Morgunblaðið - 19.08.2003, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 19. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VERKALÝÐSFORINGJAR sem
Morgunblaðið náði tali af í gær
sögðu að upplýsingar um meiri
launahækkanir hjá opinberum
starfsmönnum en á almennum
markaði myndu án efa hafa áhrif á
komandi kjarasamningaviðræður.
Verkalýðsfélögin myndu sækja þar
eftir leiðréttingu þannig að kjörin
yrðu samsvarandi. Þeir töldu enn-
fremur að það ætti ekki að koma á
óvart að laun hefðu hækkað meira
hér á landi en í ríkjum Evrópusam-
bandsins. Hagvöxtur hefði t.d. al-
mennt verið meiri hér á landi.
Fram kom í Morgunblaðinu í gær
að laun hér á landi hækkuðu um
5,5% á ársgrundvelli á almennum
markaði á öðrum fjórðungi ársins. Á
sama tíma hækkuðu laun að meðal-
tali um 5,9% í opinbera geiranum en
sambærileg launahækkun í ríkjum
ESB var 3%.
Meiri hagvöxtur hér á landi
en í nágrannalöndunum
Grétar Þorsteinsson, forseti ASÍ,
sagði þessa launaþróun þekkta.
Skýringin væri m.a. sú að þar til á
síðasta ári hefði mun meiri hagvöxt-
ur verið hér á landi en í nágranna-
löndunum. Þá mætti heldur ekki
gleyma því að kjarasamningar væru
lágmarkssamningar og því ætti
launaskrið ekki að koma mönnum
verulega á óvart.
„Við höfum einnig haft áhyggjur
af því síðustu mánuði að krónan hef-
ur styrkst mun meira en gert var ráð
fyrir í baráttunni gegn vaxandi verð-
bólgu. Það skiptir miklu máli fyrir
alla að gengi íslensku krónunnar sé í
góðu jafnvægi. Hætturnar liggja í
öfgunum á báða bóga,“ segir Grétar.
Í tölum Hagstofunnar kemur fram
að á milli áranna 2001 og 2002 hækk-
uðu laun á almennum vinnumarkaði
um 5,4% en laun opinberra starfs-
manna og bankamanna hækkuðu á
sama tíma um 10%. Forseti ASÍ seg-
ir aðspurður að þessi þróun muni án
efa hafa áhrif inn í komandi kjara-
samningaviðræður. Vill hann þó ekki
fjölyrða um hver verði helstu
áhersluatriðin í samningunum. Að-
ildarfélög ASÍ séu um þessar mundir
að setja sig í stellingar og undirbúa
sína kröfugerð.
Taxtar færðir nær raunlaunum
Guðmundur Gunnarsson, formað-
ur Rafiðnaðarsambands Íslands,
minnir á að ekki eingöngu launaskrið
hafi átt sér stað hjá opinberum
starfsmönnum. Þeir hafi notið mun
betri lífeyrisgreiðslna en félagsmenn
ASÍ hjá hinu opinbera. Ríkið hafi lof-
að því í tvennum síðustu kjarasamn-
ingum að leiðrétta þetta en lítið verið
um efndir.
„Kaupmáttur hefur aukist tölu-
vert á undanförnum árum og við höf-
um verið að færa launataxtana nær
raunlaunum. Það verður helsta við-
fangsefni næstu samninga að halda
áfram á þeirri braut. Eftir því sem
okkur hefur tekist að hækka dag-
vinnulaunin hefur yfirvinnan minnk-
að og við höfum verið að nálgast það
ástand sem ríkt hefur á Norðurlönd-
unum.“
Guðmundur bendir á þá óánægju
sem hafi verið að koma upp á yfir-
borðið við Kárahnjúkavirkjun. Þar
sé erlent fyrirtæki að notfæra sér að
í íslenskum kjarasamningum sé ein-
göngu getið um lágmarkslaun en
ekki rauntaxta. Það valdi því að til
landsins streymi erlent vinnuafl og
íslensk fyrirtæki verði ekki sam-
keppnishæf. Því hljóti það að verða
sameiginlegt átak í næstu samning-
um, og ekki síður áhugaefni ís-
lenskra fyrirtækja, að færa kaup-
taxta nær raunlaunum.
„Það þarf ekki endilega að þýða
einhverjar sérstakar launahækkanir
heldur væri einfaldlega verið að
setja inn í launataxta það sem geng-
ur og gerist á vinnumarkaðnum. Ég
tel að það geti orðið eitt af stóru mál-
unum í næstu samningaviðræðum,
ásamt lífeyrissjóðsmálunum. Einnig
tel ég að við eigum ekki að semja til
langs tíma næst. Ríkisvaldið hefur
hagað sér þannig að við höfum varla
verið komnir út úr Karphúsinu frá
því að semja til tveggja og þriggja
ára þegar ríkið hefur gengið þvert á
bak orða sinna og farið að skenkja
opinberum starfsmönnum langt um-
fram það sem öðrum hefur verið boð-
ið. ASÍ-félögin hljóta þá að velta fyr-
ir sér hvort ekki eigi að semja til eins
árs í senn,“ segir Guðmundur, sem
telur að í lok október verði öll helstu
aðildarfélög ASÍ búin að móta sína
stefnu fyrir komandi kjarasamninga.
Ríkið ekki farið að óskum
um jöfnun réttinda
Þorbjörn Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Samiðnar, segir að
verkalýðsfélögin muni sækja leið-
réttingu í næstu samningum þannig
að almennir launamenn njóti sam-
bærilegra kjara og réttinda og op-
inberir starfsmenn. Óskað hafi verið
eftir því að ríkið jafnaði þetta út á
núgildandi samningstíma en ekkert
hafi gerst. Telur Þorbjörn að þetta
verði eitt helsta viðfangsefni kom-
andi samningaviðræðna.
Varðandi meiri launahækkanir
hér en í ríkjum ESB segir Þorbjörn
að auk meiri hagvaxtar hér á landi
hafi atvinnuleysi sömuleiðis verið
minna en víðast hvar í Evrópu. Þetta
eigi við um almennan markað en geti
ekki skýrt þróunina hjá opinberum
starfsmönnum.
Þorbjörn segir að skoða þurfi
launamálin í samhengi og ekki sé
sama við hvaða Evrópuríki sé miðað.
Þannig hafi markaðslaun iðnaðar-
manna hér á landi verið að færast
nær því sem tíðkist á Norðurlönd-
unum. Enn sé þó nokkuð í land með
að ná sömu kjörum. Býst Þorbjörn
við því að í næstu samningum verði
reynt enn frekar að færa launataxta
nær markaðslaunum.
Meiri launahækkun hjá hinu opinbera en á almennum markaði
Þorbjörn
Guðmundsson
Guðmundur
Gunnarsson
Grétar
Þorsteinsson
Leiðrétting sótt
í komandi kjara-
samningum
GUÐRÚN Gísladóttir, fjölveiðiskipið
sem liggur á hafsbotni í Lófóten í
Noregi, er komin upp á kjölinn eftir
mikla vinnu björgunarmanna. Að
þeirra sögn hefur nú komið í ljós að
skipið er óskemmt. Íshús Njarðvíkur
keypti skipið og að sögn Hauks Guð-
mundssonar, framkvæmdastjóra fyr-
irtækisins, er mjög stórum áfanga
lokið. „Þetta hefur gengið hægt og
með miklum uppákomum. Við erum
þó komin yfir það versta og búin að
rétta skipið við,“ segir Haukur og
bætir við að hönnunin á björgunar-
aðgerðinni hafi verið meingölluð.
Til þess að fá skipið á kjölinn voru
festir við það fimm stórir stáltankar
sem svo voru blásnir upp með lofti.
„Að því loknu blésum við lofti í fiski-
lestina í skipinu. Nú situr skipið á kil-
inum og við erum að fara í næsta
áfanga sem er að koma tönkunum
niður á botn og festa þá við skipið á
öllum stöðum. Svo endurtökum við
ferlið.“
Haukur segir vera létt yfir mann-
skapnum eftir að þessum áfanga er
lokið. „Við höldum ótrauð áfram og
vonumst eftir að geta lokið þessu eftir
tvær til þrjár vikur.“
Björgunarmenn glaðir
„Maður lifandi, jú þetta var mikill
léttir og mikil gleði í okkar herbúðum
í framhaldinu. Svo er í ljós komið að
skipið er óskemmt,“ sagði Guðjón
Jónsson, einn björgunarmanna.
„Þetta er meiri háttar áfangi og það
eykur á gleði okkar og ánægju að
skipsskrokkurinn er ekkert skemmd-
ur, en því áttum við ekki von. Þeir
hafa í gærkvöldi [fyrrakvöld] og í
morgun skoðað skipið í krók og kring,
en það lá á stjórnborðshliðinni og að-
eins yfir sig eða í rúmlega 90° halla.
Það sér ekkert á því þar, meir að
segja skyggnið á stýrishúsinu er ekk-
ert bogið. Heldur ekki rörið sem nótin
gengur út um og lá á botninum. Þessu
er að þakka að skipið hefur legið fast í
grófum og þykkum skeljasandi og
sogið ekki haggað því neitt.“
Að sögn Guðjóns vinna um 20
manns við björgunina, þar af 10-12
manns frá norska björgunarfélaginu
Seløy Undervannsservice. „Við erum
að athuga með að fjölga mannskapn-
um og vinna allan sólarhringinn
næstu vikurnar og þar til skipið er
komið í höfn. Við vissum alltaf að
þetta væri hægt en það hefur tekið
lengri en við vonuðum í upphafi. Það
er ekki slegið slöku við og byrjað
strax í morgun að færa tanka og fest-
ingar til þannig að hægt verði að lyfta
því og færa skipið til lands. Ætli líði
ekki allt að þrjár vikur þar til það fer
að skríða upp undir yfirborðið.“
Guðrún
Gísladóttir
komin á
kjölinn
Skipið óskemmt
að sögn björg-
unarmanna
FÁLKI, sem fannst nýlega við Jök-
ulsárlón, hefur dvalið á Byggða-
safninu á Höfn í Hornafirði síðustu
daga. Fjölmargir hafa lagt leið sína
á safnið til að skoða þennan lifandi
safngrip og hefur fálkinn vakið
mikla hrifningu hjá yngri kynslóð-
inni.
Fálkinn er eitthvað skaddaður á
væng því hann flýgur ekki, en virð-
ist hress að öðru leyti. Hann verður
að öllum líkindum sendur til
Reykjavíkur næstu daga til Nátt-
úrufræðistofnunar Íslands. Þangað
til mun hann dvelja á Byggðasafn-
inu í góðu yfirlæti hjá Birni Arn-
arsyni safnverði. Á myndinni má
sjá fálkann á Byggðasafninu á Höfn
sem hefur nú hlotið landsfrægð.
Ljósmynd/Heiðar Sigurðsson
Lifandi fálki
á Byggðasafn-
inu á Höfn
Hornafirði. Morgunblaðið.
62,5% þeirra sem styðja Samfylk-
inguna telja að Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir eigi að bjóða sig fram sem
formaður Samfylkingarinnar. 24,5%
þeirra svöruðu spurningunni neit-
andi, en rúm 13% sögðust ekki viss.
Þetta eru niðurstöður könnunar sem
Plúsinn framkvæmdi á dögunum.
Alls svöruðu 9.687 manns. 17,9%
þeirra sem styðja ekki Samfylk-
inguna telja að Ingibjörg Sólrún eigi
að bjóða sig fram, en 60,7% eru því
andvíg. 21,3% tóku ekki afstöðu.
Ef litið er á svör þeirra sem eru
óákveðnir í afstöðu sinni til Samfylk-
ingarinnar svöruðu 34,4% spurning-
unni játandi, 29,2% neitandi og 36,4%
voru óviss.
Ingibjörg
Sólrún bjóði
sig fram
♦ ♦ ♦Morgunblaðið/Einar FalurFallegum smálaxi skilað aftur lifandi út í Laxá í Leirársveit.
ÞAÐ hefur lifnað yfir Gljúfurá í
Borgarfirði að undanförnu, en hún
varð fræg fyrir að ós hennar var
úrskurðaður ólaxgengur í sumar
og í kjölfarið grafinn út með hjól-
börum sem dregnar voru til og frá
með jeppabifreið. Tókst mönnum
að dýpka ósinn og auk þess hefur
rignt og hækkað í vötnum þar
vestra.
Birna Konráðsdóttir, veiðivörð-
ur við Gljúfurá, sagði 27 laxa vera
komna á land og menn sæju tals-
vert af laxi víða um ána. Þeir sem
nú væru að veiðum hefðu fengið
þrjá fiska eftir fyrri daginn en
kvörtuðu undan því að laxinn tæki
grannt. Hæstu hollin hafa komist í
8 laxa. Útlit er því fyrir að síðustu
vikur veiðitímans í ánni geti orðið
nokkuð góðar.
„Óhemja af laxi niðurfrá“
Gylfi Ingason, kokkur í Þránd-
argili við Laxá í Dölum, sagði
fyrsta maðkahollið hafa dregið 64
laxa fyrsta daginn, en veitt er á
sex stangir. „Áin er vatnslítil og
hér hafa aðeins komið skúrir á
stangli, en laxinn er að troða sér
upp og neðsta svæðið sem yfirleitt
er orðið lítils virði á þessum tíma
sumars, er besta svæðið nú. Það
er óhemja af laxi þar niðurfrá
núna,“ bætti Gylfi við og sagði auk
þess að komnir væru yfir 500 lax-
ar á land. „Tölur eru fljótar að
breytast í þessari á þegar hlut-
irnir byrja að gerast á annað
borð.“
Lúsugir í Norðurá
Síðasta holl í Norðurá var með
54 laxa og var áin þá komin í 1300
stykki. Athygli vakti, að af um-
ræddum löxum voru 18 stykki
grálúsug og telst til tíðinda, því
oftast eru göngur hættar að mestu
í ána um þetta leyti sumars.
ERU
ÞEIR AÐ
FÁ’ANN?
Lifnar yfir Gljúfurá