinninga.
Hrannar B. Arnarsson og Kjartan
Maack sigruðu á Boðsmóti TR
dadi@vks.is
SKÁK
Taflfélag Reykjavíkur
BOÐSMÓT TR 2003
8.–10. ágúst 2003
Daði Örn Jónsson
Bragi Kristjánsson
Stöðumynd 1.
Hrannar B.
Arnarsson