Morgunblaðið - 23.09.2003, Blaðsíða 28

LISTIR
28 ÞRIÐJUDAGUR 23. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
au tímamót urðu í lífi
mínu í gær að ég fór
í mína fyrstu rót-
arfyllingu. Þung voru
því spor mín upp á
þriðju hæð til tannlæknisins,
enda er þetta það augnablik í
ímyndaðri framtíð sem ég hef
hugsað til með hvað mestum
hryllingi af öllum. Sögur af þess-
um kvalafullu aðgerðum höfðu
sett að mér ónot og ég hafði
hingað til prísað mig sælan fyrir
að hafa ekki þurft á þessu að
halda. Mér hafði, þangað til ég
var greindur með þetta árans
rótarmein, eða hvað þetta heitir,
tekist að telja mér trú um að ég
væri bara ekki þessi rótarfyll-
ingartýpa, að tennurnar í mér
væru bara svona sterkar, eins og
í hrossi. Pabbi og mamma, afi og
amma og allir
í fjölskyld-
unni, fyrir ut-
an frænku
mína sem
fékk tennur í
ferming-
argjöf, eru með sitt upprunalega
stell í munninum og bryðja harð-
fisk og bein án umhugsunar.
Innst inni vissi ég samt að þetta
var sjálfsblekking ein. Tíðar
heimsóknir mínar til tannlækn-
isins með munninn skröltandi
fullan af brotnum fyllingum eftir
poppkorns- og rjómakúluát
bentu allar í þveröfuga átt.
En þó að sporin hafi verið
þung í gær verð ég þó að segja
að það var tvennt sem gerði mér
sporin léttari. Í fyrsta lagi var
hún góð, tilhugsunin um að losna
við lemjandi tannverkinn, og í
öðru lagi var það sú staðreynd
að tannlæknirinn minn er sér-
staklega smáhentur, mjúkhentur
og blíðlegur. Allt þetta létti mér
lundina. Blíðlegir tannlæknar
koma sér einkar vel fyrir menn
eins og mig sem þykir flest það
sem á daga þeirra drífur
ánægjulegra en tannaðgerðir.
Tannlæknirinn minn er sem sagt
kona.
Annars byrjaði ég ungur að
fara til tannlæknis eins og geng-
ur og gerist. Sá fyrsti hét, og
heitir enn, Ingjaldur. Í þá daga
kveið ég því ekki svo mjög að
láta bora í tennurnar á mér held-
ur var það að gapa og glenna
upp kjaftinn mig lifandi að
drepa. Ég sór og sárt við lagði,
eftir hvert einasta skipti hjá
Ingjaldi, að stunda kjálkaæf-
ingar af þrótti fyrir næsta skipti
til að auka liðleika og úthald. Við
þetta varð ekki búið. Ég er
nefnilega allt of munnsmár fyrir
karlkyns tannlækna, sá sann-
leikur birtist mér ljóslifandi þeg-
ar ég byrjaði hjá kventannlækn-
inum. Hjá henni þreytist ég
aldrei í kjálkunum, þarf ekkert
að vera að glenna upp skoltinn
nema rétt svona í undantekning-
artilvikum. Ég hef oft heyrt
hryllingssögur af handstórum
tannlæknum, miklu handstærri
en þeim sem ég hef komist í tæri
við. En kannski er ég aðeins að
ýkja enda skiptir handstærð
varla neinu úrslitamáli í þessu
fagi. Allavegana hef ég hingað til
ekki heyrt að það væru stærð-
artakmarkanir inn í tann-
læknadeildina.
– Nei vinur. Þú kemst ekki
inn. Þú ert með allt of stórar
hendur.
Því smærri sem hendurnar
eru þeim mun betra, það er mín
skoðun.
En það eru ekki allir eins við-
kvæmir uppi í sér og ég. Til
dæmis þekki ég fólk sem lætur
aldrei deyfa sig og finnst hreint
ekkert verra að fara til tann-
læknis en það til dæmis að snýta
sér hressilega.
Ekki gleyma því heldur að
enginn maður er eins og annar
maður, enginn veit til dæmis
hvernig mér líður í tönnunum.
Kannski er ég með 100 sinnum
viðkvæmari taugar í tönnunum
en aðrir menn.
En sem betur fer hef ég verið
heppinn í lífinu og ekki lent í
mörgum skakkaföllum sem hafa
krafist aðstoðar lækna og hjúkr-
unarfólks. Þau tilfelli sem það
hefur gerst eru aðallega á mis-
skilningi byggð. Eins og þegar
ég fór í magaspeglunina.
Þegar ég var ungur maður var
mikið loft í mér og ég ropaði
hátt og mikið og ítrekað. Þetta
rop í mér varð mínum nánustu
tilefni endalausra bollalegginga
um hvaðan þetta loft allt kæmi.
Drakk ég of mikið kók, borðaði
ég of hratt. Var ég alltaf með op-
inn munninn, gapti ég of mikið
upp í vindinn – með litla munn-
inum mínum?
Kannski var orsökina að finna
í öllu þessu, því í dag ropa ég
minna, eða bara eins og aðrir
menn, enda er ég hættur að
drekka kók og ég reyni að borða
hægt og ég reyni að vera með
munninn lokaðan svona dags
daglega og gapi aldrei upp í
vindinn.
En þrátt fyrir allar bollalegg-
ingar varð að grípa til aðgerða
því ropið hætti ekkert við það
eitt að menn bollalegðu. Pant-
aður var tími í magaspeglun og
þar sem ég var kaldur og kæru-
laus á þessum tíma tilkynnti ég
verkstjóranum hjá Tréverki,
sem var fyrirtækið sem ég vann
hjá á þessum tíma, að ég ætlaði
rétt að skjótast. Þetta var skott-
úr því ég var að byggja heilsu-
gæslustöð við hliðina á spít-
alanum. Félagar mínir heyrðu
sjálfsagt í mér öskrin milli húsa,
þar sem þeir stóðu í steypu-
mótunum.
En ég skrapp, afþakkaði deyf-
inguna svo ég yrði vinnufær á
eftir, lagðist á bekkinn og svo
birtist læknirinn með svarta
gúmmíslöngu, álíka svera og
garðslöngu. Mér varð starsýnt á
þetta ferlíki sem átti að fara of-
aní magann á mér, en ekki varð
aftur snúið. Upp í mig fór slang-
an og tvær fílefldar hjúkr-
unarkonur áttu fullt í fangi með
að halda mér niðri.
Það er skemmst frá því að
segja að maginn var í topp-
standi. Ég gekk ropandi út úr
sjúkrahúsinu, til vinnufélaganna
sem voru undrandi að sjá mig
aftur, héldu sjálfsagt að dagar
mínir væru taldir, að magaspegl-
unin hefði riðið mér að fullu.
En það var öðru nær, ég var í
banastuði, rétt eins og þegar ég
steig út um dyrnar á tann-
læknastofunni, rótinni og nokkr-
um krónum fátækari, en reynsl-
unni ríkari.
Rótar-
fyllingin
Tíðar heimsóknir mínar til tannlækn-
isins með munninn skröltandi fullan af
brotnum fyllingum eftir poppkorns- og
rjómakúluát bentu allar í þveröfuga átt.
VIÐHORF
Eftir Þórodd
Bjarnason
tobj@mbl.is
„VIÐ eignuðumst svo mörg börn,
þannig að það var svolítil lægð í
starfseminni um tíma, en nú erum
við komnar á fullt aftur.“ Það er
Bryndís Halla Gylfadóttir sellóleik-
ari sem hefur orðið, en Tríó Nordica
sem hér er til umræðu fagnar tíu
ára starfsafmæli um þessar mundir.
Með henni í tríóinu eru þær Mona
Sandström píanóleikari og Auður
Hafsteinsdóttir fiðluleikari. Þrátt
fyrir persónulegar annir hefur Tríó
Nordica haldið tónleika víða, farið í
nokkrar tónleikaferðir og gefið út
geisladisk, og alls staðar hlotið mik-
ið lof fyrir leik sinn. Það er því varla
hægt að segja annað en að sam-
starfið hafi verið frjótt og gott,
þrátt fyrir persónulegar annir. Auk
þess er Mona Sandström búsett í
Svíþjóð, en Bryndís og Auður hér á
landi.
„Það er engin ein skýring á því að
samstarfið skuli hafa gengið svona
vel,“ segir Bryndís Halla. „Ætli það
sé ekki gott að hafa fjarlægðina á
milli okkar, það er alltaf svo gaman
að hittast. Við eigum líka mjög vel
saman, og vinnum vel saman; við er-
um alltaf í sömu átt í tónlistinni.“
Í kvöld heldur Tríó Nordica tón-
leika í Salnum í Kópavogi, með þrjú
verk á efnisskránni.
Tríó Þórðar Magnússonar var
samið í vor fyrir franskan hóp,
Gabriel Fauré-píanótríóið og frum-
flutt á Listahátíð Ármanns Ár-
mannssonar í Suður-Frakklandi.
„Fyrri þátturinn er í sónötuformi,“
segir Bryndís Halla og Mona bætir
því við að verkið sé létt, og jafnvel í
anda Stravinskíjs og nýklassíkur-
innar. Bryndís Halla segir að í
seinni kaflanum sé svolítil tangó-
tilfinning, „íslensk þó,“ segir Mona,
„það eru dæmigerð íslensk takt-
skipti.“ „Íslenskur rímnatangó,“
segja þær og hlæja að þessari nýju
skilgreiningu.
Tvö píanótríó Brahms eru einnig
á dagskránni, nr. 3 í c-moll ópus
101, og nr. 1 í H-dúr ópus 8. En
hvers vegna völdu þær að tefla fram
tvöföldum Brahms? „Það er auðvit-
að bara geðveiki,“ segir Mona, en
skýringin auðvitað önnur: „Við vor-
um á tónleikaferðalagi um Svíþjóð í
sumar og spiluðum mikið af tangó-
tónlist. Það stóð því til að spila meiri
tangó á þessum tónleikum. En okk-
ur langaði að breyta til, fannst kom-
ið nóg af tangó í bili,“ segir Bryndís
Halla.
Mona segir að þar í landi sé
Brahms ekki jafn vinsæll og til
dæmis Mozart og Beethoven, og
margir telji tónlist hans þunga. „En
þetta eru yndisleg verk, og gaman
að spila þau.“
Í vetur ætlar Tríó Nordica að
hljóðrita nýjan geisladisk. Mona
segir stefnu þeirra að hafa alltaf eitt
verk á diskunum eftir konu – á síð-
asta diski var það Clara Schumann,
en á þessum verður það sænska tón-
skáldið Elfrida André, sem uppi var
á 19. öld. Sjostakovitsj og Brahms fá
að líkindum að vera með líka. Þá
eru þær líka með á prjónunum að
leggjast í fleiri tónleikaferðir, en
það ræðst meðal annars af því
hvernig gengur að finna nýjan um-
boðsmann. Þá verður för heitið til
Kaliforníu og Kanada.
En í núinu er það Salurinn, tón-
leikarnir þar hefjast kl. 20.
Tríó Nordica fagnar tíu ára starfsafmæli með tónleikum í Salnum
„Við erum alltaf í
sömu átt í tónlistinni“
Morgunblaðið/Jim Smart
Tríó Nordica leikur í Salnum í kvöld. Auður Hafsteinsdóttir fiðluleikari,
Mona Sandström píanóleikari og Bryndís Halla Gylfadóttir sellóleikari.
GARÐBÆINGAR kynntu á dög-
unum tvo unga tónlistarmenn í bæn-
um, Margréti Sigurðardóttur sópr-
ansöngkonu og tónskáld og Sigurgeir
Agnarsson sellóleikara, á vel sóttum
tónleikum í Kirkjuhvoli. Bæði eru
þau fjölmenntaðir og hámenntaðir
tónlistarmenn, en það segir kannski
best sína sögu um mikilvægi tónlist-
aruppeldis, að þau Sigurgeir og Mar-
grét ólust bæði upp við það merka
tónlistarstarf sem hefur blómstrað í
þeirra eigin bæ og sungu á sínum
barnaskólaárum í frábærum skóla-
kór Guðfinnu Dóru Ólafsdóttur í
Flataskóla. Skyldi það ekki hafa haft
sitt að segja um stöðu þeirra í dag?
Sigurgeir Agnarsson er firnagóður
sellóleikari. Hann hóf tónleikana með
Sónötu nr. 6 í C-dúr eftir Boccherini
og fékk þar til liðs við sig Hrafnkel
Orra Egilsson sellóleikara sem lék
fylgirödd. Verkið er erfitt fyrir sólist-
ann, mikið um brotna hljóma, tón-
stigahlaup og tvígrip. Sigurgeir lék
af miklu öryggi en um leið miklu
næmi fyrir músíkinni. Það stafaði
miklum ferskleika af túlkun hans,
ekki síst í fyrri þáttunum tveimur,
þar sem tandurhreinn og skínandi
leikur hans var virkilega fínn. Hrað-
ur lokaþátturinn var líka vel leikinn,
en þar örlaði þó á óróleika í tempói, –
þrátt fyrir hraða yfirskriftina hefði
þar þurft meiri yfirvegun og hófstillt-
ari ákafa. Hrafnkell Orri lék sinn litla
en mikilvæga bassapart af tilfinn-
ingu.
Leikur Sigurgeirs í mikilfenglegri
og þrælerfiðri Sónötu eftir György
Ligeti var djarfur og dramatískur og
umfram allt markaður sama öryggi
og í Boccherini sónötunni. Það kom
því á óvart hve miklu bragðminni
leikur Sigurgeirs var í verki Brahms,
Fimm smáverkum í þjóðlagastíl. Þar
vantaði glansinn af fyrri spila-
mennsku, – tvígrip ekki alltaf hrein
og dýnamíkin í styrk og blæbrigðum
ekki eins rík.
Margrét Sigurðardóttir er án
nokkurs vafa efni í góða söngkonu.
Röddin er afar falleg, en ekki tækni-
lega fullkomin. Enn er talsverður
munur á raddsviðum, – best er rödd-
in á miðsviðinu en bjart efra sviðið
þarf að verða hljómmeira. Með aldri,
þroska og æfingu verður röddin fyllri
og jafnari og þá gætu allir vegir orðið
Margréti færir. Besta veganestið í
þann leiðangur er mikið músíkalitet
og túlkunarhæfileikar, sem Margrét
virðist eiga í ómældum sjóðum. Hún
er „performer“ af guðs náð og það
bókstaflega geislar af henni á svið-
inu. Einsetumannssöngvar Barbers
voru sungnir af músíkalskri innlifun,
ekki síst The Heavenly Banquet, Sea
Snatch og The Monk and his Cat þar
sem söngur Margrétar var mjúkur
og túlkunin full af húmor og hlýju. Í
laginu The Crucifixion var raddblær
Margrétar dekkri – allt að því mezzó-
blær og þar var röddin jöfn, þétt og
hljómfalleg. Lög Poulencs voru líka
vel túlkuð, en þar var augljósara
hverju Margrét á eftir að ná í radd-
tækni. Franski framburðurinn var
heldur ekki fullkominn. Peter Máté
lék með henni á píanóið og var skín-
andi góður.
Best var Margrét í íslenskum þjóð-
lögum í eigin útsetningu fyrir söng-
rödd, selló og píanó. Útsetningarnar
voru einfaldar, einkum það sem að
sellóröddinni sneri, en engu að síður
skemmtilegar og gáskafullar. Í Graf-
skrift var píanóparturinn vel skrifað-
ur; Kveðið á sandi var poppað og lif-
andi, en best af öllu var gamall
smellur Kórs Flataskóla, Friðrik sjö-
undi kóngur, – besta útsetningin og
sem Margrét túlkaði með miklum
glans og innilegum húmor.
Þetta voru skínandi góðir tón-
leikar, afar efnilegra tónlistarmanna
sem eiga vafalítið bæði eftir að láta til
sín taka í íslensku tónlistarlífi þegar
fram líða stundir. Það er bæjarfélag-
inu til sóma að kynna sína ungu lista-
menn með svo glæsilegum hætti.
Áheyrendur fögnuðu ákaft og jafnvel
svo mjög að truflun var að fyrir lista-
mennina, þegar innilegt klapp braust
út milli þátta í verkum.
Góð byrjun
TÓNLIST
Kirkjuhvoll
Margrét Sigurðardóttir sópran og Sig-
urgeir Agnarsson sellóleikari fluttu verk
eftir Boccherini, Ligeti, Barber, Poulenc,
Brahms og íslensk þjóðlög í útsetningu
Margrétar. Hrafnkell Orri Egilsson lék á
selló með Sigurgeiri í verki Boccherinis
og Peter Máté lék með á píanó í verkum
Barbers, Brahms, Poulencs og Mar-
grétar. Laugardag 13.9 kl. 17.00.
SELLÓ OG SÖNGUR
Bergþóra Jónsdóttir
BÓKASAFN Hveragerðis
stendur fyrir ljóðakvöldi í kvöld
kl. 20.30. Norsk skáldkona,
Mona Høvring, les úr ljóðum
sínum. Einnig lesa úr ljóðum
sínum Norma E. Samúelsdóttir
og Pjetur Hafstein Lárusson
sem eru búsett í Hveragerði.
Mona Høvring er frá Hauga-
sundi á vesturströnd Noregs.
Eftir hana hafa komið út tvær
ljóðabækur: IIK!! Ein dialog (á
nýnorsku) sem Gyldendal gaf
út árið 1998 og Ensomme
badedager sem Oktober forlag
gaf út árið 2000.
Hún vinnur nú að skáldsögu
sem er einskonar framhald af
seinni ljóðabókinni.
Bæði Norma E. og Pjetur
hafa gefið út ljóðabækur, skáld-
sögur, ljóðaþýðingar og sam-
talsbækur.
Ljóðakvöldið er haldið í sam-
vinnu við Hveragerðisdeild
Norræna félagsins.
Ljóðakvöld í
Hveragerði