Morgunblaðið - 23.09.2003, Blaðsíða 22

DAGLEGT LÍF
22 ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
VIÐ fluttum út á land þegardóttir mín var tíu ára ogþað leið ekki langur tími
þar til fór að kræla á einelti gagn-
vart henni. Við héldum að þetta
mundi lagast; þetta væri bara að-
lögunartími – en það var nú eitt-
hvað annað. Við bjuggum á þess-
um stað í þrjú ár. Hún eignaðist
aldrei neina vinkonu en ég fór ekki
að átta mig á því hvað væri að ger-
ast fyrr en á þriðja árinu. Þá gerði
ég mér grein fyrir því hvað þetta
var orðið slæmt. Þetta var nær
eingöngu andlegt einelti og því sá
ég aldrei nein merki um eitt eða
neitt,“ segir Margrét Guðmunds-
dóttir um upphaf eineltis, sem
dóttir hennar leið fyrir um árabil.
Á málþingi Vímulausrar æsku –
Foreldrahúss segir Margrét frá
eigin reynslu og dóttur sinnar af
langvarandi einelti þar sem öllum
tiltækum ráðum var beitt, ekki síst
farsímanum eftir að fjölskyldan
fluttist í burtu.
Málþingið, sem haldið verður kl.
13.00 í dag í Rúgbrauðsgerðinni í
Borgartúni, snýst um notkun ung-
linga á farsímum. Meðal þess sem
rætt verður um eru áhrif farsím-
ans á lífsvenjur barna og unglinga,
hlutverk farsímans frá sjónarhóli
lögreglu, vandamál tengd far-
símum.
Erindi Margrétar
höfðar efalítið mest
til foreldra, sem
standa ráða-
lausir
frammi fyrir
því að börn-
in þeirra eru
lögð í einelti.
Hún mun skýra
frá eigin reynslu
og dóttur sinnar
sem lögð var í einelti
– sem stóð í um það bil
þrjú ár.
Tók á sig krók úti á götu
Um jólin, fyrir rúmu ári,
segir Margrét að dóttir sín hafi
harðneitað að fara í skólann og
taka þátt í jólahaldinu þar. „Vorið
áður hafði ég talað við skólastjór-
ann og þá var talað við nokkra for-
eldra, en því var aldrei fylgt eftir.
Ef dóttir mín fór, til dæmis, fyrir
mig út í búð, tók hún á sig krók ef
hún mætti þessum krökkum. Ég
áttaði mig á því að hún gat ekki
einu sinni gengið framhjá þeim úti
á götu. Hún tók mjög lítinn þátt í
því félagslífi sem fram fór í skól-
anum; reyndi að forðast allt slíkt
ef hún mögulega gat. Hún var því
mjög einmana og var með stöð-
ugan kvíðahnút.
Vanlíðan hennar var orðin svo
gífurleg og hún var orðin svo
ósjálfstæð og ósjálfbjarga í
öllu að við ákváðum að
flytja í burtu. Eineltið
gagnvart dóttur
minni var eina
ástæðan fyrir
brottflutningi.
Engu að
síður hélt
eineltið
áfram –
í gegnum símann. Eftir að við
fluttum í bæinn og hún byrjaði í
skólanum hér, fór hún að fá upp-
hringingar og SMS-sendingar frá
þessum krökkum, sem ónáðuðu
hana mjög mikið. Á sumum SMS-
skilaboðunum komu nöfnin fram
og við fórum til lögreglunnar og
kærðum það. Enn þurfti að skipta
um símanúmer hjá henni og í
dag er hún með leyninúmer.“
Vanmáttugur sársauki
Þjónaði einhverjum til-
gangi að kæra?
„Nei, mér var bent
á að tala við ein-
hvern mann hjá
símanum sem sér
númerin sem
hringt er úr. Hann vildi engar
upplýsingar gefa mér og sagði að
ég þyrfti að fara í gegnum dóms-
kerfið, alla leið upp í Hæstarétt.
Ég þurfti að fá dómsúrskurð,
þannig að ég og lögreglumaðurinn
ákváðum að leggja dæmið á hill-
una. En kæran er til staðar.
Ég lagði kæruna aðallega fram
til þess að ná í foreldrana – til að
þeir gætu talað yfir hausamót-
unum á börnunum sínum. En ég
gat engar upplýsingar fengið.“
Hvernig leið þér?
„Mér fannst ég algerlega van-
máttug. Maður fær hvergi aðstoð,
gengur endalaust á veggi, fær
enga hjálp og er varnarlaus. Þegar
komið er í þessa stöðu getur mað-
ur lítið sem ekkert gefið af sér,
hvorki barninu sem lendir í einelt-
inu, né öðrum. Eineltið hefur áhrif
á alla fjölskylduna og hún þarf í
rauninni öll að byggja sig upp þeg-
ar hryllingurinn er yfirstaðinn.“
Fylgir þessu ekki mikill sárs-
auki hjá aðstandendum?
„Jú, vanmáttugur sársauki…
Nú er liðið um eitt ár og þegar
ég skoða málið eftir á get ég að-
eins séð eina ástæðu fyrir því að
dóttir mín lenti í einelti. Sú ástæða
er afbrýðisemi. Og eftir því sem ég
kynnist fleiri tilfellum sé ég að af-
brýðisemi er ávallt rótin. Krakkar
sem lenda í einelti standa jafn-
öldrum sínum oft framar að ein-
hverju leyti hvað útlit og/eða
hæfni varðar – og það er ekki þol-
að.“

HEGÐUN | Áhrif farsímans á breyttar lífsvenjur barna og unglinga
Brottflutningur fjöl-
skyldunnar úr einu
byggðarlagi í annað til
að forða dótturinni frá
einelti dugði ekki til.
Eineltið hélt áfram – í
SMS-sendingum og
hringingum í farsímann.
Súsanna Svavarsdóttir
hringdi í móðurina.
Morgunblaðið/Jim Smart
Margrét: Á sumum SMS-
skilaboðunum komu nöfnin fram
og við fórum til lögreglunnar og
kærðum það.
Ein
elt
i í
ge
gn
um

far
sím
a
GLANSTÍMARITIÐ Cosmopolitan
hefur lengi predikað kynfrelsi
kvenna og jafnvel hvatt til skyndi-
kynna. Þegar blaðið segir dyggum
lesendum að hafna tilfinningalausu
kynlífi er ljóst að um stefnubreyt-
ingu er að ræða. Tímaritið ver
áfram rétt kvenna til að velja en
leggur nú áherslu á að skyndikynni
geti leitt til aukinnar vanlíðunar og
tómleika.
Hvort sem Cosmopolitan hefur átt
einhvern hlut að máli eða ekki, hafa
breskar konur í auknum mæli sóst
eftir einnar nætur kynnum á síðustu
árum. Sú staðreynd og niðurstöður
nýrrar könnunar sem gerð var af
bresku sjónvarpsstöðinni Channel 4,
hafa líklega fengið ritstjórn
Cosmopolitan til að hugsa sitt ráð.
Hvað finnst unglingunum?
Niðurstöðurnar eru m.a. að þriðj-
ungur krakka 14–19 ára hafi misst
svein- eða meydóminn við skyndi-
kynni. Úrtakið var þúsund krakkar
og um helmingi fannst í lagi að sofa
hjá á fyrsta stefnumóti. Könnunin
leiddi einnig í ljós að yfir 70% töldu í
lagi að stunda kynlíf með tveimur í
einu eða nota kynlífsleikföng. Um
helmingi unglingsstúlkna fannst
munnmök á fyrsta stefnumóti í lagi.
Einni af hverjum þremur stúlkum
finnst framhjáhald eðlilegt. Fjórð-
ungi unglinga finnst hjónaband ekki
mikilvægt og þriðjungur telur að
þau eigi frekar eftir að vera í sam-
búð en að gifta sig. Tæpur helm-
ingur vill frekar peninga en hjóna-
band og næstum tveir þriðju vilja
frekar vinna en mennta sig.

KYNLÍF
Predikun
á öðrum
nótum
ÞÆR nærast helst á græn-meti og vökvinn er mest-anpart vatn. Mikið vatn.
Með mat og milli mála. Svo finnst
þeim þær vera ómögulegar
manneskjur komist þær ekki í lík-
amsrækt tvisvar á dag, enda telja
þær með ofurnákvæmni kaloríurnar,
sem þær innbyrða, og linna ekki
látum fyrr en þær hafa púlað þær
af sér í þrektækjunum. Fall fyrir
freistingum á borð við súkku-
laðimola annað slagið fyllir þær
óbærilegu samviskubiti. Eina
ráðið við slíkri hrösun er að púla
meira.
Nokkurn veginn svona er lýs-
ing á hegðunarmynstri æ fleiri
miðaldra kvenna á Vesturlöndum.
Þær eru sagðar haldnar líkams-
ræktarlotugræðgi. Enn ein sjúkdómsvæðingar-
atlagan að konum, kunna einhverjir að segja og
dæmi hver fyrir sig. Varla verður þó á móti mælt
að eitthvað er að þegar líf kvenna á þessum aldri
snýst um það eitt að vera eins og grannar og
stæltar táningsstelpur í vextinum. Sömu konur
eru líka sagðar sjúklega hræddar við breyting-
arskeiðið, þótt ekki sé vitað að nokkur kona hafi
dáið úr því.
Flókið samspil andlegra og
líkamlegra kvilla og fíknar
Töluvert hefur verið fjallað um meinta líkams-
ræktarlotugræðgi kvenna á fimmtugs- og sex-
tugsaldri í erlendum fjölmiðlum að undanförnu,
t.d. í The Sunday Times. Ástandið er um margt
líkt lotugræðgi eða svokallaðri búlimíu, sem,
ásamt lystarstoli, anorexíu, hrjáir konur í vaxandi
mæli og sprettur af löngun þeirra til að vera sem
grennstar. Lotugræðgisjúklingar borða eins og
þá lystir, en reyna að kasta öllu upp á eftir, en
lystarstolssjúklingar borða nánast ekki neitt af
því þeir eru svo hræddir um að fitna. Sjúkdóm-
arnir eiga sammerkt að vera flókið samspil and-
legra og líkamlegra kvilla og fíknar.
Öfugt við lotugræðgi- og lystarstolssjúklinga,
uppskera þær sem haldnar eru líkamsrækt-
arlotugræðgi bæði aðdáun og hrós fyrir hversu
staðfastar þær séu í mat og drykk, duglegar í
ræktinni og það sem þeim sjálfum þykir langbest
– unglegar og mjóar. Fáir eru hins vegar til að
róma frammistöðu lotugræðgissjúklinga eftir að
þeir hafa
ælt upp
úr sér
kaloríunum
í klósett-
skálina að
loknum máls-
verði. Hörkupúl í
þrektækjum öllum
stundum þykir enda
miklu snyrtilegri að-
ferð til að losna við
kaloríurnar.
Sjúkdómarnir þrír;
lystarstol, lotugræðgi
og líkamsræktar-
lotugræðgi, eiga efa-
lítið upptök í rang-
hugmyndum og
óánægju með áskapað vaxt-
arlag. Á slíkum hugmyndum
tútnar tísku- og ímyndariðn-
aðurinn út eins og púkinn á
fjósbitanum og getur af sér
vanmátt og vansæld sífellt
yngri og sífellt eldri kvenna.
Andjafnréttissinnar
Slíkar konur eru fangar í
eigin líkama, segir dr.
Margo Maine, sálfræðingur í
Connecticut og höfundur bók-
arinnar Body Wars eða Líkamsstríðið. Þar fer
hún hörðum orðum um stöðugar árásir markaðs-
aflanna á líkama kvenna og jafnframt sjálfsöryggi
þeirra. Árásirnar segir hún snúast um að gera
konur háðar nýjustu afurðunum í tísku, förðun og
ýmiss konar fegrunartækni með því að sannfæra
þær um að þær eigi allt undir útliti sínu komið.
Þannig grafi markaðsöflin undan sjálfsvirðingu
kvenna og virðingu samfélagsins fyrir þeim.
Dr. Maine segir að ætla megi að skilaboðin,
sem ganga jafnan út á að konur breyti útliti sínu
með æfingum, pillum, kremum, sílíkoni og skurð-
aðgerðum, svo dæmi séu tekin, séu að undirlagi
andjafnréttissinna. Enda augljóst að þeim finnist
betra að konur séu uppteknar og áhyggjufullar af
útliti sínu heldur en að þær séu að kljást við eitt-
hvað sem skiptir raunverulega máli í samfélaginu
og hyggist kannski á valdabrölt af einhverju tagi.
Markaðssetning útlitsóánægjunnar segir Maine
hafa komið í stað úreltra laga og reglna, sem áður
fyrr stóðu konum fyrir þrifum í jafnréttisbaráttu
kynjanna.
Fráleitar samsæriskenningar, myndu ein-
hverjir líkast til segja um viðhorf sálfræðingsins í
Connecticut. Samt kann hún að hafa eitthvað til
síns máls, því firringin er nánast súrrealísk, t.d.
þegar konur á miðjum aldri skoða tískumyndir af
fimmtán ára fyrirsætum og leggjast næstum í
rúmið af áhyggjum yfir að vera ekki eins stæltar
og sætar og þær.
Birtingarmyndir öfganna eru margvíslegar og
sú vísa verður trúlega aldrei of oft kveðin að með-
alhófið sé í öllu best og öllu megi ofgera, jafnvel
líkamsrækt og heilsufæði. Meinlætalíf af slíku
tagi gefur að minnsta kosti ekki mikið ráðrúm til
andlegrar næringar.

LÍKAMSRÆKTARLOTUGRÆÐGI |Ein af birtingarmyndum öfganna
vjon@mbl.is
Markaðssetning
útlitsóánægjunnar
Hörkupúl í
þrektækjum
þykir snyrtilegri
aðferð en sú
sem lotugræðgi-
sjúklingar nota
til að losna við
kaloríurnar