Vísir - 08.11.1980, Side 8

8
Laugardagur 8. nóvember 1980
vism
Utgefandi: Reykjaprent h.f.
Framkvæmdastjóri: DavfA GuAmundsson.
Ritstjórar:
úlafur Ragnarsson og Ellert B. Schram.
Ritstjórnarfulltrúar: Bragi Guðmundsson, Ellas Snæland Jónsson. Fréttastjóri er-
lendra frétta: GuðmundurG. Pétursson. BlaAamenn: Axel Ammendrup, Arni Sig-
fússon, Frlða Astvaldsdóttir, Gylfi Kristjánsson, lllugi Jökulsson, Kristln Þor-
steinsdóttir, Páll Magnússon, Svelnn Gúðjónsson, Sæmundur Guðvinsson, Þórunn
Gestsdóttlr. BlaAamaður á Akureyri: Glsll Slgurgeirsson. Iþróttir: Kjartan L.
Pálsson, Sigmundur O. Stelnarsson. Ljósmyndir: Bragl Guðmundsson, Elln Ell
.ertsdóttir, Gunnar V. Andrésson, Kristján Ari Einarsson. Útlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson, Magnús Olafsson.
Auglýsingastjóri: Páll Stefánsson.
Dreifingarstjóri: SigurAur R. Pétursson.
Ritstjórn: Slðumúli 14, simi 86611 7 llnur. Auglýsingar og skrifstofur: Slðumúla 8,
slmar 8óóll og 82260. AfgreiAsla: Stakkholti 2—4, simi 86611.
Askriftargjaider kr. 5.500.- á mánuði innanlandsog verð I lausasölu 300 krónur ein-
takiA. Vlsirer prentaður i Blaðaprenti h.f. Slðumúla 14.
Fjölskyldan og kynfræöslan
A sama tima og opinská umræða er hafin um kynfræ&slu i skólum, vaknar áhugi
stjórnmáiaflokkanna um vernd fjölskvIdunnar og heimilanna. Hér er fjallaö um hiut-
verk skóianna I uppeidi barna og þau tengsl sem veröa aö vera milii skóia og heimlla.
Að undanförnu hafa spunnist
allmiklar umræður um kyn-
f ræðslú og skyld mál. Ástæðan er
einkum sú, að Alþýðuleikhúsið
hefur sett á svið leikrit, sem
ætlað er til sýningar í efstu
bekkjum grunnskóla, en leikritið
fjallar um kynferðismál.
Samkvæmt lögum skal slík
fræðsla fara fram í grunn-
skólum, en allur gangur hefur
verið á framkvæmd þeirrar
fræðslu. Á Islandi hafa sltk mál
verið flokkuð undir feimnismál,
og höfð í hvíslingum. Er mál að
linni þeirri hræsni og pukri. Að
því leyti er tilraun Alþýðuleik-
hússins góðra gjalda verð.
Hitt er annað, að ýmislegt
kann að orka tvímælis sem þar er
sviðsett og engin ástæða til að
gleypa það hrátt, undir yfirskini
fræðslu og náms.
Vakin hefur verið athygli á
því, að kaflar í leikritinu fjalli
um kynvillu, en uppi eru sterkar
efasemdir um hvort þeir eigi er-
indi til barna og unglinga.
Mótmæli þar um, hafa leitt
til þess að ungur maður hefur
ritað ítarlegar greinar í Vísi um
stöðu kynvillinga og í samfé-
laginu. Tölur þær sem hann
nefnir um fjölda slíks fólks eru
hreint ótrúlegar, án þess að þær
verði véfengdar. Þær sýna að-
eins, ef réttar eru, að það er
mikil heimska að loka augunum
fyrir þessum staðreyndum lífs-
ins. Mörgum mun sjálfsagt mis-
boðið með slíkri umræðu, en ein-
mitt með því að draga hana upp x
yfirborðið, eru líkur til þess að
heilbrigð viðhorf nái fótfestu,
þegar kemur að kynlífsmálum
almennt.
Hinsvegar vaknar sú spurn-
ing hvert sé hlutverk skólanna og
þáttur heimila og foreldra.
Skólarnir þjóna að sjálfsögðu
mikilvægu hlutverki í uppeldi
barna. En uppeldi felst ekki ein-
vörðungu í f ræðslu, heldur einnig
í almennum þroska. Samvistir
við börn, umgengni og afstaða
foreldra og ríkjandi viðhorf
þeirra, sem barnið er í nánustum
tengslum við, móta huga og
framkomu þeirra. Þeim for-
eldrum, sem annt eru um börn
sín og vilja hafa áhrif á þroska-
feril þeirra, stendur auðvitað
ekki á sama, hverju að þeim er
haldið í skólunum Þetta tvennt
þarf að fara saman, í það
minnsta þarf hvor aðili um sig að
vita hvað hinn aðhefst.
Kynfræðslumát eru viðkvæm
viðfangs. Mörgum foreldrum
reynist erfitt að leiða börn sín í
allan sannleik í þeim efnum. En
þau vilja engu að siður vita hvað
er á seyði, þegar opinská kyn-
f ræðsla er tekin upp, þó ekki væri
til annars en að fá sjálf fræðslu
um sín eigin viðbrögð.
Þetta mættu fræðsluyf irvöld
hafa í huga, þegar farið er af
stað með sýningu á leikriti Al-
þýðuleikhússins.
Vernd fjölskyldunnar er
ofarlega á blaði um þessar
mundir. Stjórnmálaf lokkarnir
hafa allir áhuga á því að stuðla
að lögum, aðgerðum og hugar-
fari sem styrkir fjölskylduna og
heimilin.
Því ber að fagna. Fjöl-
skyldan er sú stofnun í þjóðfé-
laginu, sem flestir sækja lífs-
hamingju sína til. Vinnuþrælkun,
sjónvarpsglápog útivinna beggja
foreldra og alemnn streita nú-
tímaþjóðfélags hefur verið á
kostnað farsæls fjölskyldulífs.
Slíkt líf byggir ekki aðeins á
auknu samneyti við fjölskyldu-
meðlimi, heldur einlægari
tengslum og tjáskiptum. Kyn-
slóðirnar þurfa að kynnast á
nýjan leik, börnin þurfa að
þekkja foreldra áina sem vini,
foreldrarnir þurfa aðleiða börnin
til þroska.
Kynfræðsla, skólar og
f jölskyldupólitík eru nátengd að
þessu leyti.
helgarþankar
Vertu spar á hólið
Ég man eftir oröum sem
gamall maöur sagöi viö mig
ungan dreng: Gættu þess að
vera spar á hólið um þann sem
þér er hlýtt til. Undarleg orö I
ungum eyrum, og i hug mér
læddist sá grunur, aö annaö
tveggja hafi gamlinginn veriö
að gera: Segja gátu eða leika
sér að öfugmæli.
Siðan þetta var eru árin mörg.
Fjöldinn allur af ráöleggingum
hinna eldri, sem ég bar meö
mér út á lífsvanginn, hurfu sem
reykur I reynslueldi göngunnar,
en Vertu spar á hóliö um þann
sem þér er hlýtt til, reyndist
eldinum sterkara. Þaö sem
hann átti viö, gamli maöurinn,
viröist þetta: A sömu stundu
sem þú sendir hóliö frá þér, taka
vanmátta nagdýrin að hvessa
tennur, og lognist hól þitt ekki
útaf, þá ráöast þau á þann sem
vakti aödáun þina, og skilja ekki
viö hann, fyrr en hann er flak-
andi I sárum.
Þroskaþrá mannsins er
einum þræöi ofan úr metnaði
hans, t.þ.a standa sig á viö þá,
sem kringum hann eru. Þetta er
staðreynd, en þaö er lika staö-
reynd, aö viö erum flest svo
smá, að við líðum engum að risa
yfir meöalmennskuna, sjáum
við slíkt, þá bjóöum viö okkur
óðar fram undir hnakk öfund-
arinnar og spörum skeiðið
hvergi. Nærtækt dæmi þessi
dægrin: Hjónum haföi tekist
þaö, sem viö erum öll aö reyna,
aö spara saman, þéna meira en
viö eyöum. Aö leiöarlokum gáfu
þau þetta aftur og sögöu: Kærar
þakkir fyrir leikinn. Það stóö
ekki á svörum: Oj, barasta, þau
hafa veriö rummungs þjófar, —
annars heföi þeim aldrei tekist
þetta, — sjáiö bara í mina
buddu. Og svo tökum við aö
grafa og grafa, troðum hjón-
unum þar niður I og hrópum til
fjöldans: Sjáið, sjáið, mæliö
okkur nú. Ég er sko miklu,
miklu stærri.
Setjiröu lítiö barn uppá borö
ogsegir: Oskaplega ertu orðinn
stór, jafnhár og pabbi, þá gleðst
barnið, meöan þaö hefir ekki
þroska til aö skilja, aö boröiö er
ekki hluti hæbar þess. Við hin
eldri hoppum aö visu ekki uppá
borö, viö aöeins gröfum holu og
setjum þann sem viö mælum
okkur viö niður i hana. Vertu
spar á hóliö um þann sem þér er
hlýtt til.
skrifar
Annaö dæmi: Ar eftir ár hafa
söngvinir rætt aö þaö hljóti aö
vera erfitt hlutskipti ungum
söngvara aö koma hingað heim
og setjast hér aö námi loknu.
Skuldabagginn eftir erfitt nám
erhonum á heröum, en sleppum
þvi. Söngvarann unga langar
t.þ.a. leiöa okkur inni töfra-
heima tónanna, kemur þvi til
okkar og segir: Leyföu mér aö
syngja fyrir þig. Þá færumst viö
undan. Þú hlýtur aö skilja, aö
viö höfum ekki efni á að gera
staö þar sem þú berö fram
gjafir. Þaö er ekki hægt aö vigta
þær, ekki mæla þær, og alls ekki
selja þær aftur. Hvernig á aö
greiða fyrir svona gjafir? En ég
skal vera góöur viö þig, muna
eftir þér, þegar Jóna gamla
frænka deyr, — hún er orðin
mesta skar, þú skilur, og það
væri nú fallegt aö fá söngvara
t.þ.a. hressa uppá útförina
hennar. Hún á það skilið bless-
unin. Annað hvort hafa ungir
söngvarar þurft að hrökklast úr
landi aftur, eða þá gefizt upp, og
naga nú blýanta á skrifstofum.
Svo allt i einu, kemur fram
ungt fólk sem hefir kjark og
getu, t.þ.a. gera það, sem allir
hafa verið að tala um. Lyftir
vægast sagt Grettistökum. Þá
stendur heldur ekki á öfundinni:
Uss, svona spjátrungar. Ef ég
fæ ekki að ganga fremst, þá er
ég sko ekki með, og heldur ekki
þeir sem ég þekki. Þaö skal ég
sko sjá um. Vist vildi ég söng
skóla, vist vildi ég óperuhús, en
ekki svona kumbalda. Og, og
hugsaðu þér staðsetninguna
maður! Heldur þú aö þaö væri
munur aö hafa þetta þar sem ég
vil? Þaö væri sko munur. Hvar?
Ja, hvar spyrðu... ja...ja... eitt
er þó alveg vist, mér kæmi
aldrei til hugar aö hafa þetta
eins og þau vilja. Heyrðu, hefir
þú ekki heyrt, hvernig hann er
þarna aöalgæjinn? Ekki? Ja, þú
fylgist ekki meö maður . en
haföu mig ekki fyrir þvi.
Og svo er tekið að grafa og
grafa meö tungunni, i staö þess
aöláta hana fagna á sigurgöngu
upp brattann.
Vertu spar á hólið um þann
sem þér er hlýtt til, sagði gamli
maðurinn. Eftir ark um mold-
vörpuslóðir mannlifsins held ég
mér fari að skiljast, hvaö hann
átti viö.
Sig. Haukur
■■■■■■■