Vísir - 25.10.1980, Blaðsíða 17

vtsm
Laugardagur 25. október 1980.
Laugardagur 25. október 1980.
vtsm
>,Ég veit ekki betur en þeir séu kvenmannsiausir
ennþá”.
„Annaö hlaupið var ónýtt og hitt klikkandi, þaö
varekki björguiegt aö drepa Isbjörn meö þessu”.
LOGN”
„Mér fannst ég veröa aö setja þetta I gestabóklna:
Herra Gustur mætti hér og drap tvær mýs...”
„Ég lét útbúa handa mér sérstök skot til aö skjóta „Jújú, þetta var stór spraka, hún var 220 pund”.
meö bjarndýr”.
Þaö var einu sinni aö ég var á
labbi hérna niöur á Reykjanes-
björgum. Hérna fyrir neöan og
þá hitti ég tófu, hvita tófu. Hún sá
mig undireins og hljóp ofan og ég
á eftir meö byssuna. Ég rakti för-
in eftir hana i snjónum alla leiö
niöur i sjó en þar missti ég af
henni. Þá hætti ég aö eltast viö
hana og fór oni vita, eitthvaö aö
gera. En svo þegar ég er á leiö-
inni aftur, þá sé ég tófuna þarsem
hún er aö koma upp frá sjónum.
Hún var rétt fyrir neöan mig og
þegar hún sá mig og sá aö ég gekk
i sömu stefnu og hún.þá lagöist
hún niöur og ætlaöi aö láta mig
ganga framhjá sér. En þá var ég
bara búinn aö sjá hana! Nú, ég
þykist ætla aö sveigja framhjá
henni en sný mér svo viö þegar ég
er komin fyrir ofan hana, þá
stekkur hún af staö en var of sein.
Ég hitti hana um leiö!”
Axel sveiflar höndinni: tófan er
dauö.
„Svo ég get sagt þér, hún er
ekki heimsk tófan. Ég var bara
búinn aö sjá hana á undan, ann-
ars heföi hún sloppiö”.
Taliö berst aftur aö selnum.
Einsog fleiri Strandamönnum er
Axel ekki nema miölungi vel viö
Brigitte Bardot.
„Kellingarskollan! Maöur er
farinn aö kasta skinninu, þaö hef-
ur falliö svo i veröi. En ég sé nú
ekki aö viö veiöum selinn á
ómannúölegan hátt, alls ekki.
Eöa hvalinn, maöur. Ég held
maöur hafi skotiö hnisu einhvern
tima á ævinni. Veistu, meö há-
hyrninginn, hann hefur alltaf ver-
iö sagöur svo grimmur en ég er
kominn á aöra skoöun eftir þetta
þarna meö hana Guöbjörgu, þú
veist. Ég sá i sjónvarpinu þarna
háhyrningana sem hún veiddi,
þeir voru komnir til útlanda. Þú
hefur séö þaö er þaö ekki? Já, ég
held hvalurinn sé meinleysisdýr.
Þaö hefur auövitaö komiö fyrir aö
hrefna hafi grandaö bát, ég veit
þaö vel, en þaö hefur þá veriö
þegar hún er aö elta sildartorfu,
bara i ógáti. Ég hef lika heyrt
þess getiö aö beinhákarl hafi
grandaö bát, ég hef bara heyrt
þess getiö, ég veit þaö ekki. Þeir
eru meinlausir, þeir eru bara svo
forvitnir”.
sé ég tófuna þar sem hún er aö koma aftur
upp frá sjónum”.
þvi aö þaö sé mikiö sem tófan
drepur af lömbum, ég hef aldrei
fundiö lamb á greni eftir tófuna.
Hún étur aöallega fugla, sækir sér
múkka”.
— Tófan er sögö vera gáfuö.
„Jájá, ég geri ráö fyrir þvi, ég
held refurinn sé ekki vitlaus. En
heyröu, þá get ég sagt þér eina
sögu...
ver. En ég á kúlurnar, ég fékk
mér kúlur til aö láta ekki drepa
mig varnarlausan, ha? Heyröu-á
ég ekki aö sýna þér kúlurnar?”
Axel ris á fætúr og hverfur út úr
eldhúsinu. Aö vörmu spori kemur
hann aftur, nú meö nokkur hagla-
skot i höndunum. Haglaskot,
nema hvaö höglin hafa veriö fjar-
lægö og i staö þeirra er komin
griöarstór kúla.
— Þetta gæti drepiö ffl...
„Ha? Já, ætli þaö ekki, þaö
mætti segja mér þaö, aö þetta
gæti sálgaö fil. Hvaö ég mundi
gera viö isbjörn ef ég skyti hann?
Ég mundi flá hann! Þaö er gott
verö fyrir skinniö. Já, eöa upp-
stoppa hann, ég skal segja þér aö
þaö var einu sinni skotinn isbjörn
i Drangavik og hann var
stoppaöur upp. Hann var búinn aö
hrekja mennina upp á f járhúsgafl
og sótti aö þeim þangaö, sló meö
hrömmunum upp á gaflinn. Þaö
var nú ekki björgulegt, einn
þeirra var meö tvihleypu og
annaö hlaupiö ónýtt en hitt klikk-
andi. Svo var einn meö skóflu,
þaö er nú ekki björgulegt aö
drepa bjarndýr meö þessu. En
þaö tókst þeim samt...”
„Ég var aö veröa vitlaus þarna fyrir sunnan, alveg vitlaus...”
„Ot, já, ég skal gera þaö. Enþiö
megiö engar myndir taka af mér,
neineinei, þaö er búiö aö taka nóg
af myndum af mér, miklu meira
en nóg...”
Auövitaö höfum viö þetta bann
aö engu.
Frammi f ganginum fer Axel aö
fitla eitthvaö viö eina byssuna
sina, riffil.
„Þaö er saga bak viö þessa
byssu, ég keypti hana fyrir sunn-
an og þaö var búiö aö taka hana
frá fyrir mig, bara eftir aö senda
mér hana, þegar var brotist inn i
búöina, var þaö ekki Goöaborg?
Þá fór einhver aö skjóta einsog
vitlaus maöur um allt, þiö sjáiö
haglaförin, sjáiöi...? Ég fékk af-
slátt á byssuna út á þetta en hún
er ekkert verri fyrir þaö”.
Svo gengur hann meö okkur um
bæinn, sýnir okkur bátinn sem
hann veiddi sprökuna i og þaö
kemur hundur og flaörar upp um
hann.
„Hann heitir Gustur þessi, og
þetta er góöur hundur. Mjög
gáfaöur og hann hefur meira aö
segja oröiö svo frægur aö fá nafn-
iösitt i gestabókina i Veiöileysu”.
- Nú?
„Já, þú veist þaö er slysa-
varnarskáli inni Veiöileysu?
Þangaö kom ég einu sinni og var
meö Gust meö mér og þegar hann
kemur inn þá byrjar hann strax
aö hoppa upp á matarpokana sem
eru þarna. Nú, hann var alveg
snarvitlaus svo okkur datt i hug
aö þaö væru mýs i pokanum og
snerum honum viö. Jájá, þar kom
i ljós gat á pokanum og þaö
stukku þrjár mýs út úr honum og
Gustur náöi tveimur. Mér fannst
ég veröa aö setja þetta f gesta-
bókina svo þar stendur núna:
„Herra Gustur mætti hér og
drap tvær mýs!”
Jájá, menn gera oft aö gamni
sinu I þessar gestabækur...”
„Kvénmanns-
veiöar má
stunda
alls stadar”
Axel tekur hendurnar úr vösun-
um og klappar hundinum.
„Þetta er stórgáfaöur hundur”.
— Þú hefur veriö alla tiö hér á
Gjögri, ekki rétt?
„Jújú, alla mina hundstiö. Nei,
ég fór einu sinni suöur til Reykja-
vfkur og var þar I mánuö eöa svo
og þaö var ekkert fyrir mig. Ég
þurfti aö leggjast inn á sjúkrahús
og þaö var fariö nógu vel meö.
mig, þaö vantaöi nú ekki. Ég lenti
á stofu meö nokkrum körlum
einsog mér og þaö var bara fjör-
ugt hjá okkur. Og hjúkrunarkon-
urnar, ekki voru þær amalegar,
heldur! En þaö var sama, ég hélt
ég ætlaöi aö veröa vitlaus þarna
fyrir sunnan, ég kunni ekki viö
mig i hraöanum og öllu þvi. Ég
var aö veröa vitlaus!”
— Helduröu aö fólk liöi þjáning-
ar fyrir sunnan?
„Ja, þaö veit ég ekki. Kannski
ekki likamlegar en andlegar, já,
þaö væri frekar”.
Svo glaönar yfir honum.
„Þaö er heldur engar veiöar aö
hafa i Reykjavfk, ekki nokkrar.
Kvenmannsveiöar? — já, þaö
gæti veriö! En þó, ég veit þaö
ekki. Þaö voru tveir bræöur
héöan úr sveitinni sem fóru suöur
og þeir eru kvenmannslausir enn-
þá,eru þó orönir f jörutfu fimmtiu
ára gamlir. Ég hef ekki heyrt get-
iö um annaö”.
Hann brosir.
„Kvenmannsveiöar getur
maöur stundaö allsstaöar”.
—IJ
,,ÞAÐ HEFUR
EKKI ALLTAF
VERIÐ HVÍTA
— Veiöir þú hákarl?
„Nei, en þaö mundi ég gera ef
ég gæti f félagi meö öörum. Maö-
ur fær stundum hákarl f þorska-
netin, ég held þaö séu nú ekki
mikil þrif af þvi. En pabbi veiddi
hákarl, hann átti fullan hjall af
hákarl...”
,,Aldrei skotið
ísbjörn — þvi
midur”
— En þú hefur aldrei skotiö is-
björn, er þaö?
„Nei og þvi er nú helvítis ver!”
Axel glottir. „Þvi er nú helvitis
steinana, snæriö nuggaöist viö.
Þarna er ég þá, hérna rétt fyrir
vitann, og ekki meö neitt nema
tvær árar og varastein i barkan-
um og þarna er ég aö skaka. Þá
kemur allt I einu þessi stóra
spraka á færiö. Þú veist hvaö
spraka er, er þaö ekki? Ekki þaö?
En stórlúöa, þú veist þó hvaö
stórlúöa er? Já, þarna er ég meö
spröku á færinu og ég dreg og
dreg en þaö gengur alveg djöfull
illa! Hún lætur einsog ólmir hest-
ar og veöur út f miöjan sjó en þá
kemst hún ekki lengra. Þá heldur
krakan i og hún kemst ekki
lengra. Og hvaö geröi ég þá? Ég
fór aö reyna aö dasa hana, aö
draga hana aö boröi og þegar hún
var komin aö boröinu þá seilist ég
eftir steininum og kasta honum i
hnakkann á henni. Ég var nefni-
lega ekki meö neina byssu, þvi
þetta var á striösárunum og þaö
var erfitt aö fá skot, alveg
ómögulegt. Nú, ég kastaöi stein-
inum I hnakkann á henni en veistu
hvaö geröist þá?
,,Nærri búin að
kippa mér
fyrir borð”
Þaö er svo satt sem ég sit hérna
aö hún snýr hvitunni upp og tekur
strikiö aftur út, beinustu leiö út.
Ég var meö spónnýtt færi en þaö
minnkaöi i hönkinni og ég reyndi
Hann á sér reyndar ættarnafn,
hann Axel, sem er Thorarensen
en þaö notar enginn. Hann heitir
þess vegna réttu nafni Axel á
Gjögri og gerir sig rétt ánægöan
meö þaö. Axel er oröinn dálitiö
roskinn en erstálhress sem aldrei
fyrr, hann situr I horninu sinu
bakviö eldhúsboröiö þegar ég
geng i bæinn.
„Komdu blessaöur, blessaöur.
Já, þú ert kominn. Fáöu þér sæti
þarna viö boröiö, þarna. En ekki
veit ég um hvaö þú ætlar aö tala
viö mig...”
Axel er ekki smáfrföur maöur,
hann er stórskorinn og höndin
sem hann réttir mér er einsog
bjarndýrshrammur. Tennurnar
eru sumar brotnar eöa brunnar
en brosiö er heilt.
— Ég ætla aö tala viö þig um
veiöiskap.
„Um veiöiskap, já, þaö er ekk-
ert annaö”, hlær Axel hjartan-
lega. „Jújú, blessaöur vertu, ég
er veiöimaöur. Ég er einsog
hundarnir, hann Kristinn minn á
Seljanesi sagöi einu sinni um mig
aö ég væri einsog hundarnir, þaö
er ekkert svo smátt aö ég hafi
ekki veitt þaö”.
Hann otar aö mér þykkum
fingri og togar derhúfuna niöur i
augu.
„En þaö er ekki af moröhúg,
neinei, ekki af neinum moröhug.
Ég hef aldrei drepiö neina skepnu
nema til aö hafa gagn af henni.
Þaö drepa margir skepnur sem
þeir hiröa svo ekki, ég veit þaö
vel, en ég hef aldrei gert þaö. Mér
er illa viö aö hálfdrepa skepnurn-
ar”.
,,Hundarnlr
göfugir sem
guð”_________________________
— Þú hefur veitt mikiö af sel, er
þaö ekki?
„Af sel? Jújú, þaö held ég nú,
ég hef veitt geysilega mikiö af sel.
Hvaö marga? Þaö veit ég ekki,
þúsund eöa meira, ég skal ekki
segja. Ég fæ hann bæöi I grá-
sleppunetiö og legg fyrir hann,
svo hefur maöur sosum skotiö þá
nokkra”.
— Er selurinn gáfuö skepna?
„Já, hann er gáfaöur, selurinn.
Ég held hann sé gáfaöri en marg-
ir menn, ég held hann kæmi næst
á eftir hundunum og hundarnir
koma næst á eftir mönnunum.
Hundarnir”, segir Axel ákafur
aö halda á móti, hún var nærri
búin aö kippa mér fyrir borö, en
ég spyrnti á móti, setti iöppina i
þóftuna og vaföi færinu um hönd-
ina á mér, sisona. Og þá kemur
þessi voöalegi slinkur á bátinn!
Þaö slitnaöi i krökunni og bátur-
inn fer á drift. En svo fer ég aö
draga sprökuna til min og þá er
hún dauö. Steindauö! Jájá, þaö
held ég. Þaö gekk illa aö koma
henni i land en þegar ég fór aö at-
huga legufærin þá höföu brotnaö
og hún en þær gátu oröiö miklu
stærri, þær gátu oröiö allt uppi 500
pund eöa meira”.
— Hefuröu oftar komist I hann
krappann?
„Oftar? Nei, þaö man ég ekki.
En þaö hefur nú sosum ekki alltaf
veriö hvitalogn þegar maöur hef-
ur fariö á sjóinn, neinei, ekki
hvitalogn...” .
,,Ríkiö græðir á
hverju hræi”
Texti:
Illugi Jókuis-
son
Myndir:
Gunnar V.
Andrésson
tveir armar af krökunni, fariö
bara af og báturinn lét undan. En
þaö bjargaöi mér þvi annars heföi
ég fariö útbyröis, hún heföi togaö
mig I sjóinn”.
— Þetta hefur veriö mikill fisk-
ur.
„Já, blessaöur vertu, hún var
220pund. Ég hef fengiö tvær álika
— Mér er lika sagt þú hafir veitt
mikiö af tófu.
„Tófugreyiö, já,” segir Axel og
hnyklar brýnnar. „Þaö er nú eng-
in hæfa hvernig fariö er meö
hana. Veistu, margir sem vinna
tófur, þeir hiröa bara skottiö af
henni, ég veit þaö vel, en taka
ekki einu sinni skinniö. Og aö
liggja á grenjum, þaö hef ég
aldrei gert, þaö er ljótur veiöi-
skapur. Aö kvelja yrölingana.ég
er ekki meö i þvi!”
Axel slær þéttingsfast I borö-
plötuna og segir: „Ég held tófan
sé ósköp saklaus, hún drepur
náttúrlega eitthvaö af lömbum,
en er hún þá ekki bara aö vinna
fyrir rlkiö? Er ekki offramleiösla
i landbúnaöi, ha? Rikiö græöir á
hverju hræi eftir tófuna, hvernig
list þér á þaö?” Axel hlær dálitiö
og fer svo aö baksa viö aö koma
húfunni fyrir á hausnum aftur.
„Ég skal segja þér, ég er ekki á
,,Hvalurinn er
meinleysisdýr”
,,Ég var búinn
að sjá hana”
,,Aldrei drepið
af morðhug”
,,Herra Gustur
mætti hér...”
Gunnar ljósmyndari er kominn
inn og viö biöjum Axel aö ganga
meö okkur út fyrir.
og þrifur af sér húfuna „þaö eru
gáfuö dýr. Ég hef umgengist
hunda siöan ég var strákur og
aldrei kennt mér nokkurs meins,
þeir eru betri en menn, þaö er
ekki nokkur vafi á þvi. Þeir eru
göfugir sem guö!”
Axel er neftóbakskarl, hann
tekur upp dósina sina og tekur
rækilega I nefiö. Svo sperrir hann
upp augun og starir niöur I vörina
fyrir neöan húsiö. Ég spyr um
bátana sem þar eru.
„Já, ég stunda sjóinn. Þaö held
ég nú. Maöur er aö fiska þetta,
þorsk og grásleppu, fær jafnvel
marhnút. Ég hef róiö siöan ég gat
fyrst vaidiö árinni, þaö voru ára-
bátar i þá daga. Og mikill fiskur,
blessaöur vertu, mikill fiskur. Og
sildin, þaö var talsverö sild hérna
á flóanum, þaö er aö segja maöur
verkaöi hana ekki hér, hún var
söltuö inná Djúpuvik. Þú hefur
komiö þangaö er þaö ekki?”
— Jújú.
„Já, hún var veidd i lagnet. En
veistu þaö, þaö fékkst sild hérna i
sumar, nokkrar tunnur. Og fisk-
urinn er aö koma aftur, hann var
alveg horfinn. Ég veit ekki af
hverju hann er kominn aftur, þaö
er vist hlýrri sjórinn...”
,,Þessi stóra
spraka...”
Allt i einu tekur Axel viöbragö
og veifar i kringum sig höndun-
um.
„Heyröu, já! Þú vilt tala um
veiöiskap. Ég skal þá segja þér
eina sögu, eina sögu sem ég lenti i
sjálfur. Hlustaöu nú á, heyröu, i
þetta sinn var ég i hættu. Sko, þaö
var vani aö liggja meö færi hérna
rétt fyrir utan og ég var einu sinni
á bát hér fyrir utan, þaö var
svona tveggja manna bátur. Ég
var meö kröku i botninum, þú
veist hvaö kraka er? Þaö er svona
dreki, meö fjórum örmum sem
festast i botninn, ha? Þú skilur
þaö? Jájá, svo var ég meö stein i
botninum lika og varastein i bátn-
um. Maöur vildi nefnilega missa
SPJALLAÐ VIÐ AXEL
THORARENSEN
Á GJÖGRI
Ahrjóstrugu
landi í
utanverð-
um Reykjafirði á
Ströndum stend-
ur of urlítið pláss/
jjað er Gjögur.
Ekki þorp, heldur
húsaþyrping af
tilviljun og húsin
eru misjafnlega
farin. I sumum
þeirra er búið ár-
ið um kring, í
öðrum aðeins á
sumrin og í enn
öðrum alls ekki,
þá er neglt fyrir
giugga og dyr.
Þeir stunda sjó-
inn frá Gjögri og
hafa kannski dá-
lítinn búskap, svo
sýsla þeir hitta og
þetta fyrir sveit-
unga sína og aðra
og sjálfa sig. Frá
Gjögri flýgur
maður suður og á
Gjögri er hægt að
kaupa bensín, því
er dælt með
handafli á aðvíf-
andi bíla. Svo eru
þeir sterkir í
skák/ Gjögrarar,
og senda nokkr-
um sinnum á
sólarhring veður-
fréttir suður
heiðar, þeir una
við sitt. Eitt hús/
hvítt/ er með
þeim stærri og úr
dyrum er gangur
inní bæ. I gangin-
umstanda rifflar
og haglabyssur
hlið við hlið og
einhvers staðar
er hundur að
snuðra. I þessu
húsi býr Axel á
Gjögri.