Vísir - 25.10.1980, Blaðsíða 22

22__ ____ VlSUl Laugardagur 25. október 1980.
„HÆTTU, PABBI,
Atvagl, BUMBA
OG FREKJA!”
v
■V
Kafli úr 99Sögunni af Ara Fróðasyni” eftir Gudberg Bergsson,
sem kemur út hjá Máli og menningu á næstunni
Ari FróBason hemlaöi fyrir framan Kartöflukjörbar-
inn i miöbænum. Iskriö I hemlunum nlsti bæöi merg og
bein, og eyrun fuku af fjölda fólks. Um leiö og feögarn-
ir þustu út úr bilnum féllu eyrun eins og laufdrifa á göt-
una.
1 þessum bæ viröist ailtaf vera haust og laufregn,
sagöi Ari Fróöason. Hér er aldreí sumar. Þetta er
skitabær.
Hann er góöur til aö græöa i, sagöi Ari litli.
0, maöur græöir ekkert! fussaöi faöir hans. Halda
mætti aö af himni rigndi nú manna. Nei, Ari minn,
engiarnir eru bara aö hrækja á borgina.
Og þegar Ari Fróöason skellti huröinni, skellti hann
henni af þvilikum krafti aö rúöur nötruöu I gluggum en
hattar skekktust á höföi karla og kvenna. Ýmsir héldu
aðorrustuflugvélar ameriska varnarliðsins heföu rofiö
hljóömúrinn og lofuöu guö. Hins vegar reis háriö á
hundum og berhöfuöuö fólki.
ÞaÖ fór ekki fram hjá heildsölunum hver var á ferö-
inni i miöbænum. Auöheyrt var á hurðarskellinum aö
Ari Fróöason ók að Kartöflukjörbarnum til aö fá sér
pylsu meö öllu. Lögreglan sem átti leiö framhjá, heils-
aöi Ara Fróöasyni meö þvi aö bregöa fingurgómunum
aö húfuderi en þumalfingri aö eyra.
" Feögarnir hrööuöu sér glorsoltnir inn á Kartöflu-
kjörbarinn.
Ég vil fá fullan kassa af frönskum kartöflum meö
tómatsósu, sagöi Arapabbi viö konu.
Konan stóö fyrir innan glerborö og sleikti sósu af
putta. A boröinu voru nokkrar jólakökur undir gler-
hjálmi, viö hliöina á skorpnum kleinum og pönnukök-
um. Þærgöptuoggubbuðu rjómaog jaröarberjamauki
á undirskál.
Þær eru pakksaddar pönnukökurnar hjá þér, sagöi
Ari Fróöason.
Ja, f innst þér eöa hitt þó heldur, sagöi konan.
Naumast þær eru bústnar, pönnsurnar. Ha, ha, ha!
hló Ari Fróöason.
Ari Fróðason hló magahlátri, þannig aö helst leit út
fyrir aö bumban á honum væri i hádegisleikfimi til aö
auka matarlystina. Hún hossaöist upp og niöur, en
einnig til hliöar og hristi grindina sem hann dró bakk-
ann sinn eftir. Þaö skrölti meira aö segja i diskahlaö-
anum á boröinu.
Þá brá konan kræktum visifingri undir glerhjálminn
og sleikti rjóma-og jaröarberjagubbiö úr pönnukökun-
um.Hún bar afar litiö skynbragö á fyndni Ara Fróöa-
sonar. En pönnukökurnar héldu áfram aö gubba, og
þaö fannst henni skiljanlegt, þvi hún haföi sjalf bakaö
þær og vissi nákvæmlega hvaöa efni var i þeim. En
Ara Fróöason haföi hún aldrei séö. Þetta var fyrsti
dagurinn hennar á barnum.
,Nú haföi konan steingleymt þvi sem Arapabbi haföi
pantaö. Þess vegna þurfti hann aö endurtaka orö sin.
Hann geröi þaö tvisvar, i gamni. Þá spuröi konan
undrandi:
Voru þaö fimm heilir skammtar?
Já, og mikiö af tómatsósu, bætti hann viö og nú var
kóminn völlur á hann.
Var þaö nokkuö fleira? spuröi konan og kom I veg
fyrir, meö krók á liprum putta, aö pönnukökurnar
gubbuöu rjóma yfir frönsku kartöflurnar.
■ Oskapar gubbustand er þetta I dag, sagöi konan.
Og svo niu pylsur meö Öllu, sagöi Ari Fróöason.
Viltu taka þær meö þér? spuröi konan.
Já. Og bættu þremur viö. Höfum pylsurnar tólf. Tal-
an er skemmtilegri þannig.
Nú brosti konan breiöu brosi beint framan i fööur
Ara. Hún skildi. Og henni féll betur fyndnin, eftir þvi
sem hann keypti meira. 1 raun fannst henni Ari Fróöa-
son vera fram úr hófi fyndinn og skemmtilegur, þegar
hann baö um tvær aukapylsur handa sér og syni slnum
meðan hann beið eftir afgreiösiu. Þannig áttu sannir
viöskiptavinir að vera: sællegir og svangir en i sól-
skinsskapi.
Konan haföi aldrei heyrt hressilegar mælt en þegar
Ari Fróöason haföi rekiö visifingur milli talna á skyrt-
unni inn á naflann og sagöi: „Bættu viö þremur og höf-
um þær tólf. Þaö er skemmtilegri tala”. Konan hristi
höfuöiö og velti vöngum af ánægju. En starfsstúlkur i
eldhúsinu gægöust út um lúkugatiö til aö horfa á hinn
meinfyndna mann. Þærveltu uppií sér gervitönniinum
dolfallnar, meöan þærgátu sér til aö Ari Fróöason
hlyti aö vera menntaöur fræöimaöur á sviöi tslenskrar
fyndni. Hann var eitthvað svo átvaglslegur!
Pabbi, ég vil boröa hérna einn heilan skammt, ha?
og ekkert röfl, sagöi Ari litli.
Þá þaö, matgoggur minn, samsinnti faöir hans og
vildi ekki aö þaö færi fram hjá aðdáendum hans I lúku-
• gatinu, hvaö hann var fram úr hófi hæfur faöir, eöa
hvaö sonurinn lofaöi góöu, sifellt að rifna út. Svo mat-
lystugur var hann aö þaö brakaöi f bjórnum. Ari litli
haföi þegar fengiö tvær undirhökur og hraustlega spé-
koppa. En fingur hans iöuöu eiröarlausir I megrunar-
leikfimi á glerboröinu.
Konunni fannst Ari iitli vera svo hraustlegt krútt, aö
hún rak ósjálfrátt fram hinn langa pylsugaffal og ætl-
aöi aö kitla drenginn undir neöri undirhökunni. A öör-
um tindinum var þá óvart pylsa, og Ari gleypti hana
óöar I sig.
Það gladdi Ara Fróöason aö sonur hans ætlaöi aö
veröa jafn vinsæll og hann. Og til þess aö auka vinsæld-
ir sinar ákvaö hann aö kaupa kartöfluskammt á disk
og tvær pylsur meö öllu.
Feögarnir settust til borös. A meöan þeir hámuöu i
sig skammtinn brá afgreiöslustúlkan sér fram i eld-
hús. Hún gat ekkk stillt sig um aö segja hinum konun-
um og kokkinum frá fyndna manpinum. Konurnar og
kokkurinn veltust um af hlátri. Einhver kona afar
frábrugöin hinum sagöi tvisvar alvarleg og meö þungri
áherslu:
Þessi maöur heföi áreiöanlega átt aö vera leikari.
Hann er fæddur leikari.
Eflaust er maöurinn á rangri hillu, þaö gefur auga
leiö, sagöi önnur kona. En samt er hann auösæilega
sannur pabbi.
Ó, hann er fæddur pabþi, sögöu konurnar I kór og
stundu af ánægju. Alveg dásamlegur maöur.
Sú kona hlýtur aö vera hjartanlega hamingjusöm
sem gift er svona síórum og sniöugum f jörkálfi, sagöi
afgreiöslukonan. Mér finnst beint bió aö sjá hann.
Nú haföi Ari litli hámað i sig skammtinn og vildi
ólmur bæta á sig. Pabbi hans vildi þaö lika. Pylsurnar
og kartöflurnar æröu upp I honum sultinn.
Meiri pylsur meö öllu! hrópaöi faðirinn. Pylsurnar
yöar biöja mann aö éta sig, og kartöflurnar eru
sammála.
Ja, nú byrjar hann aftur, flaustraöi afgreiöslukonan
framan i kokkinn og brá sér fram og bætti viö: Pylsur
og franskar kartöflur eru svo fjarska vinsæll réttur hjá
krökkum.
Þá er ég krakki lika, sagöi faöir Ara og ruglaöi hár-
inu á syni sinum. Ég er meö garnagaul! Þaö hef ég
ekki fengiö á fulloröins aldri!
Léttbros likt og feimiö fiörildi flögraöi um munnviki
konunnar og fór meö vængjablaki um gagnaugu og
vanga. En örskömmu sföar varö hún alvarleg á svip,
likt og fiörildiö heföi misst flugiö, af þvi þaö saknaöi
allt i einu sölnaös blóms. Orö AraFróöasonar höföu svo
hlý áhrif á konuna aö hún virist ávarpa móðurlif sitt
yfir kartöflufeitinni og segja: „Sumir karlmenn verða
alltaf krútt”. Konan dirföist varla aö lita framan i hinn
stóra, myndarlega mann, sem var eflaust jafn ágætur
eiginmaöur og hann var prýöilegur pabbi. Þess vegna
hrúgaöi hún skammtinum á diskinn og leyndi gleöitár-
um, meö þvi aö vera svo niöurlút aö nefbroddurinn
nam næstum viö pylsurnar meö öllu. Þvi var eins og
tómatsósan heföi runniö sem rauöur hor úr nefinu á
henni.
Viö erum öll, bæöi ungir og gamlir, ósköp mikil börn
á stundum, ef annars vegar eru franskar kartöflur en
hins vegar litaöar pylsur meö öllu, hvislaöi konan
undirleit og strauk visifingri um nefbroddinn, likt og
hún stöðvaöi sósurennsliö úr nösunum.
Og börnin heimta allt og ráöa öllu, svaraöi Arapabbi.
Þannig er tiöarandinn. I þokkabót eru sjálfar Samein-
uöu þjóöirnar farnar aö heimta barnaveldi, meö
barnaárinu i ár.
Æ-já, samsinnti afgreiöslukonan.Mérfinnst sjálfri, i
einlægni sagt, vera oröiö heldur litiö gaman aö vera
kona eöa barn eftir þessi óskaplegu kvenna- og barna-
ár. Þaö er hreinlega ekkert sniöugt.
Núoröið þarf aö auglýsa allt: fisk, bækur, konur og
börn, sagöi Ari Fróöason. Ef viö auglýsum okkur ekki
sjálf, meö ráöum og dáöum, blöndnum fáránlegasta
fiflahætti, þá förum viö hreinlega ekki aðeins fram hjá
samferöamönnum okkar, heldurlika fram hjá lifsföru-
nauti okkar og jafnvel sjálfum okkur.
Æ, ég held þetta hljóti allt aö ganga yfir, sagöi kon-
an. Mest er gaman aö fá aö uppgötva sjálfan sig og
aöra I ró og næöi.
Fólk nennir ekki aö hugsa nema þaö fái fyrirskipun
um þaö frá einhverju miðstjórnarvaldi, sagöi Ari
Fróöason spekingslega. Þaö er ekkert nýtt i sögunni.
Þetta kom með kristninni. Fyrst var þaö páfinn I Róm.
Svo kom skipunin frá Kreml. Nú sjá Sameinuöu þjóö-
irnar okkur fyrir umhugsunarefni. Næsta ár veröur
yfirlýst hiö alþjóölega kjúklingaár, og ekki verður
um annað rætt á Islandi en kjúklinga. Þetta er hræöi-
legt!
Við höfum nú stundum reynt að vera meö kjúklinga
hérna á Kartöflukjörbarnum sagBi konan. En þeir uröu
aldrei jafn vinsælir og pylsur meö öllu, hvernig sem á
þvi stendur. Ég held aö kjúklingar séu ekki nógu fal-
legir i lögun til aö falla I smekk okkar íslendinga. Viö
erum einhvern veginn öll aðeins fyrir þetta sivaia.
Nú ræskti Ari Fróðason sig vandlega og góndi spyrj-
andi á konuna. Hann ræskti sig á ný, iikt og tómatsósan
hefði limst i hálsinn en sagði svo:
Láttu samt yfirkokkinn birgja sig vandlega upp fyrir
hiö alþjóölega kjúklingaár. Mér sárnar svo aö vera
vitni aö sifelldu fyrirhyggjuleysi landans.
Viö eigum ekki, held ég, nógu góða geymslu, en ef
Sameinuöu þjóöirnar fyrirskipa kjúkling á hvern mat-
seðil, þá hlýöum viö umhugsunarlaust, sagöi konan á
leiö inn i eldhús.
Konan hugöist segja yfirkokknum frá skoöun fram-
sýna mannsins. Hún sá ekki betur en Ari Fróðason
hlyti aö vera spikfeitur spámaöur, þótt hún hefði áöur
imyndaö sér aö spámannlegur vöxtur væri fremur
þráðbeinir spóafætur en feitar rokklappir. Sjálf geröi
hún sér nú far um aö vera gáfuleg I fasi og göngulagi,
og geröi hún sig þrælstifa i mjöömunum. Þá sendi Ari
litli bossanum á henni langt nef. Konan var svo
merkileg meö sig og bjánaleg á bakiö.
Hiö langa nef fór alveg fram hjá Ara Fróðasyni.
Hann sótti fyrst disk sonar sins til konunnar. Svo sótti
hann sinn, og hámaöi i sig næstum allan skammtinn á
leiöinni. Ari Fróöason heföi betur hamiö lystina, þvi
eftir aö hann var búinn meö skammtinn vissi hann ekki
hvaö hann ættiaögera viö fingurna. Til að hafa ofan af
fyrir eiröarlausum höndunum nældi hann sér I kartöfl-
ur af diski Ara.
Hættu, agalegt átvagl ertu, pabbi! umlaöi Ari litli
undir eins meB munninn fullan af mat.
Uss! sussaöi pabbi hans lágt.
Ari Fróöason kæröi sig ekki um aö konan heyröi
ákúrur sonarins. Þá mundi hann lækka I áliti hjá henni,
kokknum og konunum I eldhúsinu, Síst langaöi Ara
Fróöason aö lækka i áiiti hann sárlangaöi hins vegar
til aö lækka kartöfluhauginn hjá syni sinum. Ari litli
var enn þá með munnfylli og faðirinn greip tækifæriö
og rak gaffal ihrúguna og tróö kartöfluglás upp i giniö,
enda hélt hann aö Ari litli gæti ekkert sagt, meö úttroö-
inn munn. Þar skjátlaöist honum. Ari frussaöi út
nokkrum kartöflum, svo hann gæti fært fimm orð yfir
varnirnar og sagt:
Hættu, pabbi, átvagl, bumba, frekja!
Viö lá aö vesalings drengurinn færi aö orga. Pabbi
hans hætti þess vegna aö pota gaffli sinum I glásina. I
staðinn tindi hann af borðinu þaö sem frussaöist úr
munni Ara og haföi hrunið af diskinum.
Nú veröur þú aö kaupa nýjan skammt, kjötfjalliö
þitt! argaöi Ari frekjulega. Þú hefur stolið stórri
gommu frá mér, og ég er enn glorhungraöur.
Hvaö er þetta, drengur! andmælti faöir hans. Ertu
meö botnlausan maga?
A eftir minnti Ari Fróöason son sinn á, að fimm kart-
öfluskammtar biöu þeirra i kassanum á kafi I tómat-
sósu, og auk þess tólf pylsur meö öllu I öörum kassa.
Þannig hugöist Ari Fróðason færast undan frekari
fjáraustri, enda mundi hann nú vel eftir veskinu, sem
var ekki eins vel úttroðiö og maginn á honum eftir
matinn. „Þessisonur minn er ekki þaö vitlaus I reikn-
ingi aö hann viti ekki aö leðurveskiö herpist saman
eftir þvihvaöeigandinn treöurmiklu i sig á opinberum
stööum, og þaö á jafnt viö um fasta og fljótandi fæöu”,
hugsaöi Ari Fróðason og sagöi viö son sinn:
Nú er ég kominn i megrun, og byrjum báöir aö
spara.
Þú þykist alltaf vera kominn i megrun eftir aö þú ert
saddur, en viö mamma erum svöng, svaraöi Ari litli
ögrandi. Ég fer ekkert aö spara. Kauptu nýjan
skammt, annars fer ég aö orga svo hátt aö þaö heyrist
út á götu.
Ari litli leit luntalegur framan I Ara Fróöason. Þá
færöist stolt i svip og aödáun i augu fööurins. Og hann
hugsaöi meb sjálfum sér: „Nú þekki ég ættarskapiö
okkar. Aldrei er Hugborg svona ákveðin og einörð á
svip, nema ef hún verður óö”.