Morgunblaðið - 23.08.2003, Síða 30

AUÐUR Ólafsdóttir er list-
fræðingur frá Parísarháskóla,
með licence, maitrise og DEA
gráðu (1987) í listasögu frá
Université de Paris 1. Áður
hafði hún lokið BA prófi í
sagnfræði og bókmenntafræði
frá Háskóla Íslands.
Rannsóknarsvið hennar er
íslensk nútíma- og samtíma-
listasaga og hefur hún skrifað
fjölda greina í fræðirit, sýn-
ingarskrár og bækur á þeim
vettvangi, bæði innlendar og
erlendar. Auður hefur annast
sýningarstjórn bæði hér á
landi og erlendis og gegnt fjöl-
mörgum trúnaðarstörfum inn-
an íslensks myndlistarheims.
Auður hefur m.a. verið
stundakennari í listasögu við
Háskóla Íslands frá árinu
1993, stundakennari við
myndlistardeild Listaháskóla
Íslands frá árinu 2000, kenn-
ari við Leiklistarskóla Íslands
1992-2000 og jafnframt deild-
arstjóri fræðadeildar Leiklist-
arskóla. Frá árinu 1998 hefur
Auður verið forstöðumaður
Listasafns Háskóla Íslands.
Doktorsritgerð hennar sem
hún hefur unnið að s.l. misseri
fjallar um inntak og mikilvægi
hugmyndarinnar um „hið út-
lenda“ í mótun íslenskrar
myndlistarhefðar og þróun ís-
lenskrar myndlistar á 20. öld.
Lektor í listfræði
 Heimspekideild HÍ og Myndlistar-
deild LHÍ sameinast um kennslu.
 Myndlistarmenn og fræðimenn
mætast og bakhjarlinn breikkar.
FYRSTA september nk.hefst kennsla í listfræðisem 30 eininga aukagreintil BA-gráðu við heim-
spekideild Háskóla Íslands í sam-
vinnu við Myndlistardeild Listahá-
skóla Íslands. Náminu er ætlað að
flytja grunnmenntun í listfræði inn í
landið og verður sérstök áhersla lögð
á kennslu í íslenskri listasögu. Starf-
andi íslenskir listfræðingar hafa
hingað til hlotið bæði grunn- og fram-
haldsmenntun sína erlendis.
Auður Ólafsdóttir listfræðingur
var í vikunni skipuð lektor í listfræði
við Háskóla Íslands. Halldór Björn
Runólfsson er lektor í listfræði við
Listaháskóla Íslands.
Saga listfræði á Íslandi
„Björn Th. Björnsson hóf kennslu í
listasögu við heimspekideild Háskól-
ans árið 1974 og kenndi hana við
sagnfræðiskor til 1993 en þá tók ég
við,“ segir Auður Ólafsdóttir. Samtals
var hægt að taka þrjú mismunandi
listasögunámskeið til 15 eininga á
þremur námsárum.
Listasögunámskeiðin voru ávallt
fjölmenn og sótt af breiðum hópi
nemenda heimspekideildar, úr sagn-
fræði, bókmenntafræði, heimspeki og
tungumálum. Þá hafa nemendur ým-
issa greina félagsvísindadeildar getað
fengið námskeiðin metin inn í nám
sitt í gegnum tíðina.
Listfræðin, sem hluti af fræðilegu
námi myndlistarnema hefur einnig
þróast innan LHÍ en árið 1999 hófst
kennsla á háskólastigi við Myndlist-
ardeildina. Síðan þá hefur fræðilegt
nám við LHÍ verið byggt upp af
krafti og lögð áhersla á fjölbreytt val
listfræðilegra námskeiða.
Sjálfstæð fræðigrein
„Listfræðin er nú samvinnuverk-
efni heimspekideildar HÍ og mynd-
listardeildar LHÍ, og verður kennt á
báðum stöðum,“ segir Auður og því
er um blandaðan hóp nemenda að
ræða á flestum námskeiðum; mynd-
listarnemendur og listfræðinemend-
ur.
Hvor háskóli um sig leggur til
helming námskeiða og einingafjölda í
listfræðinámið. Gert er ráð fyrir
ákveðnum kjarna skyldunámskeiða,
en að sama skapi er mikið úrval val-
námskeiða sem spanna allt frá hefð-
bundnari listsögulegum og listheim-
spekilegum námskeiðum til ýmissa
hliða sjónrænnar menningar.“
Listfræði er sjálfstæð fræðigrein
með eigin aðferðafræði sem farið var
að kenna á skipulagðan hátt við er-
lenda háskóla fyrir tæpum 200 árum.
Innan hennar er fengist við myndlist-
argreinar í fortíð og nútíð, ásamt
byggingarlist, hönnun og sjónmenn-
ingu eins og kvikmyndum, auglýsing-
um og ljósmyndum. Greinin á að veita
nemendum þekkingu í sögu listarinn-
ar og þjálfun í að greina listaverk og
túlka þau í margs konar samhengi.
Bakhjarl listarinnar
Auður segir verkaskiptinguna milli
háskólanna um námið vera á þá leið
að við HÍ verði áhersla lögð á stór
listsöguleg yfirlitsnámskeið og ís-
lenska listasögu, auk aðferðafræði-
legs inngangsnámskeiðs.
„Íslensk listasaga er stór þáttur í
þessu námi, í alþjóðlegu samhengi má
segja að þar sé fræðasvið þar sem við
höfum ákveðna sérþekkingu fram að
færa,“ segir Auður, og nefnir Rann-
sóknarsjóð Listasafns HÍ sem sér-
staklega er ætlað að styrkja rann-
sóknir á íslenskri myndlist og
myndlistarsögu.
Í LHÍ verður áherslan á samtíma-
list og tengsl við hinn skapandi list-
heim í fyrirrúmi, auk þess sem þar
verða kennd námskeið sem taka til
sértækari sviða listfræði.
Auður segir gildi þessa náms
margvíslegt, en það sé vissulega þörf
á því. „Páll Skúlason rektor HÍ og
Hjálmar H. Ragnarsson rektor LHÍ
sýndu framsýni og metnað með því að
láta reyna á þessa samvinnu háskól-
anna,“ segir hún og að þetta sé til að
byrja með þriggja ára tilraunaverk-
efni.
Auður heldur að það sé mjög góður
kostur að fólk úr fræðaheiminum og
listheiminum mætist í þessu námi –
og að það eigi eftir að skila sér í um-
fjöllun um listir. „Hvorir geta lært af
hinum og bakhjarl listanna breikk-
ar,“ segir hún.
Það hafi hins vegar komið á óvart
hversu margt ungt, útskrifað mynd-
listarfólk hafi áhuga á listfræðinám-
inu í haust, einnig nemendur sem lok-
ið hafi námi í listasögu erlendis og séu
einkum að sækjast eftir íslensku
listasögunni. „Það virðist mikill áhugi
á þessu námi,“ segir Auður.
Gagnrýni í fjölmiðlum
Nám í listfræði sem aukagrein til
BA-prófs er m.a. hugsað sem undir-
búningur fyrir frekara nám í grein-
inni erlendis. Að mati Auðar þyrfti þó
að stefna að því að taka upp nám á
MA-stigi í íslenskri listasögu svo
fljótt sem auðið er. Gert er ráð fyrir
að þeir sem noti starfsheitið listfræð-
ingur hafi lokið fullgildu háskólaprófi
í listfræði til a.m.k. MA-prófs.
Helstu starfssvið listfræðinga að
loknu framhaldsnámi erlendis eru við
sýningarsali, söfn og menningar-
stofnanir, við kennslu, og við sjálf-
stæð fræði- og ritstörf. Gagnrýni og
myndlistarumfjöllun í fjölmiðlum er
eitt af því sem listfræðin getur búið
nemendur undir, svo og gerð sér-
hæfðs menningarefnis fyrir fjölmiðla.
Auður segir að rökin fyrir náminu
séu næg og nefnir að listsköpun sé
mótandi afl í samfélaginu sem spanni
vítt svið mannlegrar þekkingar og
reynslu. Almenn þekking á sjónlist-
um og þjálfun í myndlæsi sé þ.a.l.
þýðingarmikil. Grunnnám í listfræði
hafi einmitt gildi fyrir þá sem vilji
auka þekkingu sína og skilning á
skapandi listum, á myndmáli og
myndrænni tjáningu, jafnframt því
sem þeir öðlist þjálfun í fræðilegum
vinnubrögðum.
Þá hafi nám í listfræði gildi fyrir þá
sem hyggist leggja fyrir sig listasögu-
kennslu á grunn- og framhaldskóla-
stigi eða vinna að gerð listasögulegs
kennsluefnis. Alþjóðasamskipti krefj-
ast einnig í auknum mæli þekkingar á
menningar- og listasögulegum bak-
grunni og sérstöðu þjóða.
Innritun í listfræði fer fram í nem-
endaskrá Háskóla Íslands til 26.
ágúst 2003. Nánari upplýsingar um
námið, stundaskrá og einstök nám-
skeið er að finna á vefslóðinni
www.hi.is/nam/heim/listfraedi.html.
Áhersla á
íslenska
listasögu
Morgunblaðið/Jim Smart
Listfræði er fag sem nýta má á ýmsum sviðum að mati Auðar Ólafsdóttur.
Listfræði/Björn Th. Björnsson hóf kennslu í listasögu við heimspekideild Háskóla Íslands árið 1974. Í
september hefst í fyrsta sinn kennsla í listfræði sem aukagrein til BA-gráðu við HÍ og Listaháskólann.
Gunnar Hersveinn ræddi við Auði Ólafsdóttur nýskipaðan lektor í listfræði um fagið og gildi þessa náms.
TENGLAR
..............................................
www.hi.is/nam/heim/
www.lhi.is
MENNTUN
30 LAUGARDAGUR 23. ÁGÚST 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Íslenska ríkið hefur á undanförnum árum stutt
kennslu í nútímaíslensku við fjórtán háskóla í
Evrópulöndum. Árlegur fundur íslenskulekt-
ora, sem starfa við þessa erlendu háskóla, var
nýlega haldinn í Háskóla Íslands. Stofnun Sig-
urðar Nordals, sem hefur umsjón með kennslu í
íslensku við erlenda háskóla, skipulagði fundinn.
Á fundinum var m.a. rætt um kennslu í ís-
lensku fyrir erlenda námsmenn, kennslufræði
tungumála og íslenska menningarkynningu er-
lendis. Sérstaklega var fjallað um sögu Íslands í
kvikmyndum og þýðingarfræði og notkun þýð-
inga við kennslu í íslensku og íslenskum bók-
menntum.
Einnig var rætt um kennsluefni í íslensku á
netinu, sem verið er að vinna í samstarfi milli ís-
lenskuskorar heimspekideildar Háskóla Ís-
lands, Hugvísindastofnunar, Stofnunar Sigurð-
ar Nordals, Wisconsin-háskóla í Madison í
Bandaríkjunum og fimm háskóla í Evrópulönd-
um, meðal annars með styrk frá menntamála-
ráðuneytinu, RANNÍS og Evrópusambandinu.
Nú nema á annað þúsund stúdentar íslensku
við erlenda háskóla ár hvert, bæði þar sem ís-
lensk stjórnvöld styðja kennsluna og annars
staðar, svo sem í Bonn, Köln, Tübingen og
Freiburg í Þýskalandi, Poznan í Póllandi, Vil-
níus í Litháen, Moskvu og Tókýó í Japan. Jafn-
framt sækja stöðugt fleiri erlendir stúdentar ís-
lenskukennslu hingað til lands.
Á undanförnum árum hefur orðið samdráttur
í kennsluframboði í skandínavískum málum, ís-
lensku og finnsku við háskóla á Norðurlöndum.
Það hefur m.a. birst í því að enn er óráðið í stöðu
íslenskulektors við Óslóarháskóla, en hún hefur
verið laus á þriðja ár. Íslensk stjórnvöld hafa
aftur á móti gert samninga við Humboldtháskól-
ann í Berlín og Manitobaháskóla í Winnipeg um
stuðning við íslenskukennslu og bættust þeir
skólar við þá fjórtán þar sem íslenskukennsla
var þegar styrkt. Þá var á þessu ári hafinn
stuðningur við kennslu í íslensku við Wasedahá-
skóla í Tókýó í Japan og hafa fjölmargir stúd-
entar sótt byrjendanámskeið í íslensku þar nú á
vormisseri.
Jón Gíslason er lektor í íslensku við Hum-
boldt-háskólann í Berlín í Þýskalandi, en sú
staða er ein af fáum sem greidd er að hálfu af ís-
lenska menntamálaráðuneytinu. Flestar eru
kostaðar af viðkomandi háskólum. „Við berum
saman bækur okkar á þessum fundum, en þeir
eru haldnir þriðja hvert ár á Íslandi,“ segir Jón,
og að eitt verkefnið sé umræða um gott kennslu-
efni.
Í Humboldt-háskólanum er norræn deild sem
er nokkuð fjölmenn og þar er kennd sænska,
danska, norska, finnska og íslenska. „Nemend-
ur í deildinni eru oft með annað aðalmál en ís-
lensku, t.d. sænsku,“ segir Jón, „þó er boðið upp
á jafnmikla kennslu í íslensku og í hinum mál-
unum.“
Eins og við var að búast finnst nemendum
fljótlegra að læra sænsku, norsku og dönsku en
íslensku og finnsku. „Mikill áhugi er þó á ís-
lensku í Berlín,“ segir hann og að norræna
deildin í Humboldt sé ein sú stærsta í Þýska-
landi.
Jón kennir fyrst og fremst nútímaíslensku.
Hann hefur þó einnig fengist örlítið við að kenna
forníslensku, en hana kenna aðallega þýskir
prófessorar.
Um það bil 25 hófu nám í íslensku í fyrrahaust
en þá var lektorsstaðan skipuð, og segir Jón að
nemendum eigi eftir að fjölga. Flestir nemendur
eru í norrænu deildinni, en eitthvað er um nem-
endur sem koma sérstaklega í íslenskuna án
þess að vera í öðru háskólanámi. Háskólanemar
úr öðrum greinum sem ætla sem Erasmus-
skiptinemar til Íslands koma einnig í íslenskuna.
Lektorsstöður í Þýskalandi eru kennslustöð-
ur og felur staða Jóns í sér 16 tíma kennslu.
„Mér finnst fínt að starfa hér og búa,“ segir Jón
og nefnir að sendiráðið sé í Berlín og að ým-
iskonar menningarkynning tilheyri starfinu og
þá sé gott að vera í sambandi við sendiráðið.
Öflug norræn deild
í Humboldt í Berlín
Morgunblaðið/Sverrir
Jón Gíslason var skipaður lektor í íslensku
við Humboldt-háskólann 2002.
Núna í ágúst var haldinn í Háskóla Íslands fundur íslenskulekt-
ora sem starfa við erlenda háskóla, en á annað þúsund stúdentar
nema íslensku við erlenda háskóla ár hvert. Jón Gíslason kennir
íslensku við norrænu deildina í Humboldt-háskólanum.
TENGLAR
...................................................................
http://www.nordals.hi.is/