Vísir - 10.12.1980, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 10. desember 1980.
VÍSLR
9
Peningamál útvarps
Einokunaraðstaða útvarps og
sjónvarps hefur gert þessar
stofnanir að ofdekruðum vælu-
kjóum. Þegar vasapeningar
þeirra minnka hefst harma-
kvein og þrýstingur mikill á þá
sem stjórna peningamálunum.
Rikisfjölmiðlarnir sjálfir, svo
og frjálsir fjölmiðlar, hafa gert
fjármálum útvarps og sjón-
varps itarleg skil að undan-
förnu. Svo til allar raddir sem
fram hafa komið i þvi máli eru á
þann veg að neyðarástand vofi
yfir ef rikisútvarpið fái ekki
nokkra milljarða til ráðstöfunar
nú þegar.
Fram hefur komið að sjón-
varpið óskaði eftir 6 milljörðum
króna til reksturs sins, en sú
beiðni var skorin niður um einn
og hálfan milljarð. Fé til út-
varpsins var skorið niður um 9
prósent.
Afleiðingin er sú, segja for-
ráðamenn rikisfjölmiðlanna, aö
skera verður framlög til dag-
skrárgerðar i útvarpi niður um
14prósent,og sjönvarpið virðist
helst þurfa að skera niður alla
dagskrárgerð.
Niðurskurður
Margir hafa lýst þvi yfir að
niðurskurður á dagskrárgerð
þessara stofnana sé hin mesta
óhæfa. Þeir segja að upplýs-
inga-menningar- og fræðslu-
hlutverk útvarps og sjónvarps
sésvo mikilvægt að hvergi megi
slá þar af, og að rfkið verði að
útvega peninga i hvelli.
Forráðamenn rikisútvarpsins
hafa með siendurteknum yfir-
lýsingum fengið fólk til að trúa
þvi að ef ekki fáist fé, þá verði
að skera niður dagskrárgerð-
ina. Þeir minnast hvergi á aðra
möguleika til að skera niður.
Hótanir um niðurskurð á efni
rikisfjölmiðlanna hefur siðan
leitt almenning til að krefjast
þess að „eitthvað” sé gert i
málinu. Þetta „eitthvað” þýðir
auðvitað aukin fjárframlög til
útvarps og sjónvarps.
Þannig hefur markviss áróð-
ur i fjölmiðlum þrýst stjórnend-
um peningamála upp við vegg,
þannig að þeim virðist hvergi
undankomu auðið.
Ragnar og frelsið
Einn þessara manna hefur þó
ekki enn látið bugast. Það er
Ragnar Arnalds, fjármálaráð-
herra. Kannski er það vegna
hinnar hefðbundnu aðhaldssemi
fjármálaráðherrans, hver sem
hann nú er, eða að það er vegna
skilnings Ragnars á lögmálum
hins frjálsa markaðar.
Hver er sem ástæðan er, þá
hefur Ragnar Arnalds ekki vilj-
að kyngja mótþróalaust kröfun-
um um aukinn fjáraustur til
rik isútvarpsins. Þetta kom
greinilega fram i viðtali sem
sjónvarpið átti við Ragnar fyrir
stuttu.
1 fyrsta lagi sagði Ragnar að
rikisútvarpið væri ekki rekið af
nægilegri hagkvæmni. Með
meiri hagkvæmni í rekstri ætti
féð að nægja rikisútvarpinu.
t öðru lagi sagði Ragnar, og
talaði þá eins og sá sem hefur
innsýn i lögmál framboðs og
eftirspurnar, að rikisútvarpið
ættí að hafa meiri tekjur af aug-
Peningavæi útvarps og sjónvarps:
Volaöir fjölmiðl-
ar kalla kútinn
lýsingum, með þvi að hækka
verð þeirra.
Hvorugt þessara atriða hafa
forráðamenn rikisútvarpsins
dregið fram sem möguleika til
að bæta hag stofnunarinnar.
Sjálfsagt eru til ótal mögu-
leikar til að auka hagkvæmni i
rekstri rikisútvarpsins. Ragnar
Arnalds benti á einn. Hann
sagði að innheimta ætti afnota-
gjöldin með öðrum gjöldum.
neðanmals
Ólafur Hauksson fjall-
ar i þessari grein sinni
um fjárhagserfiðleika
rikisútvarpsins og
hvaða leiðir eru til
lausnar þeim. Styður
hann eindregið sjónar-
mið Ragnars Arnalds,
fjármálaráðherra, og
telur hann skilja
manna best lögmál
hins frjálsa markaðar.
Þannig mundi 300 milljón króna
innheimtustofnun rikisútvarps-
ins sparast, svo og það húsnæði
sem hún hefur.
önnur atriði mætti tina til, en
það verða þeir að gera sem hafa
möguleika á að kynna sér rekst-
ur Utvarpsins. Leikmaður lætur
sér þó detta i hug að tölvuvæð-
ing á tónlistardeild útvarpsins
mundi spara ófáa milljónatugi.
Þar starfa einn og hálfur tugur
manna við spjaldskrá og plötu-
safn. Launagreiðslur til þessa
fólks nema varla minna en 100
milljónum á þessu ári. Með þvi
að setja hina fyrirferðarmiklu
spjaldskrá útvarpsins i tölvu
mætti spara tvo þriðju hluta
starfsfólks á tónlistardeild.
Tölvuvæðingin mundi borga sig
á einu ári.
Hækkun auglýsinga
Hækkun auglýsingaverðs
mundi að öllum likindum leysa
allan fjárhagsvanda rikisút-
varpsins, eins og Ragnar
Arnalds benti á. Auglýsingar i
útvarpi og sjónvarpi eru nefni-
lega hlægilega ódýrar.
A sama tima og heil minúta,
að sjálfsögðu i lit, kostar 350
þúsund krónur i sjónvarpi, þá
kostar heilsiða i dagblaði i lit
1.344.000 krónur, eða tæplega
fjórum sinnum meira. Heil
minúta i' útvarpi kostar ekki
nema rúmar hundraö þúsund
krónur.
Sala auglýsinga, svo og blaða-
sala og áskriftasala, dagblað-
anna miðast við að mæta út-
gjöldum. Sala auglýsinga út-
varps og sjónvarps virðast ekki
miðast við að mæta útgjöldum
svo nokkru nemi. Auglýsingar
eru ekki nema fjórðungur af
tekjum sjónvarpsins, en
he'.mingur af tekjum útvarps-
ins.
Lögmál framboðs og ‘eftir-
spurnar virðast litt þekkt hjá
rikisfjölmiðlunum. Auglýsinga-
flóðið er að kæfa þessa fjöl-
miðla, en eina ráð þeirra tíl að
minnka það virðist vera að neita
að taka við fleiri auglýsingum.
Þannig er það t.d. hjá sjönvarp-
inu. Útvarpið lengir bara leslar-
tima auglýsinga, þannig að fólk
nennir ekki að hlusta á þær. Til
hvers á það að auglýsa i' Utvarp-
Góögerðarstarfsemi.
Sjónvarpið reynir að réttlæta
lágt auglýsingaverð með þvi að
visa til þess að það sé svo dýrt
að láta búa auglýsingarnar til.
Það kemurá óvart að sjónvarp-
ið skuli finna sig knúið til að
stundaslika góðgerðastarfsemi,
sérstaklega þegar flestar aug-
lýsingar i sjónvarpi eru gerðar
erlendis. Innflytjendur ýmiss
konar njóta þvi' fyrst og fremst
I
L
L.
L
L
1
I
|l
I
góðsaf lága auglýsingaverðinu,
meðan íslenskir framleiðendur
greiða fyrir dýrar kvikmyndir.
Væri ekki nær að gefa islensk-
um sjónvarpsauglýsingum, þ.e.
sem eru framleiddar að öllu
leyti hér á landi, sérstakan af-
slátt?
Áhrifamáttur auglýsinga i
sjónvarpi er mikill. Islendingar
horfa mikið á sjónvarp, flestir
eiga sjónvarp, og á skjánum sér
áhorfandinn hlutina hreyfast,
þeireru i fullum litum, og hljóð
fylgir. 1 dagblaðsauglýsingu
hreyfist ekkert, engin hljóð
heyrast, og liturinn kostar 60
prósent meira en svört prentun.
Ahrif sjónvarps eru meiri, og
allt öðru visi en i dagblaði, þótt
hérsé ekki verið að gerá minna
úr áhrifamætti dagblaðsauglýs-
inga en hann er.
Þegar svo er á það litið að
flestar sjónvarpsauglýsingar
, eru 25 til 40 sekúndna langar, en
ekki minútu langar, þá verður
mismunur á verði sjónvarps- og
dagblaðsauglýsinga meira en
hlægilegur.
Með réttu ættu 40 sekúndur i
sjónvarpi að kosta um eina og
hálfa milljón krónur, og væri þá
komið á eitthvað jafnræði með
sjónvarps- og dagblaðsauglýs-
ingum.
Nú kann einhver að spyrja:
Ef sjónvarpsauglýsingar verða
svona dýrar, þá hætta allir að
auglýsa i' sjónvarpi. Hvar er þá
hinn aukni gróði sjónvarpsins?
Þá má spyrja á móti: Hver
segir að þetta sé of dýrt? Auð-
vitað er þetta mikil hækkun frá
núverandi undirboðsverði. En
þetta er sambærilegt við verð
auglýsinga i dagblöðunum, og
ekki verður betur séð en þau séu
full af auglýsingum.
Sjónvarpið er meira en fullt af
auglýsingum, og neitar að taka
við fleirum fyrir jól. Væri sjón-
varpinu ekki nær að hækka ver-
ið, fá færri auglýsingar en meiri
pening? Sjónvarpsáhorfendur
þyrftu i' staðinn ekki að sitja
undir hálftima auglýsingapró-
grammi íþriggja tima dagskrá.
Margir auglýsendur telja sig
verða að auglýsa i sjónvarpi,
vegna áhrifamáttar þess, og
hækkun auglýsingaverðs skiptir
þá ekki meginmáli. Flestir þeir
sem auglýsa innflutta vöru fá
hvort sem er hluta auglýsinga-
kostnaðarins greiddan af hinum
erlenda framleiðanda.
Nú kunna þær raddir að heyr-
ast að með hækkun auglýsinga-
verðs i sjónvarpi verði mörgum
ókleift að auglýsa þar, og þar
með fái stórfyrirtæki og vondir
peningamenn einokunaraðstöðu
til sjónvarpsauglýsinga. Þvi er
til að svara að sjónvarp er að
sjálfsögðu ekki eini auglýsinga-
miðillinn, og að það getur ekki
talist óeðlilegt að þeir sem hafa
efni á að auglysa i sjónvarpi fái
■ aðauglýsa þar,en þeir sem ekki
“hafa efni á þvi verði að auglýsa
lannars staðar.
Að lokum má á það benda að
■ fjárhagsvandræði útvarps og
■"sjónvarps hefðu aldrei komið til
ef hér væri leyfður frjáls rekst-
Iur útvarpsstöðva. Samkeppnin
hefði fyrir löngu þvingað rikis-
Ifjölmiðlana til aukinnar hag-
kvæmni i rekstri og þeir hefðu
— þurft að fylgja öðrum Utvarps-
Jstöðvum i eðlilegri samkeppni.
ólafur Hauksson, blaðamaður
Háskólabió: Urban Cowboy
Leikstjóri: James Bridges
Höfundar handrits: James
Bridges og Aaron Latham eftir
sögu Aarons Latham
Stjórnandi kvikmyndatöku : Ray
Villalobos
Tónlist: Ýmsar meiriháttar
kántristjörnur
Aðalleikarar: John Travolta,
Ilebra Winger, Scott Gienn og
Madolyn Smith.
Bandarisk, árgerð 1980.
Aðdáendur Johns Travolta geta
unaðglaðirvið sitt þvi kappinn si-
dansandi bregður enn á leik i
„Urban Cowboy”. í þetta sinn
dansar Travolta i takt við
ameriska sveitatónlist auk þess
sem hann á i brösóttu kvenna-
snagi og situr véltudda öðrum
mönnum betur.
1 „Urban Cowboy” er allt á sin-
um stað samkvæmt gömlu
amerisku sniði. Hattarnir frá
Texas, köflóttar skyrtur, galla-
buxur og stigvél, tveir strákar
elta sömu stelpuna, tvær stelpur
elta sama strákinn, vondir og
góðir takast á, nóg er af tárfell-
ingum við jarðarfarir og skilnaði,
að ógleymdum slagsmálunum út
af kvenfólki. Svo er auðvitað öllu
bjargað og allt fært i samt lag á
elleftu stundu, ef ekki síðar, þvi
spennuna má ekki vanta, — eða
hvað?
En þegar betur er að gáð deyfir
það e.t.v. ögn spennuna og áhuga
áhorfenda að myndin kann að
koma þeim fyrir sjónir sem
gamall kunningi eða bara gömul
tugga, allt eftir smekk. Hver ein-
asti atburður myndarinnar hefur
strax i upphafi fyrirsjáanlegan
endi. Kannski höfundi „Urban
Cowboy” hafi þótt það bera vott
um grimmt og guðlaust hjarta að
fitja upp á einhverri nýbreytni og
koma rugli á imynd Travolta i
hugum aðdáenda hans.
Helstu einkenni „Urban
Cowboy” er meðalmennskan.
Leikararnireru ekki góðirog ekki
heldur átakanlega lélegir. Sögu-
þráðurinn er gamall og lúinn en i
sumum atriðum næst þó upp
furðu góð stemming, helst i þeim
sem gerast á böllunum hjá
kvikmyndir
Sólveig K.
Jónsdóttir
skrifar
Gilleys. Aðdáendur sveitatónlist-
ar munu ekki falla i stafi við aö
hlusta á tónlistina i „Urban Cow-
boy” en Charlie Daniels Band
stendur alltaf fyrir sínu.
Að undanförnu hefur verið látið
i veðri vaka að með „Urban
Cowboy” sé ný öld upp runnin i
skemmtanalifi Islendinga svona
rétt ámóta og þegar skallapopp
og diskódans hélt innreið sfna.
Mér er þó til efs að Twostep og
ræll verði vinsælustu dansarnir
alveg á næstunni, og liklegt að
„Urban Cowboy” láti flesta
áhorfendur ósnortna. —SKJ
John Travolta, alskeggjaöur f
hlutverki borgarkúrekans.
EINKUNN: 5.
VELRIÐANDI KUREKAR