Morgunblaðið - 29.09.2003, Blaðsíða 23

inlegu grein, sem list- og verkgrein-
ar hétu í þá tíð. Áhrif Þóris á líf mitt
hafa verið svo sterk að ég hef látið
þau orð falla að ég hafi verið nem-
andi í „einkaskóla Þóris“ frá árinu
1970. Það er algerlega ómetanlegt
ungu fólki að eiga þess kost að
ganga í slíkan skóla sem leiddur er
af stjórnanda með alla þá faglegu
hæfileika ásamt gnægð manngæsku
og mildi. Stjórnanda sem er óþreyt-
andi við að fræða ljóst og leynt á öll-
um sviðum sem að gagni má koma í
framtíð ungra nema í leik og starfi.
Í þessum skóla var ég nemandi
þar til 18. september síðastliðinn
eða í 33 ár. Á þessari löngu skóla-
göngu urðu skólastjórinn og Her-
borg, ástkær eiginkona hans, miklir
vinir mínir og fjölskyldu minnar,
sem er mikið happ. Það eru forrétt-
indi að eignast slík hjón að vinum.
Örlæti og einlægni vináttu þeirra
var slík að vart hefði verið meiri þótt
við hefðum verið börn þeirra.
Ævistarf Þóris er óumdeilt for-
ystustarf í málefnum kennslu og
uppeldis í list- og verkgreinum um
áratugaskeið. Sem dæmi um fram-
sýni hans og frjóar hugmyndir má
nefna að hann var í forystu þeirrar
umræðu að skapa þverfaglegt
námsumhverfi með einstaklingsmið-
uðu námi í skóla án aðgreiningar.
Þessi umræða er efst á baugi í
stefnumarkandi umræðu um skóla-
mál í dag, 30 árum síðar.
Sífrjór í hugsun og ungur í anda
lét hann sig varða allt milli himins
og jarðar. Sýn hans á menn og mál-
efni mótaðist af innsæi, næmni og
tillitssemi gagnvart skoðunum ann-
arra. Styrkur hans á öllum sviðum
mannlífs var slíkur að hann mótaði
óumflýjanlega umhverfi sitt og það
til góðs eins.
Á mörgum og oft löngum ferða-
lögum með nánum samstarfsmönn-
um og vinum kom glöggt í ljós
hversu mikilli kímni og glaðværð
hann bjó yfir. Ekki jós hann þessum
eiginleikum yfir umhverfi sitt dags
daglega, sem sýnir hversu mjög
hann gætti þess að orð og æði ætti
við stað og stund. Í hópi vina og
samstarfsmanna var hann hrókur
alls fagnaðar og hló dátt og innilega
af innlifun sem fáum er eiginleg.
Við fráfall Þóris hef ég og fjöl-
skylda mín misst bjargtraustan vin
og læriföður og er söknuðurinn okk-
ur sár. Enn meiri er söknuður fjöl-
skyldu Þóris sem var honum kærust
af öllu. Þau hafa misst traust akkeri
í lífinu. Þá ósk á ég heitasta þeim til
handa að minningin um frábæran
föður, tengdaföður, afa og langafa
verði þeim akkeri til framtíðar.
Lifi minning Þóris.
Júlíus Sigurbjörnsson.
Það var að áliðnum morgni, í
kuldanepju fyrsta norðanveðursins
á þessu hausti, að mér barst tilkynn-
ing um að vinur minn og vinnufélagi,
Þórir Sigurðsson, væri látinn. Hann
hafði átt við vanheilsu að stríða und-
anfarið, veiktist um páskana, gekkst
undir áhættusama skurðaðgerð og
eftir það var tvísýnt um líf hans og
heilsu um langan tíma. Vorið hafði
verið hlýtt og fallegt, sumarið ein-
stök góðviðristíð. Allan þennan tíma
hafði Þórir legið á sjúkrahúsi og
barist við erfið veikindi af miklum
kjarki, lífskrafti og bjartsýni. Nú
var hann á góðum batavegi og horf-
ur allar hinar bestu miðað við það
sem á undan var gengið. Þá kom
kallið. Og síðan barst fregnin sem
svo lengi hafði undir niðri verið ótt-
ast um að komið gæti. Manni er
brugðið, góður vinur er horfinn á
braut, hugurinn hvarflar yfir farinn
veg.
Kynni okkar Þóris hófust fyrir
um það bil þrjátíu árum þegar við
vorum ráðnir til starfa hjá mennta-
málaráðuneytinu og vorum síðan
vinnufélagar og samstarfsmenn þar
til Þórir lét af störfum fyrir nokkr-
um árum. Allan þann tíma höfðum
við mikið saman að sælda.
Samstarf okkar var margþætt og
náið því báðir vorum við að fást við
svipuð verkefni innan list- og verk-
greina, hann sem námstjóri í mynd-
og handmennt en ég í tónmennt.
Verkefnin voru því oft samofin,
hvort sem um var ræða námstjórn,
námskrárgerð, námsefnisgerð ell-
egar leiðbeiningar og endurmennt-
un fyrir kennara. Frá öllu þessu er
ótrúlega margs að minnast. Varla
leið sá dagur að við gæfum okkur
ekki tíma til að hittast og spjalla
saman, um hvaðeina sem efst var á
baugi innan okkar starfsvettvangs,
eða þá um daginn og veginn, lífið og
tilveruna. Margir voru fundirnir
sem við sátum með félögum okkar í
skólarannsóknadeild og síðar
skólaþróunardeild. Ógleymanlegt er
margt sem á dagana dreif og sem
við gerðum saman, svo sem nám-
stjóraferðirnar, haustfundir með
kennurum, sameiginleg kennara-
námskeið, vinnufundir deildarinnar
og þannig mætti lengi telja. Í einu
og öllu var Þórir besti og nánasti
samstarfsmaðurinn, ætíð hug-
myndaríkur og skapandi, fróður og
víða heima, ráðagóður, bjartsýnn og
uppörvandi, vandvirkur og góður
verkmaður.
Hugurinn reikar einnig yfir minn-
ingar um fjölmargar ánægju- og
glaðværðarstundir af ýmsu tilefni.
Þar sem fólki er vel til vina er
ósjaldan ýmislegt til gamans gert og
upp úr því lagt að gleðja andann,
hressa sálina við og við. Það gerði
Þórir gjarnan og var ætíð mikill
hrókur góðra mannfagnaða því
hann var gamansamur, mikill húm-
oristi og góður skemmtikraftur.
Eftirminnilegar eru margar slíkar
stundir frá liðnum árum í hópi sam-
starfsfólks og kollega innan okkar
deildar og ráðuneytisins. Auk þess
og ekki síður eru ógleymanlegar
góðar samverustundir með fyrrver-
andi starfsfélögum sem haldið hafa
hópinn og komið saman reglubundið
eftir að störfum lauk í ráðuneytinu,
bæði í fámennum hópi gamalla
námstjóra og einnig stærri hópi
fyrrverandi samstarfsfólks í skóla-
rannsóknadeild. Síðustu samkomur
af því tagi verða lengi í minnum
hafðar, bæði fjölmenn samkoma
sem Þórir skipulagði og stýrði með
glæsibrag í desember síðastliðnum
og ekki síður þorrablót fáeinna
gamalla námstjóra sem haldið var í
fyrra vetur.
Það er undarleg og tregafull til-
hugsun að kveðja nú, eftir allan
þennan tíma, svo kæran og nákom-
inn vin og sálufélaga. Þórir var mik-
ill mannkostamaður. Hann var með-
almaður á hæð en myndarlegur að
vallarsýn, ætíð snyrtilegur og vel til
fara. Hann var einstakt góðmenni
og mikill sómamaður í mannlegum
samskiptum. Þetta kom fram í einu
og öllu, þar á meðal í þéttu handtaki,
hlýrri kveðju. Hann var vel gefinn
og mikill listamaður í sér, viðkvæm-
ur í lund og næmur tilfinningamað-
ur, ævinlega hæverskur og kurteis í
framkomu. Hann var einstakur fé-
lagi, trygglyndur og góður vinur.
Þórir var gæfumaður í lífinu og
undi ætíð glaður við sitt. Þegar leið-
ir okkar lágu saman var hann orðinn
fjölskyldufaðir, kvæntur Herborgu
Kristjánsdóttur kennara og áttu
þau mannvænleg börn sem á þeim
tíma voru vaxin úr grasi og flest upp
komin. Herborg var mikil sóma-
kona, Þórir virti hana mikils og þau
voru afar samrýmd í lífi jafnt sem
starfi. Það var því mikill og sár
missir þegar Herborg lést langt fyr-
ir aldur fram eftir erfitt stríð við
skæðan sjúkdóm.
Slík lífsreynsla setur mark á
hvern mann. Þórir bar harm sinn í
hljóði og gekk kjarkmikill áfram
lífsins veg. Sá vegur er nú á enda
genginn, fyrr en flesta varði.
Að leiðarlokum þakka ég sam-
fylgdina og óska Þóri vini mínum
góðrar ferðar yfir móðuna miklu.
Honum fylgir kær kveðja frá mér og
konu minni Svanfríði. Börnum hans
og öðrum aðstandendum eru sendar
innilegar samúðarkveðjur.
Njáll Sigurðsson.
Ég er að lesa ferðalýsinguna sem
Þórir Laxdal Sigurðsson skrifaði
um ferð okkar til Noregs í júníbyrj-
un 2003 (sjá http://www.simnet.is/
gop/open/fke/) Elskuleg frásögn,
hlý og hlutlæg. Gerir ferðafélögun-
um hátt undir höfði og hendir góð-
látlegt gaman að sjálfum sér. Hann
annaðist þessa ferð. Réttara er
sennilega að segja: Hann annaðist
okkur á þessari ferð. Vissulega var
hann fararstjóri og öllum hnútum
kunnugur – en eins og við öll vitum
eru fararstjórar misjafnir. Þórir
stóð hins vegar alltaf fyllilega undir
öllum væntingum. Hógvær, hlýleg,
nákvæm og skemmtileg lýsing hans
er í samræmi við persónu hans á
samferð okkar.
Kynni okkar voru skammvinn.
Það er hins vegar svo að persónu-
einkenni manna lýsa sér í athöfnum
þeirra. Ég er viss um að þau per-
sónueinkenni sem geisluðu frá Þóri
Laxdal Sigurðssyni í samferð okkar
hafa einkennt hann á allri hans veg-
ferð.
Við Ragna Freyja Karlsdóttir
þökkum honum okkar stuttu sam-
fylgd og sendum vinum hans og að-
standendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Gísli Ólafur Pétursson.
Kveðja frá Heimilis-
iðnaðarfélagi Íslands
Genginn er góður og starfsamur
félagi í Heimilisiðnaðarfélagi Ís-
lands, Þórir Laxdal Sigurðsson. Mig
langar að minnast hans og þakka
góð kynni, en við áttum um árabil
samstarf í ritnefnd ársritsins Hugar
og handar.
Þórir var ötull að afla efnis og
hugmynda í tímaritið og kynnti það
jafnframt þar sem hann fékk því við
komið. Hann var vel heima í því sem
laut að handverki og listum og
þekkti persónulega til margra
þeirra sem framarlega stóðu á þeim
sviðum. Mig grunar að hann hafi í
starfi sínu í Laugarnesskólanum
hlúð að mörgum efnilegum nemand-
anum og hvatt til dáða á listabraut-
inni. Eftir Þóri liggja ýmis verk sem
miða öll að hinu sama, að auka veg
handmennta í skólum landsins og
víst er að hann lét sig þau málefni
miklu varða jafnt í starfi sínu sem
námsstjóri og utan þess.
Þórir var óhræddur við að feta
nýjar slóðir og opinn fyrir nýjung-
um. Hann tileinkaði sér tölvu-
tæknina á efri árum og kom það sér
vel í útgáfustarfseminni. En fund-
argerðir ritnefndarinnar handskrif-
aði hann þó af alkunnu listfengi.
Oft er það svo að þegar fólk lætur
af launavinnu fyrir aldurs sakir hef-
ur það síst minna að gera en áður,
félagsstörf og tómstundaiðja fylla í
skarðið og vel það. Þannig var því
varið með Þóri. Það var ekki alltaf
hlaupið að því að finna fundartíma
fyrir ritnefndina, því að störfin og
málefnin voru svo mörg sem hann
sinnti og iðulega var hann á ferða-
lögum um heiminn. Þess var þó allt-
af gætt að gefa sér góðan tíma til
fundahalda og oft var setið að spjalli
um hin fjölbreytilegustu málefni,
sem tengdust ekki endilega útgáfu
ársritsins heldur allt eins landsins
gagni og nauðsynjum og þörfum og
áhugamálum okkar sem saman sát-
um hverju sinni. Það er gott að eiga
slíkar minningar úr félagsstarfi.
Að leiðarlokum kveð ég Þóri og
þakka samfylgdina og vináttuna.
Fjölskyldu hans bið ég blessunar.
Gréta E. Pálsdóttir.
Í æskuminningum mínum er
mynd af Herborgu, móðursystur
minni, grannri og dökkhærðri
stúlku með geislandi augu. Síðar
komu fréttir um að hún ætti kær-
asta. Þar með var Þórir Sigurðsson
kominn í hóp frændfólksins góða,
sem umkringdi mig frá unga aldri. Í
þennan frændgarð eru nú höggvin
æ fleiri skörð.
Ég var ung að árum þegar ég kom
fyrst í heimsókn á Vesturbrún 6.
Strax þá eignaðist ég þau hjón, Her-
borgu og Þóri, að vinum. Þar skap-
aðist vinátta sem hefur varað í ára-
tugi. Eftir því sem árin liðu þróaðist
einnig frændrækni og vinátta milli
mín og barna þeirra og síðar fjöl-
skyldna okkar.
Þórir sýndi fjölskyldu Herborgar
virðingu og ræktarsemi þegar frá
upphafi. Hann varð strax vinur og
félagi, ekki aðeins fullorðna fólksins,
heldur líka krakkanna og gaf hlut-
deild í sínu lífi. Oft þótti sjálfsagt að
knýja dyra á Vesturbrún 6 í full-
vissu um að húsráðendur hefðu ekk-
ert annað að gera en taka á móti
gestum. Þar var heldur ekkert ann-
að gefið til kynna, öllum tekið opn-
um örmum. Sest að veisluborði og
skrafað, gantast og hlegið. Hjá
hverjum og einum skapaðist sú til-
finning að hann skipaði sérstakan
sess hjá Þóri og væri hans eftirlæt-
isgestur, sem beðið hefði verið eftir.
Sorgin grúfði sig yfir fjölskylduna
á Vesturbrún þegar Herborg féll frá
fyrir réttum fjórtán árum. Þau
stóðu þétt saman gegnum áfallið og
í þungum harmi naut Þórir náins
sambands við börn sín og þeirra
fjölskyldur.
Hann var mikill fjölskyldumaður,
lét sér mjög annt um barnabörnin
sín og í samskiptum hans við þau
var ekkert kynslóðabil. Hann var
þeim bæði félagi og leiðbeinandi.
Þórir var maður lista og menning-
ar og vann langa starfsævi á því
sviði. Hversu oft benti hann ekki á
fagran grip, bókarkápu eða jafnvel
flík, gaf verkinu einkunn og vakti
stundum athygli á smáatriði sem
gat breytt verkinu til hins betra eða
hins verra. Lá í augum uppi þegar
hann var búinn að benda á það.
Mörg sérstæð og falleg verk á heim-
ilinu báru listfengi húsbóndans
vitni.
Þórir fylgdist vel með þjóðmálum
og bauð oft til viðræðna þar um.
Hann átti til að benda á hlálegt smá-
atriði í máli, sem efst var á baugi og
skapa þar með allt aðra sýn og við-
horf til þess. Hann var nákvæmur
og samviskusamur í störfum sínum,
duglegur og afkastamikill. Hann
gerði kröfur til sín og einnig til ann-
arra. Áhugamálin voru fjölmörg og
þeim sinnt af kostgæfni.
Þórir var sérlega vinmargur.
Ekki einungis átti hann stóran vina-
hóp hér á landi, heldur stofnaði
hann líka til tengsla við fólk á öllum
aldri um heim allan og ræktaði þann
vinagarð á sinn einstaka hátt.
Þórir átti ekki til uppgerð eða
fals. Hann var hreinn og beinn og
kom til dyranna eins og hann var
klæddur. Skapmikill á yngri árum,
átti stundum erfitt með leyna því
þegar honum mislíkaði, en tamdi
skap sitt og mildaðist með aldrinum.
Húmoristi og brandarakarl fram í
fingurgóma, smitandi hlátur, stund-
um var stutt í háðið, enn styttra í
hlýju og alúð.
Þórir hvatti ætíð til þess að Holt-
ungar kæmu saman með einhverj-
um hætti og boðaði oft til slíkra fjöl-
skyldufunda. Í fyrrasumar hafði
hann frumkvæði að grillveislu í
Katlagili, þar sem allar kynslóðir
komu saman á fögru sumarkvöldi og
áttu gleðistund eftir tímabil sorgar
og harms. Hann minnti á höfðingja,
þar sem hann stóð í kvöldsólinni,
bauð gesti velkomna og sagði sögu
staðarins. Ætíð tilbúinn að miðla af
fróðleik sínum og þekkingu.
Undanfarna mánuði háði Þórir
veikindastríð af æðruleysi og innri
styrk. Hann fór í erfiða aðgerð og
hafði betur í baráttunni. Framund-
an var endurhæfing, sem hann
horfði til með bjartsýni og krafti.
Fjölskylda hans hafði varpað önd-
inni léttar eftir tímabil vonar og
ótta. Erfiðleikarnir virtust að baki.
Þá vitjaði dauðinn hans í svefni.
Sjá, tíminn, það er fugl sem flýgur hratt,
hann flýgur máske úr augsýn þér í kveld!
(Omar Khayyam – Þýð. M. Ásg.)
Við fráfall Þóris ríkir söknuður
vegna brotthvarfs öðlings, félaga og
vinar. Söknuður vegna þess að vonin
um fleiri vinafundi þar sem Þórir er
í hópnum er flogin úr augsýn.
Stuttu fyrir andlát Þóris fæddist
honum lítill langafadrengur, skýr
vottur þess að systurnar sorg og
gleði vitja okkar á víxl – að einn tek-
ur við af öðrum.
Að leiðarlokum vil ég þakka fyrir
allar góðu stundirnar sem ég og fjöl-
skylda mín höfum notið gegnum ár-
in með Þóri, fyrir ræktarsemi hans
og ríkan þátt í fallegum minningum.
Megi Þórir Sigurðsson hvíla í
friði.
Bergþóra Einarsdóttir.
Það hryggði mig að sjá í Morg-
unblaðinu að Þórir Sigurðsson er
horfinn sjónum. Hann var einn
heilsteyptasti maður sem ég hefi
kynnst. Þó var jafnan of langt á milli
okkar. Ég man ekki betur en að
hann hafi sagt mér að framhalds-
nám í öðrum löndum hafi freistað
eftir veruna í Myndlista- og hand-
íðaskólanum hér heima. Úr því varð
þó ekki, hann fór að kenna við Laug-
arnesskólann. Það entist honum
lengi en síðan tóku við fjölmörg og
oft og tíðum erfið verkefni hjá
Reykjavíkurborg og Menntamála-
ráðuneyti. Þórir sinnti störfum sín-
um með alúð. Um það þykist ég geta
fullyrt eftir að hafa fylgst með hon-
um í hálfa öld.
Hjörleifur Sigurðsson listmálari.
Minn kæri frændi Þórir er fallinn
frá. Þrátt fyrir erfið veikindi und-
anfarna mánuði kom andlátsfregn
hans á óvart, því allt benti til að
hann væri á batavegi. Þegar ég hitti
hann uppi á spítala dáðist ég að því
hvað Þórir var andlega hress eftir
allar þær svæfingar og erfiðu veik-
indi sem hann hafði gengið í gegn-
um. Hann var þá að bíða eftir að fá
lánaða fartölvu til að geta farið að
vera í sambandi við sína fjölmörgu
vini um allan heim. Hann sagði mér
líka hvað fjölskyldan og hjúkrunar-
fólkið hugsaði vel um hann.
Ég hef í gegnum tíðina notið leið-
beininga Þóris við ýmsa hluti og hef-
ur hann verið mín fyrirmynd á
mörgum sviðum. Hann hefur t.d.
verið mér innan handar við yfirlest-
ur þegar ég hef þurft að skrifa grein
sem þessa, en nú verð ég víst að
treysta á sjálfa mig og vona að hans
kennsla hafi skilað einhverju. Þegar
ég fékk óbilandi áhuga á skraut-
skrift þá var Þórir ekki lengi að
bjóða fram aðstoð sína og sendi mér
forskrift sem ég gæti notað. Mér
fannst reyndar Þórir skrifa svo vel
að ég reyndi frekar að líkja eftir
hans skrift heldur en að nota þessi
blöð.
Mikið var hlegið að því í fjöl-
skyldu minni þegar mér tókst að fá
mjög háa einkunn í teikningu í
grunnskóla. Ástæðan var, að ég tel,
ekki sú að mér hefði farið svona
skyndilega mikið fram í teikningu,
heldur frétti ég það seinna að Þórir
frændi var prófdómari. Synir mínir
skrifa báðir mjög vel og er ég viss
um að vitneskjan um það að ömmu-
bróðir þeirra var einn af höfundum
skriftarbókanna hefur spilað þar inn
í, því ekki vildu þeir bregðast trausti
frænda sem mamma þeirra bar svo
mikla virðingu fyrir.
Þórir hefur verið mikill áhuga-
maður um ættfræði og hefur tekið
saman ættartölu okkar og gefið út
hefti sem er ómetanlegt fyrir okkur
hin sem eftir lifum. Hann stóð fyrir
stóru ættarmóti fyrir nokkrum ár-
um og vonandi tekst okkur að halda
merkjum hans á loft nú þegar hans
nýtur ekki lengur við.
Takk fyrir tímann sem með þér áttum,
tímann sem veitti birtu og frið.
Ljós þitt mun loga og leiðbeina áfram,
lýsa upp veg okkar fram á við.
Gefi þér Guð og góðar vættir
góða tíð yfir kveðjuna hér,
þinn orðstír mun lifa um ókomna daga,
indælar minningar í hjarta okkar ber.
(P.Ó.T.)
Ég votta hans góðu fjölskyldu
mína dýpstu samúð.
Ágústa Rósa Finnlaugsdóttir.
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. SEPTEMBER 2003 23